Gdy dziesięć osób mówi Ci na imprezie, że jesteś pijany, to pora iść do domu. Gdy siedmiu niezależnych ekspertów mówi jednym głosem: „ten projekt ustawy nadaje się do utylizacji”, to trzeba go zmienić. Poznaj wnioski nt. ustawy o rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP) z Europejskiego Kongresu Gospodarczego 2021 w Katowicach.

Brak właściwego, całościowego podejścia do problemu

Rozszerzona odpowiedzialność producentów i system depozytowo-kaucyjny – jak zmienią gospodarkę odpadami? Co zamiast plastiku? Unijne dyrektywy mają nas zniechęcić do stosowania plastiku, jaki będzie efekt? Wnioski z przeszłości – czy rewolucja odpadowa z 2013 roku się nie udała i czy potrzebna nam kolejna? Oto główne tematy spotkania ekspertów w Katowicach.

Rozszerzona odpowiedzialność producentów zakłada zaangażowanie wytwórców artykułów w edukację na temat środowiska, sprzątanie i zagospodarowanie odpadów. Projekt ustawy w sierpniu ukazał się na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Konsultacje zostały przedłużone do września.

Obraz, który wyłania się z projektu ustawy, jest taki: w tej formie projekt nakłada kolejne bariery fiskalne, a właściwie nie rozwiązuje żadnych problemów środowiskowych.

Projekt ustawy jest do ponownego napisania, to nie może być kolejna danina, kolejne podatki bez korzyści społecznej – mówiła Ewa Łuniewska wiceprezes zarządu ING Banku Śląskiego SA.

Na panelu „W kierunku gospodarki cyrkularnej?” nie pojawił się ani jeden przedstawiciel rządu, z którym można by skonfrontować krytyczne wnioski ekspertów. A było ich wiele, zaczynając od branży producentów żywności:

Jeśli chodzi o ustawę o ROP, to uważamy, że projekt powinien zostać zutylizowany, bo do niczego się nie nadaje i nie rozwiązuje żadnych problemów, ani na poziomie gminy, ani przedsiębiorcy, a to co jest najgorsze, to to, że nie buduje żadnego powiązania pomiędzy opłatami przedsiębiorcy a efektywnością systemu – powiedział Andrzej Gantner, wiceprezes zarządu, dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności Związku Pracodawców w trakcie EEC 2021 w Katowicach.

Krytycznie wypowiedziała się także branża logistyczna.

„Legalizacja patologii”

Jednym z problemów projektu ustawy ROP jest brak kontroli gospodarowania odpadami ze strony urzędów.

Instytut wystawia dokumenty, nikt ich nie podważa, nie ma tam weryfikacji, czy te odpady zostały w ogóle zebrane. Urząd nie jest w stanie niczego zweryfikować na podstawie tego projektu ustawy. To de facto legalizacja patologii – powiedział Andrzej Grzymała, dyrektor zarządzający, wiceprezes zarządu Reverse Logistic Group w Polsce

Realny strumień odpadów i to, co jest raportowane, to są dwie różne rzeczywistości – dodał Leszek Wieciech, President of the Board, Head of Anti-Corruption Programme, United Nations Global Compact Network Poland.

W tym samym duchu wypowiadał się przedstawiciel biznesu gospodarowania odpadami.

Należy skrócić procedury administracyjne

Przede wszystkim należy skrócić procedury administracyjne. Samo wybudowanie instalacji trwa rok, może 2 lata. Tymczasem otrzymanie pozwolenia to od 3 lat do…sky is the limit! – powiedział Artur Pielech prezes zarządu FBSerwis S.A.

Niezadowolone z projektu ustawy są także gminy.

Kolejne nowelizacje ustawy ROP to chaos

Damian Kołakowski, Zastępca Dyrektora w Departamencie Infrastruktury i Środowiska Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia także zgodził się, że projekt ustawy o ROP nadaje się w zasadzie tylko do utylizacji.

Zaznaczył również, że kolejne nowelizacje ustaw to chaos dla gmin, dlatego warto przygotować projekt od nowa, tym razem z naciskiem na ekoprojektowanie. 

Po wysłuchaniu debaty na usta cisnęło się pytanie: czy jest chociaż jedna dobra rzecz w projekcie ustawy? Istnieją jednak konkretne, często gotowe rozwiązania, które można i trzeba wprowadzić w życie – jak najszybciej.

Jak powinna wyglądać ustawa o ROP?

Poniżej prezentujemy zebrane wnioski ekspertów:

1. Jak zgodnie wskazywali wszyscy eksperci: system powinien być ekonomicznie uzasadniony, opłacalny.
2. Gminy, recyklerzy i wprowadzający ustawę powinni są sobą rozmawiać. Konsultacje w ministerstwie zostały rozdzielone – każda grupa interesariuszy chodziła skonsultować się osobno.
3. Trzeba wrócić do koncepcji producenckiej odpowiedzialności za odpady i finansowanie zbiórki. Odpowiedzialność za funkcjonowanie systemu, za jego powszechność i dostępność, powinien wziąć jego operator.
4. System powinien zbierać nie tylko butelki pet, lecz także metalowe puszki.
5. Nie można niszczyć dobrowolnych systemów, które już istnieją, np. możliwości oddawania butelek szklanych.
6. System depozytowy powinien być wprowadzony szybko – w niektórych państwach funkcjonują one już od lat 80.
7. Ustawa powinna zachęcać producentów do wykorzystywania surowców wtórnych.
8. Wsparciem dla wprowadzenia zapisów ustawy powinien być inteligentny system informatyczny, zbierający i segregujący dane.
9. Trzeba wprowadzić odpowiednie systemy kontroli zagospodarowania odpadami, które pozwoliłyby urzędom na weryfikację stanu faktycznego: ilości odpadów, ich wykorzystywania etc.
10. ROP musi uwzględniać nie tylko butelki PET, lecz także inne plastiki, które często pali się z powodu niemożności ich racjonalnego zagospodarowania.

Źródła: Europejski Kongres Gospodarczy 2021

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.