“Królowa Słońca” – taki przydomek nosi Mária Telkes, pionierka w badaniach nad energią słoneczną. Efektem jej pracy naukowej było ponad 20 różnych projektów, które wykorzystują energię odnawialną do produkcji ciepła. Niektóre z nich służą nam do dziś. 

Kim była Mária Telkes?

Mária Telkes urodziła się 12 grudnia 1900 roku w Budapeszcie. Bardzo szybko zajęła się naukami ścisłymi. Już w wieku 24 lat jako jedna z pierwszych kobiet uzyskała tytuł doktora w dziedzinie fizyki na Uniwersytecie Eotvos. Wkrótce przeprowadziła się do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuowała pracę naukową. 

Badaniami nad energią słoneczną zajęła się w kilkanaście lat po emigracji. W 1937 roku została inżynierką badawczą w Westinghouse Electric – wiodącej firmie zajmującej się energią elektryczną. Wkrótce dołączyła do Komitetu Energii Słonecznej, który rozwijał się w Massachusetts Institute of Technology. Jej pierwszym, istotnym wynalazkiem był destylator zasilany energią słoneczną, który destylował wodę morską w wodę zdatną do spożycia. W 1945 roku uzyskała stopień profesora nadzwyczajnego. 

Pierwszy dom ogrzewany energią słoneczną 

Ambicją Telkes było spopularyzowanie energii słonecznej jako rozwiązania dla mieszkańców biednych i suchych regionów. Jej pierwszy projekt domu ogrzewanego ciepłem uzyskanym z promieni słonecznych zakończył się fiaskiem. Ale Telkes nie planowała się poddać. 

W 1948 roku razem z architektą Eleanor Raymond zaprojektowała i postawiła pierwszy na świecie dom ogrzewany energią słoneczną. Ciepło było zbierane za pomocą opatentowanych przez naukowczynię kolektorów solarnych. Jak działał prekursor współczesnego magazynu energii?

Duże kolektory słoneczne zlokalizowane nad piętrem okien przechwytywały promienie słoneczne i dzięki nim ogrzewały powietrze w przegrodzie między warstwą szkła a czarną blachą. Ogrzane powietrze było doprowadzane do ścian przez specjalne rury, gdzie ciepło zbierało się w skrystalizowanym siarczanie sodu, tzw. soli Glaubera. W taki sposób energia była przechowywana do późniejszego wykorzystania. 

Królowa Słońca 

Projekt Dover Sun House okazał się sukcesem, a dzięki Márii Telkes termin energia słoneczna zyskał popularność wśród społeczeństwa. Niedługo później badaczka dostała od The Ford Foundation 45 tys. dolarów na rozwój projektu solarnego pieca, czyli kuchenki, która wykorzystuje światło słoneczne w produkcji ciepła potrzebnego do gotowania żywności. 

Celem tej pracy było opracowanie tanich słonecznych pieców kuchennych wykorzystujących słońce jako „paliwo” do gotowania, głównie dla suchych krajów tropikalnych, gdzie większość paliwa jest dostarczana przez spalanie suszonego krowiego łajna lub innych odpadów. Ta odwieczna praktyka pozbawia ziemię naturalnego nawozu – czytamy w podsumowaniu projektu opracowanego przez Márię Telkes. 

Inspirująca kariera dr Telkes była pełna sukcesów i innowacji. Na zlecenie Fundacji Forda stworzyła projekt pieca słonecznego, który jest używany do dziś. Pomagała również w badaniach nad energią słoneczną w tak prestiżowych instytucjach jak NYU, Princeton University i University of Delaware. Dr Telkes uzyskała ponad 20 patentów i pracowała jako konsultant dla wielu firm energetycznych. Nic dziwnego, że zapamiętano ją jako Królową Słońca – napisał Google. 

• Czy znasz już Olgę Malinkiewicz, polską boginię Słońca?

Źródła: britannica.com, google.com

Fot. główna: google.com, Wikimedia Commons 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.