Znaczenie biomasy w Polsce rośnie, a w zaktualizowanym Krajowym Planie Energii i Klimatu (KPEiK) została wskazana jako kluczowy element stabilności systemu energetycznego. Jej popularność stawia jednak nowe wyzwania – rosnące ceny pelletu i kotłów oraz ryzyko nadmiernej eksploatacji lasów. Na rynku pojawiają się jednak różne ekologiczne alternatywy, które mają na celu wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym.

Rośnie popularność biomasy

Biomasa nadal odgrywa w Polsce ważną rolę w ogrzewaniu domów jako paliwo przejściowe podczas transformacji energetycznej. Najnowsze dane wykazują, że 44% wszystkich zarejestrowanych urządzeń grzewczych to piece na paliwa stałe – węgiel, drewno i biomasa. Pozostałe 56% stanowią inne typy urządzeń, w tym kotły gazowe oraz pompy ciepła, regulacje UE mają na celu stopniowe wycofywanie się z paliw kopalnych na rzecz bardziej ekologicznych rozwiązań w ciepłownictwie.

Wśród właścicieli domów jednorodzinnych wiele osób decyduje się na piece pelletowe lub inne kotły biomasowe, ponieważ są one – przynajmniej w teorii – mniej emisyjne i łatwiejsze w obsłudze, niż tradycyjne kopciuchy. Z drugiej strony rosnące zainteresowanie pelletami i biomasą sprawia, że ceny paliw i kotłów rosną, a jakość samej biomasy bywa niezgodna z obowiązującymi normami i nie zawsze spełnia założenia o czystym spalaniu. W efekcie, mimo że pellet i drewno cieszą się popularnością – trudno mówić o skutecznej redukcji emisji na dużą skalę.

Węgiel błękitny od PGG. Nowe paliwo ograniczy smog czy opóźni termomodernizację?

Paliwo z łusek słonecznika

Na rynku biomasy pojawiła się ostatnio nowa propozycja – brykiet z łusek słonecznika – opał produkowany z opadu przemysłowego, czyli łusek które poddaje się suszeniu, rozdrabnianiu i prasowaniu pod ciśnieniem i wysoką temperaturą. Tak przygotowany surowiec ma być spalany w kotłach na biomasę jako mniej obciążająca alternatywa dla środowiska.

Brykiet z łusek słonecznika wyróżnia się tym, że w produkcji nie stosuje się żadnych chemicznych dodatków ani klejów – to czysty, naturalny materiał. Gotowy produkt charakteryzuje się bardzo niską wilgotnością (około 9-10%) i minimalną zawartością popiołu (2-5%). Dzięki temu spalanie jest wydajne i relatywnie czyste, a wartość opałowa brykietu jest wysoka.

W zależności od producenta cena brykietu z łuski słonecznika plasuje się w przedziale 510-1000 zł za tonę, co czyni go tańszą alternatywą, niż większość pelletów drzewnych czy węgla. Jest także bardziej ekonomiczny, niż drewno – spalając jedną tonę brykietu można uzyskać ciepło odpowiadające mniej więcej spaleniu 1,6 tony drewna. Dla przeciętnego gospodarstwa domowego oznacza to, że przy umiarkowanym zapotrzebowaniu na ciepło – np w dobrze ocieplonym domu – koszt ogrzewania może być porównywalny lub nawet niższy, niż przy pellecie czy węglu.

Wahania dostępności i ceny

Należy jednak wziąć pod uwagę, że surowiec ze słonecznika ma charakter sezonowy, co oznacza, że jego dostępność i cena mogą wahać się w trakcie roku – czasem może być trudno o dostawę, a koszty mogą wzrosnąć. Z tego powodu – zwłaszcza przy piecach retortowych lub gazujących – wielu sprzedawców poleca używanie brykietu jako dodatku do pelletu drzewnego, a nie zawsze jako jedynego opału. To ogranicza uniwersalność tego rozwiązania, choć nadal pozostaje interesującą opcją dla tych, którzy chcą ogrzewać dom w sposób bardziej ekologiczny i ekonomiczny.

Biomasa ważnym elementem polskiej energetyki

W zaktualizowanym Krajowym Planie Energii i Klimatu (KPEiK) biomasa ponownie została wpisana jako jedno z kluczowych paliw przejściowych, co stanowi duży zwrot względem wcześniejszej wersji dokumentu, w której jej rola była ograniczona. Rząd i eksperci wskazują, że bez biomasy Polska nie będzie w stanie utrzymać stabilności systemu energetycznego w latach przejściowych – szczególnie w okresach niskiej produkcji z fotowoltaiki i wiatru. Wzmocnienie pozycji biomasy w KPEiK ma też zapewnić przewidywalność dla inwestorów oraz uporządkować regulacje dotyczące jakości, certyfikacji i pochodzenia paliwa.

Jednocześnie rosnąca rola biomasy oznacza większe zapotrzebowanie na surowiec, co budzi poważne obawy ekologów. Wskazują oni, że prawdziwie zrównoważona biomasa to wyłącznie odpady drzewne oraz roślinne pozostałości rolnicze – nie drewno pełnowartościowe, pozyskiwane bezpośrednio z lasów. Tymczasem w Polsce, wraz ze wzrostem zapotrzebowania, do pieców zaczęło trafiać coraz więcej drewna leśnego, co stawia pod znakiem zapytania ekologiczne założenia tej technologii.

Mimo że biomasa pozostanie ważnym elementem polskiego miksu energetycznego, niezwykle istotne będzie doprecyzowanie zasad co do pozyskiwania surowców, by nie obciążać lasów. Odpady rolnicze, takie jak łuska słonecznika, pellet ze słomy, brykiet z pestek owoców, czy pozostałości z upraw energetycznych stanowią kierunek, który może realnie ograniczyć emisję i wspierać gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Zobacz też: Wzrost biomasy w polskim ciepłownictwie. Szansa dla transformacji czy zagrożenie dla lasów?

Źródła: Portal Samorządowy, gov.pl, Komisja Europejska, Forsal

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.