Zmiany klimatu dotyczą już każdego miejsca na planecie. W świecie przyrody walka o przetrwanie wiąże się z koniecznością adaptacji do ekstremalnych warunków pogodowych i rosnących temperatur. Jak zwierzęta reagują na zmiany klimatu? 

Zwierzęca adaptacja do zmian klimatu

Okazuje się, że zwierzęta również rozpoczęły procesy przystosowawcze. Niektóre gatunki stałocieplne zmieniają kształty uszu, ogonów, skrzydeł, dziobów czy nóg, co pozwala na wydajniejsze oddawanie nadmiaru ciepła z organizmu w wyższej temperaturze. To typowe dostosowanie do ciepłego klimatu, obserwowane na przykład u fenka pustynnego – im większa powierzchnia tych części ciała tym lepsza kontrola temperatury organizmu, o ile nie są oczywiście pokryte piórami czy futrem. Efekt zaobserwowano już u niektórych ptaków, w tym kilku gatunków papug australijskich, myszy, ryjówek i nietoperzy. 

Nie jest jeszcze jednak jasne jakie konsekwencje ekologiczne to przyniesie, ani czy wszystkie zwierzęta dadzą radę wykształcić tego typu przystosowania. Brakuje też całkowitej pewności, że to kryzys klimatyczny jest jedyną przyczyną tych zmian, jednak to cecha wspólna dla wszystkich przeanalizowanych regionów i gatunków. Przewiduje się, że zmiana kształtu będzie postępować wraz ze wzrostem średnich temperatur.

Niedźwiedzie zmieniają dietę

Kolejną obserwacją są zmiany zachowania niedźwiedzi polarnych. Dramatyczna sytuacja tych zwierząt związana z ubywającym lodem morskim od dawna była podstawowym skojarzeniem z postępującym ociepleniem klimatu. Przewiduje się, że wśród gatunków zależnych od lodu zmniejszy się różnorodność genetyczna i przepływ genów z powodu fragmentacji środowiska życia, przez co grupom zwierząt trudniej jest się ze sobą kontaktować. W populacji niedźwiedzi z archipelagu Svalbard zaobserwowano nawet 10% spadek różnorodności genetycznej w ciągu 21 lat badań. 

• Śmieci zamiast ryb i fok. Jak zmiany klimatu wpływają na życie niedźwiedzi polarnych.

Wraz ze zmniejszającą się populacją wzrasta prawdopodobieństwo, że osobniki spokrewnione będą miały razem potomstwo. W związku z tym w populacji mogą się też ujawniać cechy recesywne. Zmienia się także dieta niedźwiedzi polarnych – gdy możliwości polowań na foki stają się ograniczone zaczynają żerować na jajach i pisklętach ptaków morskich, nie są jednak do tego tak dobrze przystosowane i na razie nie robią tego zbyt efektywnie.

Uchodźstwo klimatyczne dotyczy również zwierząt 

To, czego chyba nie da się przeoczyć w zmianach zachodzących wśród zwierząt są zmiany zasięgu gatunków. W Polsce również takie zmiany obserwujemy chociażby w przypadku modliszki zwyczajnej – do niedawna spotykanej tylko na południu, obecnie zawędrowała także na północ. 

• Modliszka w Polsce. Im cieplej, tym jest ich coraz więcej.

Innym przykładem jest tygrzyk paskowany – kiedyś gatunek rzadki, występujący na południu kraju i objęty ochroną, dziś wręcz pospolity, spotykany na terenie całego państwa, wobec czego utracił swój status chronionego prawnie.

Te gatunki są najbardziej odporne na zmiany klimatu 

Najnowsze badania wytypowały gatunki zwierząt, które są najlepiej przystosowane do ekstremalnych warunków pogodowych i rosnących temperatur. Biolodzy przeanalizowali 157 gatunków ssaków. Wyniki dowodzą, że najlepiej ze zmianami klimatu radzą sobie duże ssaki, które żyją dłużej i mają mniej potomstwa. Do nich należą chociażby lamy, nietoperze, słonie afrykańskie, tygrysy syberyjskie, szympansy, nosorożce, niedźwiedzie grizzly czy żubry amerykańskie.

Najbardziej zagrożone ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi są małe, szybko i licznie rozmnażające się gryzonie jak myszy, oposy czy kanguroszczury. Po pierwsze z konieczności utrzymania przy życiu liczniejszego potomstwa, a po drugie z powodu tego, że żywią się roślinami i owadami, które znikają najszybciej. Jednak to nie oznacza, że gryzonie wyginą jako pierwsze ze ssaków. 

Małe ssaki reagują szybko na ekstremalne warunki pogodowe i to w obie strony. Ich podatność na ekstremalne warunki pogodowe nie powinna być utożsamiana z ryzykiem wyginięcia – powiedział prof. John Jackson, jeden z autorów badania. 

Biolog podkreślił, że to nie zmiany klimatu są największym zagrożeniem dla zwierząt.

Niszczenie siedlisk, kłusownictwo, zanieczyszczenia i gatunki inwazyjne są czynnikami, które zagrażają wielu gatunkom zwierząt – w wielu przypadkach nawet bardziej niż zmiana klimatu – dodał. 

Źródła: independance.com, theguardian.com, sciencedaily.com, natura.wm.pl

Fot. główna: Wikimedia Commons 

Tekst: Alicja Jankowska
Korekta i uzupełnienie: Gabriela Adamczyk

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.