Z nieoficjalnych wersji dokumentów Unii Europejskiej dowiedzieliśmy się, że Bruksela planuje zintensyfikować działania, których celem będzie rozwój transgranicznej infrastruktury energetycznej. Ma to usunąć „wąskie gardła” oraz przyspieszyć budowę nowych sieci energetycznych.

Przestarzała infrastruktura energetyczna

Według informacji, do których dotarli dziennikarze Reutersa, pomimo dużych inwestycji w rozwój tanich źródeł energii odnawialnej, wciąż znacznym problemem dla państw Wspólnoty stanowi przestarzała sieć elektroenergetyczna. Brak równie wysokich nakładów na modernizację i rozbudowę sieci sprawiło, że inwestycje w OZE nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. 

W efekcie coraz częściej dochodzi do wyłączeń zainstalowanych mocy produkcyjnych energii wiatrowej i słonecznej, aby uniknąć przeciążeń sieci, która nie jest w stanie odebrać energii przy szczytach podaży. Prowadzi to do marnowania energii elektrycznej i pojawiania się czasowo ujemnych cen energii elektrycznej. W rzeczywistości generuje to również dodatkowe koszty dla konsumentów.  

Energetyczne trzęsienie ziemi: minus 44 800 zł/MWh na Rynku Bilansującym

Plany energetyczne Unii Europejskiej 

Komisja Europejska jest w trakcie pracy nad scentralizowanym planem Unii Europejskiej, który będzie miał za zadanie zdefiniować narzędzia i sposoby skutecznego przeciwdziałania tym problemom. W obrębie zainteresowań komisji znalazły się takie tematy jak rozwój transgranicznej infrastruktury elektroenergetycznej oraz współpracy z operatorami sieci i przedsiębiorcami. Oficjalna publikacja założeń projektów Brukseli ma nastąpić jeszcze dziś, w środę 10 grudnia 2025 roku. 

W projekcie dokumentu możemy przeczytać, że według przeprowadzonych ekspertyz rozwój sieci elektroenergetycznych może przynieść Europie duże oszczędności i poprawić konkurencyjność względem zewnętrznych rynków. Według przedstawionych danych zainwestowanie w sieci elektroenergetyczne 5 mld euro (21,2 mld złotych) pozwoliłoby na obniżenie kosztów działania systemu o 8 mld euro (33,8 mld złotych). 

Wcześniej, we wrześniu br., Komisja Europejska przedstawiła inicjatywę „Autostrady Energetyczne”, której celem jest usunięcie ośmiu kluczowych wąskich gardeł w infrastrukturze energetycznej UE. Jeden ze zdiagnozowanych ośmiu kluczowych elementów dotyczy Polski – jest to poprawienie bezpieczeństwa krajów bałtyckich, które lądowo połączone są z systemem elektroenergetycznym Unii Europejskiej jedynie poprzez Przesmyk Suwalski. To sprawia, że Litwa, Łotwa i Estonia, które odłączyły się całkowicie od rosyjskiej sieci elektroenergetycznej w lutym 2025 roku i zsynchronizowały swoje sieci z systemem Europy kontynentalnej (CESA), są w dużej mierze zależne od polskiej infrastruktury w kontekście bilansowania systemu. Sprawia to, że Polska na geopolitycznej mapie Unii Europejskiej jest zarówno „sercem” jak i „gardłem” systemu elektroenergetycznego. 

Między innymi właśnie za sprawą braku inwestycji w sieć energetyczną w Europie cena energii jest od dwóch do trzech razy wyższa niż w Chinach i Stanach Zjednoczonych. Doprowadza to do częstych skarg przedsiębiorców, którzy wskazują, że wysokie rachunki za energię osłabiają konkurencyjność marek, które prowadzą interesy rywalizując z tańszymi odpowiednikami produkowanymi przez zagranicznych rywali handlowych. Z tego powodu w Niemczech planowane są dotacje rządowe do ograniczenia cen prądu dla firm energochłonnych, np. z branż motoryzacyjnej, chemicznej czy stalowej.

Usprawnienie procesu wydawania decyzji

Drugi z projektów unijnej legislacji dotyczy propozycji zmiany prawa Unii Europejskiej, tak by możliwe było zwolnienie projektów sieciowych z obowiązku przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko. To właśnie ta konieczność uzyskiwania wszystkich pozwoleń, oraz protesty społeczne i konflikty o przebieg nowych linii odpowiedzialne są za powstawanie długich opóźnień, które wstrzymują projekty na wiele miesięcy. 

Dlatego zgodnie z informacjami, do których dotarli dziennikarze, małe projekty w zakresie odnawialnych źródeł energii i magazynowania nie będą już wymagały pozwoleń środowiskowych. Dodatkowo dokument zawiera propozycje krótszych terminów, w których władze muszą zatwierdzać pozwolenia związane z siecią energetyczną. Dla nowych stacji ładowania pojazdów elektrycznych ma to być maksymalnie sześć miesięcy – po tym czasie pozwolenia będą przyznawane automatycznie. Ma to pomóc zmniejszyć wieloletnie opóźnienia w niektórych krajach członkowskich. 

Rzecznik Komisji Europejskiej odmówił komentarza w sprawie projektów do których dotarli dziennikarze Reutersa. Wiadomo jednak, że wszelkie tego typu zmiany w przepisach UE będą wymagały zgody państw członkowskich.

Jak przestarzałe sieci podwyższają rachunki za energię?

W przypadku braku działań naprawczych Unia Europejska może być zmuszona do radykalnego ograniczania produkcji energii odnawialnej, czyli wyłączania zainstalowanej mocy OZE nawet o 310 TWh w 2040 roku z powodu ograniczeń sieciowych. Dla porównania gospodarstwa domowe w państwach Unii zużyły w 2023 roku według oficjalnych danych 691 TWh energii elektrycznej. Wyłączenia stanowiłyby więc prawie połowę całej produkowanej dwa lata temu energii z bezemisyjnych źródeł. 

Brak odpowiedniej równowagi w nakładach na rozbudowę sieci i mocy wytwórczych sprawia, że uwzględniona w rachunkach za energię opłata OZE nie przyczynia się do obniżenie cen energii, w takim stopniu w jaki mogłaby, gdyby wykorzystano pełen jej potencjał. Brak możliwości magazynowania nadmiarowej zeroemisyjnej energii powoduje jej zmarnowanie i konieczność ponownego jej wytworzenia przez konwencjonalne źródła obłożone podatkiem od emisji dwutlenku węgla. 

Zobacz też: Autostrady energetyczne w Europie. Jaką rolę odegra Polska i które wąskie gardła chce usunąć KE?

Źródła: Reuters, Wysokie Napięcie, DW

Fot. Canva (Aflo Images/8213erika) 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.