Krem z filtrem UV to absolutny niezbędnik na lato. Niestety chociaż chronią ludzi, dla innych organizmów mogą okazać się zabójczo toksyczne. W szczególności dla już zagrożonych wymarciem raf koralowych. Czy istnieją alternatywy?

Zabójcze filtry przeciwsłoneczne

Czy wiesz, że każdego roku na obszary, gdzie znajdują się rafy koralowe trafia od 6 tys. do nawet 14 tys. ton kremów z filtrem UV? 

Już w 2008 roku stwierdzono, że składniki znajdujące się w popularnych kremach z filtrem przeciwsłonecznym mogą mieć szkodliwy wpływ na życie morskie. W szczególności chodzi o rafy koralowe, które są wrażliwe na zawarty w nich oksybenzon. Koralowce absorbują go i przekształcają w tzw. fotoksyny. Jeśli te cząsteczki mają kontakt z światłem słonecznym – zabijają koralowce w niebywałym tempie. Naukowcy udowodnili, że stężenie oksybenzonu na poziomie 0,14mg/l wystarczy, aby uśmiercić 50% rafy koralowej w zaledwie 24 godziny. 

Do niechlubnego grona należą jeszcze oktanoksat i oktokrylen. Choć substancje te nie są szkodliwe dla ludzi, niszczą rafę koralową. Dr Craig A. Downs z Haereticus Environmental Laboratory mówi, że koralowce obumierają i bieleją już w temperaturze wody 25°C, co jest sytuacją bardzo nietypową. Zazwyczaj tracą one swe barwy, gdy temperatura wody przekroczy 31°C. Badacz twierdzi, że przed rokiem 2000 obumarło 85% rafy koralowej, i to nie z powodu zmiany klimatu, tylko zanieczyszczeń.

W reakcji na tą wiadomość niektóre państwa zakazały używania kremów z chemicznymi filtrami. Pierwszymi z nich były Hawaje w styczniu 2018 roku, ale wkrótce dołączyły też do nich Aruba, Republika Palau i Wyspy Dziewicze. W każdym z nich rafy koralowe są cenną częścią ekosystemu. 

Kremy bezpiecznie dla raf? Nie do końca 

W odpowiedzi na toksyczność filtrów przeciwsłonecznymi, powstały różnego rodzaju certyfikaty, które mają potwierdzać bezpieczeństwo produktu dla raf koralowych. Najpopularniejszą z alternatyw ochrony przed UV stały się filtry mineralne, które wykorzystują tlenek cynku jako naturalną barierę ochronną. Niestety kolejne badania udowodniły, że ten składnik również wpływa na wybielanie koralowców, a w efekcie prowadzi do ich obumierania. Inne z analiz zwróciły uwagę na tlenek i dwutlenek tytanu, który nierzadko można spotkać w składzie. Te cząsteczki działają podobnie jak tlenek cynku i wspomniany wyżej oksybenzon, czyli wywołują u organizmów stres oksydacyjny, uszkadzając koralowce. 

A lista składników, które mogą mieć potencjalnie negatywny wpływ na ekosystemy morskie jest znacznie dłuższa. To również: benzofenon-1, benzofenon-8, OD-PABA, 4-metylobenzylideno kamfora, 3-benzylideno kamfora, metokycyamonian, homosalat, oktyzalan.  

Jaki z tego wniosek? Żaden certyfikat na opakowaniu nie może nam zagwarantować, że dany filtr nie będzie stanowił potencjalnego zagrożenia dla życia morskiego. 

Naukowcy stoją przed trudnym zadaniem 

Jednak problematyczność filtrów UV nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać. Udowadniają to badania z 2020 roku opublikowane na łamach naukowego czasopisma “Science of The Total Environment”. Ich główny autor, Aaron Boyd z Wydziału Nauk Biologicznych postanowił zbadać, w jaki sposób substancje zawarte w kremach wpływają na inne organizmy słodkowodne. 

Za przykład wziął małe skorupiaki – rozwielitki, które są kluczową częścią łańcucha pokarmowego. Okazało się, że ekspozycja na filtry UV przez 48 godzin uniemożliwiła im poruszanie się. Z kolei po 14 dniach doprowadziła do ich wymarcia.  

Z całego eksperymentu wyniknęła jedna, dobra wiadomość:

• Chemikalia z filtrów UV utrzymują się w środowisku dość krótko, więc jeśli usuniemy źródła zanieczyszczeń, istnieje duża szansa, że organizmy tam żyjące zregenerują się – wyjaśnił naukowiec. 

Jednak pokazuje to, jak wiele pracy jest jeszcze do wykonania, aby poznać wszystkie skutki stosowania toksycznych filtrów przeciwsłonecznych, a następnie wymyślić alternatywy, które jednocześnie będą bezpieczne dla środowiska i ochronią ludzką skórę przed niebezpiecznym promieniowaniem UV. 

Koralowce już zagrożone wymarciem

Bardzo ważne jest to, aby problem kremów z filtrem nie odciągnął naszej uwagi od innego, istotnego tematu.W zeszłym roku zaobserwowano już szóste masowe blaknięcie Wielkiej Rafy Koralowej. Poprzednie pięć miało miejsce w latach 1998, 2002, 2016, 2017 i 2020. Tak częste wybielanie koralowców w ostatnim czasie sprawia, że ich kondycja jest znacznie osłabiona.

Główną przyczyną blaknięcia, a wskutek tego wymierania koralowców jest ocieplenie oceanów. Podwyższenie temperatury wody, związane z antropogenicznymi zmianami klimatu, wywołuje u koralowców stres. To prowadzi z kolei do zaburzenia symbiozy pomiędzy koralowcami a glonami, które nadają jej kolor i są gwarantem utrzymania ich przy życiu.

Dowiedz się więcej: Zmiany klimatu sprawiają, że Wilka Rafa Koralowa ponownie traci kolory. 

Źródła: theguardian.com, earth.org, naukawpolsce.pl

Fot. główna: Canva 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.