Coraz więcej mówi się o wpływie zmian klimatycznych nie tylko na środowisko, czy gospodarkę, ale też na zdrowie psychiczne młodych ludzi. Zjawisko ,,eko-lęku” i ,,eko-żalu” oraz ,,eko-strachu” na stałe zagościły w słownikach terapeutów, po tym, jak stały się bardzo częstymi argumentami młodego pokolenia, dlaczego czują się źle. Według danych Copernicus Climate Service rok 2024 był najcieplejszym w historii pomiarów, więc nie przyczynia się do zmniejszenia narastających lęków młodego pokolenia, a już na horyzoncie coraz wyraźniej zarysowuje się inny – lęk przed blackoutem.

Skala problemu

W Europie dwiema najczęściej występującymi chorobami psychicznymi są depresja i zaburzenia lękowe. Szacuje się, że zaburzenia lękowe to problem dla 35 milionów europejczyków, a dokładniejsze dane z tego roku dotyczące naszego kraju opublikowane przez Centrum Psychoterapii Pokonaj Lęk mówią, że co czwarty Polak przynajmniej raz w życiu miał rozpoznane zaburzenie zdrowia psychicznego. W ostatnich 12 miesiącach było to 7,93%, a w ostatnich 30 dniach przed badaniem aż 3,52% Polaków. 

Najczęściej występujące w Polsce na tym podłożu są zaburzenia nerwicowe. Aż 16,07% Polaków doświadczyło tego przynajmniej raz w życiu, 5,42% w ostatnich 12 miesiącach, a aż 2,63% w ostatnich 30 dni od badania. Najczęstsze rodzaje to tego zaburzenia to lęk napadowy (atak paniki), fobie swoiste i stres pourazowy. Według danych GUS-u w Polsce przedział wiekowy 10-19 lat obejmuje nieco ponad 4 miliony osób. Aż 28% z tych młodych Polek i Polaków nie ma chęci do życia.

Raporty WHO alarmują, by zmienić sposób myślenia o zdrowiu psychicznym. Jednym z pokutujących do dziś mitów jest przekonanie, że zdrowie psychiczne nie jest tak ważne jak zdrowie fizyczne. Nie jest to zgodne z prawdą – oba obszary są tak samo istotne. Wiele nieleczonych chorób na podłożu psychicznym doprowadza do znacznego skrócenia życia. Dzieje się tak poprzez obniżenie jego jakości, możliwej stygmatyzacji takiej osoby lub niezrozumienia, które ostatecznie może prowadzić do myśli samobójczych.

Zmiany klimatu kosztują nas miliardy złotych rocznie. Nowy raport 

Zawiedzeni przez dorosłych

Warto jest zrozumieć jaką rolę możemy odegrać, by pomóc młodemu pokoleniu w walce ze swoimi lękami. Powodów do strachu jest wiele – ocieplający się klimat, wielkie pożary trwające tygodniami, susze, powodzie, huragany, wreszcie ostatni blackout w Hiszpanii, który objął prawie cały półwysep — wszystkie katastrofy są coraz częstsze. Jednak część związanego z tym lęku może być złagodzona lub pogłębiona w zależności od osób wokół, szczególnie dorosłych, którzy powinni być szczególnie wrażliwi, gdy o takich lękach dzielą się z nimi dzieci.

W Polsce brakuje dokładnych badań na ten temat, ale badanie prowadzone w USA i opublikowane w 2024 roku w czasopiśmie The Lancet na dużej grupie 16 tysięcy nastolatków rzuca pewne światło na zachowania młodych ludzi związanych z ciężarem ich leku. Prawie 62% ankietowanych twierdziło, że próbowało rozmawiać o zmianach klimatycznych i związanym z tym lękiem, ale jednocześnie aż 58% czuło się ignorowanych lub odrzucanych. 70% chciało, żeby społeczeństwo było bardziej otwarte na dyskutowanie na ten temat, a 66% deklarowało potrzebę, by pokolenie rodziców i dziadków okazywały zrozumienie dla ich uczuć.

„Dla nas zniszczenie planety jest sprawą osobistą” – powiedział jeden z badanych 16-latków.

Co jeszcze można zrobić?

Pomaganie dzieciom w lepszym rozumieniu świata to oczywiście obowiązek rodziców, bo młodzi nie dysponują tyloma doświadczeniami, które pomagają regulować zaangażowanie w martwienie się i w odczuwanie nadziei. Ważne by potrafić iść droga środka – wrażliwą na problemy, a jednocześnie nie będąc sparaliżowanym przez czekające nas wyobrażone skutki. Zachęty do aktywności fizycznej nie są wystarczającą pomocą, gdy brak zrozumienia emocji, choć wspólny wysiłek na rzecz środowiska może pomóc czuć się lepiej nie tylko nam. 

Jeśli w tym niepokoju szukać jakichkolwiek pozytywów to można mieć nadzieję, że wszyscy zmartwieni wykorzystają tę emocję do podjęcia działań – to może być ograniczanie swojego śladu węglowego, dokładniejsze segregowanie śmieci, eko styl życia albo modernizacja tych elementów naszego otoczenia, na które mamy realny wpływ. Inwestycja w odnawialne źródła energii w połączeniu z magazynami energii z jednej strony przyspieszają rezygnację ze spalania paliw kopalnych, a z drugiej pomagają uniknąć skutków blackoutu, a co się z tym wiąże lęków.

Zobacz też: Zmiany klimatyczne a arsen w ryżu: nowe zagrożenie dla zdrowia milionów ludzi w Azji

Źródła: WHO, Centrum Psychoterapii Pokonaj Lęk, Time, Demagog, PNAS, Climate Copernicus, 

Fot. Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.