W przemyśle wydobywczy Europy Wschodniej i Azji Środkowej coraz częściej dochodzi do nadużyć wobec praw pracowników i zasad ochrony środowiska. Według nowego raportu liczba incydentów potroiła się względem poprzednich lat, a najwięcej zgłoszonych przypadków miało miejsce w Rosji. W dobie transformacji energetycznej i rosnącego zapotrzebowania na surowce, nadużycia w sektorze górniczym wzbudzają niepokój.

Minerały napędzają transformację energetyczną

Wraz ze wzrostem globalnego zapotrzebowania na minerały niezbędne do wdrażania transformacji energetycznej, Europa Wschodnia i Azja Środkowa stały się centralnym ośrodkiem górnictwa dla rynków Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych. Surowce takie jak lit, kobalt, nikiel, miedź oraz metale ziem rzadkich odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju technologii przyspieszających zieloną transformację. 

Wykorzystuje się je m.in. w produkcji baterii litowo-jonowych, które zasilają pojazdy elektryczne i pozwalają na stopniową dekarbonizację transportu. Minerały są również nieodłączną częścią komponentów, z których powstają turbiny wiatrowe, panele słoneczne czy kable przesyłowe. Wraz z nieustającym rozwojem zrównoważonych technologii, wzrasta globalne znaczenie wydobycia tych cennych surowców.

Wolin East: największe złoża ropy i gazu w Polsce. Przełom energetyczny czy kontrowersja ekologiczna?

Naruszenia praw człowieka i środowiska

Jednak raporty donoszą, że kopalnie na terenie Europy i Azji stają się centrum coraz poważniejszych naruszeń praw człowieka oraz degradacji środowiska. Według najnowszej analizy Business and Human Rights Resource Centre (BHRRC) liczba nadużyć wobec pracowników i środowiska potroiła się w porównaniu ze średnią z lat 2019-2023. W samym 2024 roku udokumentowano aż 270 incydentów związanych z rozwojem projektów górniczych, wydobyciem i przetwarzaniem 19 kluczowych minerałów w 13 państwach.

Największe nadużycia w Rosji

W 2024 roku najwięcej zarzutów o nadużycia związane z wydobyciem i przetwarzaniem minerałów przejściowych odnotowała Rosja – aż 105 przypadków, co stanowiło 39% wszystkich raportowanych incydentów. Następne uplasowały się Ukraina (48) oraz Kazachstan (43), gdzie liczba nadużyć przewyższyła sumę z ubiegłych pięciu lat. Najwięcej incydentów miało miejsce wokół wydobycia miedzi, z czego najczęściej zgłaszanymi problemami było zaniedbanie przepisów BHP (115) problemy ze zdrowiem pracowników (30) oraz zgony w miejscu pracy (47), z czego połowa miała miejsce w Rosji, a ponad jedna czwarta w Kazachstanie. Wśród analizowanych państw członkowskich UE nadużyć nie odnotowano jedynie w Chorwacji, Estonii, Łotwie, Litwie, a także w Mołdawii i Turkmenistanie.

Ponadto lokalne społeczności zgłosiły 43 nadużycia dotyczące łamania norm środowiskowych. W tym 27% dotyczyło zanieczyszczenia powietrza, 20% degradacji gleby oraz wody, a najwięcej zarzutów dotyczyło firmy United Company RUSAL (31 przypadków). Aż w  siedmiu państwach odnotowano 33 przypadki protestów społeczności, pracowników i obrońców praw człowieka przeciwko projektom górniczym.

Transformacja energetyczna musi być sprawiedliwa

Zgłaszane przypadki opierają się na informacjach ujawnionych przez media i organizacje pozarządowe. Dotyczą sytuacji, które nie zostały formalnie potwierdzone przez sądy i obejmują szeroki zakres nadużyć w całym regionie. Z raportu BHRRC wynika, że podstawowe prawa człowieka oraz obowiązki środowiskowe nie są kategorycznie przestrzegane w niektórych ośrodkach przemysłu wydobywczego Europy Wschodniej i Azji Środkowej. 

To niepokojący sygnał dla transformacji energetycznej, która wymaga ciągłego dostępu do kluczowych surowców Przeprowadzenie szybkiej reformy energetycznej to priorytet, by zahamować postępujące zmiany klimatu, jednak aby zmiana była sprawiedliwa, konieczne są pilne reformy systemu nadzoru i egzekwowania prawa w górnictwie.

Zobacz też: Chiny mogą zdalnie wywoływać blackout? Szokujące uzależnienie technologiczne

Źródła: The Guardian, BHRRC, United Nations

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.