Gdy naukowcy biją na alarm, wielu z nas wzrusza ramionami. Gdy to samo robi kino – zaczynamy działać. Popkultura potrafi opowiadać o kryzysie środowiskowym w sposób, który angażuje nasze serca. Jednym z najczęściej przywoływanych przykładów jest „Avatar” Jamesa Camerona, którego kolejna część ma szansę ponownie zwrócić uwagę widzów na kwestie środowiskowe.

Popkultura buduje wrażliwość na środowisko?

Świadomość ekologiczna staje się coraz istotniejszym elementem współczesnej kultury, a pytania o to, jak ją kształtować od lat intrygują zarówno naukowców, jak i polityków. Okazuje się, że na nasze postawy wobec środowiska może wpływać nie tylko wiedza z podręczników, ale także popkultura. Filmy, seriale, książki i gry nie są już tylko formą rozrywki – potrafią zmusić do refleksji, wzbudzać emocje i budzić empatię wobec świata przyrody.

Jednym z kluczowych przypadków jest „Avatar” Jamesa Camerona. Pierwsza część z 2009 roku przeniosła widzów na Pandorę – planetę, w której każda roślina i każde stworzenie mają znaczenie dla jej mieszkańców, a ingerencja człowieka prowadzi do dramatycznych konsekwencji. Kontynuacja – Avatar: Istota Wody pogłębia ten temat, pokazując delikatną równowagę systemów wodnych i zagrożenia wynikające z ich eksploatacji.

Po obejrzeniu filmu wielu widzów doświadczyło tzw. „efektu avatara” – poczucia utożsamienia się z bohaterami i ich światem, które zmienia nasze spojrzenie na własną planetę. Obserwując człowieka w roli najeźdźcy, jednocześnie sympatyzując z rdzennymi mieszkańcami Pandory, widz mógł spojrzeć z dystansu na to, co rzeczywiście dzieje się w niektórych częściach świata i do czego może prowadzić agresywna eksploatacja cennych zasobów naturalnych.

Głos z algorytmu. AI pisze nowy rozdział w historii muzyki

Ekologiczne przesłanie Avatara

Gdy Avatar trafił do kin, ekologiczne przesłanie Camerona szybko zaczęło przechodzić do realnych działań. Już przy wydaniu filmu na DVD w 2010 roku jego twórcy we współpracy z Earth Day Network uruchomili projekt „Avatar Home Tree Initiative”, który miał zasadzić milion drzew na całym świecie. Dzięki współpracy z 17 organizacjami lokalnymi nie tylko udało się osiągnąć ten cel, ale nawet przekroczyć oczekiwania – posadzono ponad milion drzew w takich krajach jak Australia, Brazylia, Kanada, Francja czy Japonia, przy zaangażowaniu dziesiątek tysięcy ludzi. Drzewa te trafiły zarówno do lasów tropikalnych, jak i zurbanizowanych terenów, wspierając odbudowę ekosystemów i edukację ekologiczną społeczności lokalnych. Wszystko dzięki narracji filmowej, która zmieniła się w realne działania na rzecz środowiska.

Druga część – Avatar: Istota Wody również wyszła poza kinowe ekrany. Oprócz promowania refleksji nad kondycją oceanów i ekosystemów wodnych, film stał się pretekstem dla kampanii i zbiórek wspierających działania na rzecz ochrony mórz i oceanów. Disney we współpracy z organizacją The Nature Conservancy uruchomił akcję, w której tworzenie wirtualnych stworzeń z Avatara równa się przekazywaniu środków na rzecz ochrony 10% oceanów do 2030 roku, a w wielu krajach widzowie dzielili się swoimi doświadczeniami i przekazywali wsparcie lokalnym organizacjom zajmującym się utrzymaniem czystych wód i bioróżnorodności morskiej.

Inne eko-przekazy w filmach

Avatar nie jest jedynym filmem, który wykorzystał siłę kina do podnoszenia świadomości ekologicznej. Dokumenty takie jak „Niewygodna prawda” Ala Gore’a lub „The 11th Hour” z Leonardo DiCaprio wstrząsnęły opinią publiczną przedstawiając naukowe dowody zagrożeń dla naszej planety i inspirując liczne kampanie klimatyczne. Produkcje takie jak „The Day After Tomorrow” czy „The Age of Stupid” pokazywały dramatyczne skutki zaniedbań ekologicznych, wywołując dyskusje na temat zmian klimatu. 

Nie brakuje też filmów, które uczyły najmłodszych – animacja „Wall-E” w przystępny sposób pokazuje konsekwencje nadmiernej konsumpcji i zaniedbania środowiska, pozostawiając widzów z refleksją nad losem naszej planety. Wszystkie te produkcje, podobnie jak „Avatar”, działają jak lustro – pokazują fikcyjne scenariusze, które realnie mogą wydarzyć się w naszym świecie.

Avatar III przyniesie więcej świadomości?

Teraz, kiedy trzecia część – „Avatar: Ogień i Popiół”, wchodzi do kin, mamy okazję zobaczyć, jak James Cameron rozwinie swoją opowieść o Pandorze i jej mieszkańcach. Jeśli twórcy nadal będą kłaść nacisk na ekologiczne przesłanie, film może znów wywołać falę refleksji i działań w realnym świecie – od lokalnych inicjatyw po większe kampanie edukacyjne. 

Kino, które łączy widowiskową wizualność z poważnym przesłaniem, ma nie tylko dawać rozrywkę, ale też zmieniać sposób, w jaki myślimy o naszej planecie. Po raz kolejny zobaczymy Pandorę i jej mieszkańców, co może skłonić nas do refleksji nad relacjami człowieka z naturą. Twórczość Camerona pokazuje, że silny przekaz wizualny i emocjonalny może skutecznie zwracać uwagę na problemy środowiskowe.

Zobacz też: COP30 zawiódł oczekiwania Amazonii. Co dalej z ochroną lasów i prawami ludności rdzennej?

Źródła: Silvotherapy.co.uk, Impakter, World Economic Forum

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.