System kaucyjny na puszki i plastikowe butelki po napojach ma rozpocząć działanie na początku 2025 roku. Jednak organizacje reprezentujące branżę producentów już kolejny raz apelują o przesunięcie terminu o rok, tj. 1 stycznia 2026 roku. Ich zdaniem wady ustawy w obecnym kształcie narażają dystrybutorów oraz sklepy detaliczne na miliardowe straty z powodu możliwych defraudacji kaucji czy opakowań.

Błędy stwarzają możliwość defraudacji 

Przedstawiciele handlu postulują wyłączenie z systemu opakowań po produktach mlecznych, powołaniu jednego operatora, regulacji kwestii podatku VAT oraz wyeliminowaniu luk w przepisach, które mogą doprowadzić do nadużyć i tzw. “turystyki” kaucyjnej. 

Termin obowiązku zbiórki opakowań w systemie kaucyjnym powinien być przesunięty na 1 stycznia 2026 r. ze względu na opóźnienia w procesie legislacyjnym i dyskryminację firm napojowych, wprowadzających na rynek znaczący odsetek produktów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym – twierdzi Andrzej Gantner, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Żywności Związku Pracodawców (PFPŻZP).

Obecne przepisy nie pozwalają na jednoznaczną ocenę, czy kaucja będzie objęta 23% stawką VAT. Jeśli tak, to Polska może stać się pierwszym krajem, gdzie konsumenci zapłacą taki podatek od każdej kaucji.

Należy wyłączyć kaucję z opodatkowania VAT. To będzie karny podatek nałożony na polskie społeczeństwo za udział w systemie kaucyjnym oraz poważne utrudnienie dla sklepów – podkreśla Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy.

“Turystyka” kaucyjna 

Podczas konferencji prasowej w sprawie ustawu kaucyjnej organizatorzy zwracali uwagę na wyłączenie z systemu sektora gastronomicznego, hotelowego oraz branży vendingowej (automaty i dystrybutory). Ich zdaniem stwarza to furtkę do nadużyć i nielegalnego wprowadzania opakowań do obiegu. 

Powołując się na przykład Niemiec, przedstawiciele branży opakowań ostrzegali przed problemem tzw. turystyki kaucyjnej. W przeszłości w wyniku wadliwego oznaczania plastikowych butelek, do niemieckiego obiegu opakowań trafiała pokaźna ilość opakowań sprowadzonych z Polski i Rumunii. Osoby zaangażowane w ten proceder przywoziły butelki PET z kraju bez opłaty kaucyjnej do Niemiec, a następnie wymieniały opakowanie na 0,25 euro w dedykowanym recyklomacie. 

Dlatego zdaniem przedstawicieli sektora napojowego — wzorem podobnych systemów w UE — kaucja powinna podążać za produktem w całym łańcuchu sprzedaży, żeby zapobiec potencjalnym defraudacjom kaucji i umożliwić szybkie rozliczanie się z pobranej i wydanej kaucji pomiędzy sklepami a operatorami.

Opakowania po napojach mlecznych to “biologiczna bomba” 

Przedstawiciele handlu apelują o wyłączenie z systemu kaucyjnego opakowań po produktach mlecznych. Zdaniem prezesa Polskiej Izby Handlu, Macieja Ptaszyńskiego, handel detaliczny nie jest gotowy na zbieranie i przechowywanie opakowań po tego typu produktach, a brak reakcji ze strony ustawodawcy może doprowadzić do “ufundowania sobie bomby biologicznej”. 

Produkty te zawierają m.in. żywe kultury bakterii, więc wprowadzenie do systemu ich opakowań należy uznać za niewykonalne ze względu na obowiązujące obecnie w Polsce przepisy sanitarne dotyczące sklepów detalicznych – podsumowuje Maciej Ptaszyński

Jeśli spojrzymy na systemy kaucyjne w innych krajach Europy, jedynie Chorwacja i Norwegia zdecydowały się na włączenie do swojego obiegu opakowań po produktach mlecznych. 

Jak działa system kaucyjny? 

Zgodnie z ustawą z 13 lipca 2023 roku, system kaucyjny mają stworzyć przedsiębiorcy wprowadzający opakowania do obrotu. Mają oni powołać operatora lub operatorów systemu (ustawa nie reguluje ich liczby), którzy wezmą odpowiedzialność za nadzorowanie cyklu życia wymienionych w ustawie odpadów, zapewniając selektywną zbiórkę, sortowanie i przetwarzanie. 

Według rozporządzenia system kaucyjny ma obejmować: jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów, opakowania szklane na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra, a także puszki metalowe do 1 litra. Przystosowanie sklepu do przyjmowania wyżej wymienionych opakowań będzie obowiązkowe dla sklepów o powierzchni większej niż 200 mkw. 

Rys. kaucyjny.pl

Co zrobi Ministerstwo Klimatu i Środowiska?

To, że wdrożenie systemu kaucyjnego w naszym kraju będzie wyzwaniem dla branży producentów opakowań, nie było tajemnicą. Dyrektywa unijna w sprawie rozporządzania odpadami weszła w życie w lipcu 2018 roku. Od tego czasu wszystkie zainteresowane strony, tj. rząd i przedsiębiorcy, zdawali sobie sprawę z obowiązku podjęcia środków w celu zapewnienia selektywnej zbiórki do recyklingu, tak aby do 2025 roku ilość zebranych butelek z tworzyw sztucznych po napojach o pojemności do 3 litrów była równa 77% masy takich produktów wprowadzonych na rynek w danym roku. 

Ustawę o systemie kaucyjnym ogłoszono 12 września w Dzienniku Ustaw, lecz Polska Izba Handlu już trzy miesiące wcześniej sygnalizowała obecność luk w ustawie, apelując o przesunięcie terminu wdrożenia systemu kaucyjnego. 

Chcemy zapobiec chaosowi organizacyjnemu, komunikacyjnemu i nieuzasadnionym kosztom, które zamiast zachęcać konsumentów do prośrodowiskowych zachowań, skutecznie ich do nich zniechęci – mówi Andrzej Gantner.

Źródła: PAP Media Room, Raport “Gospodarka odpadami opakowaniowymi po napojach w Polsce: teraz i w niedalekiej przyszłości” 

Fot. Canva, kaucyjny.pl

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.