Zmiany klimatu w coraz większym stopniu wpływają na rolnictwo – sektor, który z jednej strony odpowiada za bezpieczeństwo żywnościowe, a z drugiej jest szczególnie narażony na skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych. W Polsce susze, przymrozki i podtopienia generują już ponad połowę wszystkich strat gospodarczych związanych z klimatem. 

Rola samorządów wiejskich

Jak wynika z analiz dr inż. Eweliny Siwiec i dr inż. Anny Dubel z Instytutu Ochrony Środowiska- Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB), przedstawionych w opracowaniu „Bezpieczne rolnictwo w dobie zmian klimatu – wyzwania i kierunki adaptacji”, ważną rolę w budowaniu odporności rolnictwa na zmiany klimatu mogą odegrać samorządy gmin wiejskich.

Z analiz Instytutu wynika, że na skutek zjawisk ekstremalnych takich jak m.in. powodzie, podtopienia, susze czy przymrozki wiosenne, Polska traci rocznie średnio około 6 miliardów złotych, a ponad połowa wszystkich strat gospodarczych w latach 2001–2019 dotyczyła rolnictwa – zaznaczył dr hab. Marcin Stoczkiewicz, Dyrektor IOŚ-PIB.

Scenariusze klimatyczne opracowane w projekcie Klimada wskazują, że średnia temperatura w Polsce w kolejnych dekadach będzie rosła. Oznacza to, że adaptacja do zmian klimatu powinna stać się jednym z priorytetów polityki rolnej na szczeblu krajowym i lokalnym. 

Adaptacja w rolnictwie to nie tylko inwestycje, ale przede wszystkim proces uczenia się, współpracy i wymiany doświadczeń. Samorządy gmin wiejskich mają ogromny potencjał, by wspierać tworzenie opartych na wiedzy, praktycznych rozwiązań – podkreśla dr inż. Ewelina Siwiec z IOŚ-PIB.

Agrofotowoltaika: jakie uprawy rosną najlepiej pod panelami słonecznymi?

Istniejące strategie adaptacyjne Polski i UE

Adaptacja do zmian klimatu od wielu lat jest przedmiotem polityki Unii Europejskiej. Już Biała Księga z 2009 roku wskazywała rolnictwo jako jeden z najbardziej wrażliwych sektorów gospodarki, a kolejne dokumenty strategiczne – w tym Nowa Strategia UE w zakresie przystosowania do zmiany klimatu (2021) – akcentują potrzebę wymiany wiedzy w celu wzmocnienia w zakresie wdrażania  działań adaptacyjnych na poziomie różnych sektorów gospodarki. 

Na poziomie krajowym kluczowym dokumentem pozostaje Strategiczny Plan Adaptacji (SPA 2020), który określa kierunki działań dla sektorów wrażliwych na zmiany klimatu. Wskazuje on m.in. na potrzebę rozwoju systemów monitoringu i wczesnego ostrzegania o możliwych skutkach oddziaływania zmian klimatu, wsparcie inwestycyjne gospodarstw poprzez szkolenia i doradztwo technologiczne uwzględniające aspekty dostosowania produkcji rolnej do zwiększonego ryzyka klimatycznego. 

Jak widzą adaptację gminy wiejskie? 

Ekspertki przeanalizowały plany adaptacji trzech gmin wiejskich: Ryk, Wyry i Modliborzyc, w nastawieniu na ujęcie w nich kwestii związanych z adaptacją rolnictwa. W gminie Ryki postawiono na szkolenia dla rolników i ochronę owadów zapylających. Wyry z kolei kładą nacisk na poprawę jakości przestrzeni rolniczej i inwestycje w błękitno-zieloną infrastrukturę. W Modliborzycach główny nacisk położono na gospodarkę wodną, ograniczenie erozji gleb i wdrażanie zrównoważonych praktyk rolniczo-leśnych. 

Wspólnym mianownikiem okazała się koncentracja na gospodarce wodnej, różnorodności biologicznej oraz działaniach edukacyjnych. Dlatego niezwykle istotne jest tworzenie warunków, które umożliwią im zdobywanie wiedzy i nawiązywanie współpracy z instytucjami naukowymi. Wsparciem dla nich będą działania edukacyjne i szkoleniowe. 

Edukacja i współpraca są dziś równie ważne jak inwestycje infrastrukturalne. To one pozwalają rolnikom zrozumieć, jak zmieniający się klimat wpływa na ich gospodarstwa i jak się na to przygotować – dodaje dr inż. Ewelina Siwiec z IOŚ-PIB.

Działania edukacyjne i doradcze, takie jak szkolenia, punkty wsparcia czy programy promujące rolnictwo regeneracyjne, mogą znacząco zwiększyć skuteczność adaptacji. Gminy wiejskie również decydują się na tworzenie własnych planów adaptacyjnych – mimo że nie mają jeszcze takiego obowiązku prawnego. Inicjatywy gmin wiejskich pokazują, że potrzeba przystosowania się do nowych warunków klimatycznych staje się coraz bardziej zauważalna i rośnie ich gotowość do działań na rzecz adaptacji rolnictwa. 

Zobacz też: Rolnictwo ekologiczne w Polsce rośnie. Nowy raport pokazuje niemal 9% wzrost powierzchni upraw

Źródła: IOŚ-PIB

Fot. Canva (Dariusz Banaszuk)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.