Szwajcarska organizacja IQAir przeanalizowała dane z ponad 30 tysięcy stacji pomiarowych w 134 krajach na całym świecie i doszła do przerażającego wniosku – jedynie siedem państw nie przekracza rocznych limitów zanieczyszczenia powietrza WHO. Problem jakości tego, czym oddychamy, nadal jest duży – nie tylko przez spaliny samochodowe i ekstensywny przemysł, ale też wielkie pożary lasów.

Tragiczny stan światowego powietrza

IQAir zajęło się zbadaniem średniego rocznego stężenia pyłów zawieszonych PM2,5 w 134 krajach świata. Oczywiście w powietrzu unosi się dużo więcej szkodliwych substancji (np. rakotwórczy benzo(a)piren), jednak wybór organizacji padł właśnie na pyły PM2,5. Ten rodzaj zanieczyszczenia obejmuje bardzo szeroki zakres substancji różnego pochodzenia. Łączy je średnica do 2,5 μm (mikrometrów), a więc to, że są wielokrotnie mniejsze od grubości ludzkiego włosa. Zaliczają się do nich siarczany, węgiel, azotany czy amony. Człowiek narażony na działanie tych substancji przez dłuższy czas może mieć poważne problemy ze zdrowiem. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pyły zawieszone PM2,5 są odpowiedzialne za siedem milionów przedwczesnych zgonów rocznie.

WHO wyznaczyło średnie normy, jakie w danym okresie powinno wynosić stężenie PM2,5 w atmosferze. Aktualna wartość została ustalona w 2021 roku i dla jednego roku wynosi 5 μg/m³. IQAir postanowiło sprawdzić, ile krajów w 2023 roku trzymało się poniżej tej wartości. Okazuje się, że na całym świecie udało się to zaledwie siedmiu państwom. Były to Finlandia (4,9 μg/m³), Estonia (4,7 μg/m³), Australia (4,5 μg/m³), Nowa Zelandia (4,3 μg/m³), Grenada (4,1 μg/m³), Islandia (4 μg/m³) i Mauritius (3,5 μg/m³). Do tego dumnego grona IQAir zaliczyło również trzy terytoria, które nie są formalnie państwami: Portoryko (terytorium nieinkorporowane USA, 4,5 μg/m³), Bermudy (brytyjskie terytorium zamorskie, 4,1 μg/m³) oraz Polinezję Francuską (wspólnota zamorska Francji, 3,2 μg/m³).

Ranking najbardziej zanieczyszczonych krajów. Gdzie jest Polska?

Wymienione wyżej 10 krajów zajmuje miejsca od 125 do 134 na liście najbardziej zanieczyszczonych krajów świata sporządzonej przez IQAir. Co jest na szczycie tej listy? Trzy pierwsze miejsca zajmują kraje Dalekiego Wschodu: Bangladesz (79,9 μg/m³), Pakistan (73,7 μg/m³) i Indie (54,4 μg/m³). Polska znajduje się na 74. miejscu z wynikiem 14,1 μg/m³. Bezpośrednio nad nami jest Cypr, a pod nami Kolumbia. Raport IQAir zawiera również ranking najbardziej zanieczyszczonych w skali roku stolic. Przeraża wynik umieszczonego na szczycie listy indyjskiego New Delhi, gdzie poziom zanieczyszczenia przekracza normę WHO ponad 18-krotnie (92,7 μg/m³). Warszawa znajduje się w połowie stawki, na miejscu 68, z wynikiem 13,2 μg/m³.

Organizacje ekologiczne przedstawiają plan walki ze smogiem. Co zawiera lista postulatów?

We wschodniej Azji wszystkie piętnaście najbardziej zanieczyszczonych miast znajduje się w Chinach. W jedenastu z nich poziom zanieczyszczeń przekracza normy co najmniej 10-krotnie. Jest to najprawdopodobniej efektem boomu gospodarczego, który ChRL przeżywa po zakończeniu pandemii koronawirusa. Od czasu zażegnania tego niebezpieczeństwa poziom pyłów PM2,5 wzrósł w Kraju Środka o 6,5%. Co ciekawe Chiny mogą się też pochwalić dwoma z pięciu najczystszych miast regionu – Ngari (5,5 μg/m³) i Nyingchi (5,5 μg/m³) zajmują kolejno trzecie i czwarte miejsce w tym rankingu.

Które kraje mają największy problem z zanieczyszczeniem?

W Europie żadne z polskich miast nie znalazło się wśród piętnastu najbardziej zanieczyszczonych pyłem PM2,5. Szczyt listy na starym kontynencie okupują miasta tureckie (Igdir, Osmaniye, Hendek), czarnogórskie (Pijevija), a także w Bośni i Hercegowinie (Tuzla, Zenica). Najczystsze są miasta fińskie – trzy pierwsze pozycją zajmują znajdujące się właśnie w tym kraju Sodankylae, Utsjoki i Kuusamo, gdzie stężenie PM2,5 to zaledwie 0,3 μg/m³.

Bardzo ciekawy jest przypadek Kanady, która rok wcześniej znajdowała się wśród krajów z najczystszym powietrzem na świecie. Teraz jej pozycja gwałtownie spadła – jest na 93 miejscu w rankingu najbardziej zanieczyszczonych państw ze średnim stężeniem na poziomie 10,3. Poza tym to właśnie w Kanadzie znalazło się czternaście z piętnastu miast z najgorszym powietrzem w Ameryce Północnej. Skąd taki wynik? Główną przyczyną były olbrzymie pożary lasów, które przetoczyły się przez kraj w okresie od maja do października. W Albercie (prowincja na południowym zachodzie kraju) średnie miesięczne stężenie PM2,5 było prawie dziewięć razy większe, niż w analogicznym okresie rok wcześniej.

Pełen raport IQAir w języku angielskim można pobrać z tej strony, a poniżej znajdziecie przygotowaną przez organizację mapę, na której możecie sprawdzić, jak wyglądało średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego PM2,5 w 2023 roku dla poszczególnych badanych miast.

– Czytaj także: Smog w Polsce. Jest lepiej, ale daleko nam do sukcesu [RAPORT]

Źródła: iqair.com, theguardian.com

Fot. iqair.com, Canva (microgen)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.