Aż 27% respondentów z badania „Rachunki pod kontrolą konsumenta” przeprowadzonego przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) deklaruje, że nie wie, jakie rodzaje ofert na sprzedaż energii są dostępne na rynku. Konsumenci nie rozumieją także, czym dokładnie jest taryfa.

Co zawiera łączny koszt energii elektrycznej?

Oferty, jakie podpisują konsumenci ze sprzedawcami na dostarczanie im energii elektrycznej można porównać do robienia zakupów online, gdzie oprócz ceny samych towarów musimy uwzględnić dodatkową opłatę w postaci kosztów dostawy. Podobnie jest w przypadku energii – konsumenci płacą nie tylko za towar, czyli ilość zużytej energii, ale także za dystrybucję, czyli dostarczenie jej siecią przesyłową pod wskazany w umowie adres. 

W związku z tym rachunek za prąd powinien zawierać kilka kluczowych składników:

• opłatę za energię czynną (zależna od zużycia, w zł/kWh),
• opłatę za dystrybucję (dostarczenie energii),
• opcjonalnie także inne opłaty (handlowe, abonamentowe, jakościowe),
• należne podatki (VAT, akcyza).

Oprócz tego powinny na rachunku znajdować się nasze dane identyfikacyjne (np. numer faktury, dane klienta oraz numer PPE (punktu poboru energii – 18-cyfrowy identyfikator przypisany do miejsca, gdzie zużywana jest energia elektryczna). 

Zmiany prawa w Polsce

W 2007 roku zmieniło się prawo w Polsce i konsumenci uzyskali możliwość zmiany swojego sprzedawcy energii. Zakończyło to monopol państwa w tym zakresie i pozwoliło odbiorcom wybierać najkorzystniejsze dla siebie warunki i niższe ceny. Od tego czasu na obszarze działania Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) zaczęły pojawiać się wolnorynkowe oferty na sprzedaż energii elektrycznej. Do lutego 2024 roku konsumenci mieli także możliwość zawarcia dwóch osobnych umów – na sprzedaż i dystrybucję. Od tego czasu ustawodawca wprowadził przepisy, które sprawiają, że odbiorcy w gospodarstwach domowych zawierają ze sprzedawcami wyłącznie umowy kompleksowe. W ramach jednej faktury uwzględnione są opłaty za energię i jej dystrybucję. 

Jeśli od dłuższego nie wprowadzaliśmy zmian i pobieramy energię na zasadach sprzed 22 lutego 2024 roku, to warto sprawdzić, czy rozliczamy się w ramach jednej umowy czy dwóch osobnych. Dobrze mieć świadomość, że jako konsumenci dysponujemy możliwością wyboru sprzedawcy energii elektrycznej, ale nasz dystrybutor energii nie podlega zmianie. Musimy korzystać z tego dystrybutora, który ma infrastrukturę na danym terenie. W zależności od regionu Polski może być to: Tauron Dystrybucja, Enea Operator, Energa Operator, PGE Dystrybucja lub Stoen Operator.

Należy wspomnieć, że w kolejnych miesiącach Ministerstwo Energii planuje kolejne zmiany legislacyjne pod nazwą ,,Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu dokonania deregulacji w zakresie energetyki”. W ramach uproszczenia procesów, zwiększenia przejrzystości rynku i stworzenie lepszych warunków do inwestycji w odnawialne źródła energii, resort planuje także uproszczenie pierwszej strony rachunków za energię elektryczną. Większa przejrzystość najważniejszych informacji, ma pozwolić odbiorcom szybciej i łatwiej zrozumieć, za co płacą. Zmian można się spodziewać najwcześniej w pierwszym półroczu 2026 roku.

Reforma prawa energetycznego. Rząd zapowiada uproszczenia, niższe koszty i więcej OZE 

Taryfy regulowane i wolnorynkowe

Najpopularniejszą formą oferty na zakup energii elektrycznej zawieranej przez odbiorców indywidualnych jest oferta regulowana, czyli taryfa. Z danych URE wynika, że na koniec ubiegłego roku z takiej oferty korzystało ponad 63% konsumentów. W segmencie skierowanym do gospodarstw domowych zdecydowanie najczęściej wybieranymi są następujące taryfy:

• G11 – jednostrefowa, zakładająca stałą cenę prądu przez całą dobę.
• G12 – dwustrefowa, wyższą cenę płaci się za prąd w okresie większego zapotrzebowania, niższą – za pobór energii poza szczytem; okresy większego i mniejszego zapotrzebowania ustalane są z góry i nie podlegają zmianom.
• G13 – trójstrefowa, zakładającą trzy okresy (zwane strefami), w czasie których ceny energii się różnią; czas trwania poszczególnych stref jest stały.

Mimo działalności wielu operatorów, nazwy grup taryfowych są ujednolicone. Z kolei taryfy wolnorynkowe to rodzaj umów na energię elektryczną, w których ceny ustalane są przez sprzedawcę. Prezes URE nie ma wpływu na ich kształtowanie, a to oznacza brak stabilności cen. Wiąże się to jednak z innymi korzyściami. Wolnorynkowe taryfy często oferują dynamiczną cenę energii, która jest dedykowana bardziej świadomym konsumentom. Pozwala to na dopasowanie własnego zużycia do popytu i podaży na rynku. Tego rodzaju ofertę najczęściej wybierają prosumenci posiadający własne źródła czystej energii, bo pozwala im uczestniczyć w rynku energii zarówno jako konsument, a także jako wytwórca. 

Często pożądanym przez prosumentów rozwiązaniem jest bilansowanie 1:1, czyli metoda rozliczeń, w której za każdy kilowat energii oddaną do sieci można odebrać tyle samo w przyszłości, co ma spełniać rolę wirtualnego magazynu energii. Obecnie takiego rozwiązania, które zapewnia pełen zwrot nadwyżek produkcji w Polsce nie oferuje wiele firm – m.in Columbus Energy, ale w opinii ekspertów z branży jest to przyszłość na rynku prosumenckich rozwiązań. 

Jak porównać oferty na prąd?

Wybierając ofertę sprzedaży energii, warto porównać nie tylko samą cenę za kWh, ale również inne elementy umowy, które mogą znacząco wpłynąć na ostateczny rachunek. Warto skorzystać z dostępnych w sieci porównywarek ofert energii przygotowanych przez URE lub niezależne portale branżowe. Dzięki nim można w kilka minut oszacować, która oferta będzie najtańsza w zależności od zużycia prądu. Szczególną uwagę należy zwrócić na:

• Cenę energii czynnej – czy podana stawka jest stała, czy zmienna w czasie.
• Opłaty dodatkowe – miesięczne opłaty handlowe, które mogą wynosić od kilku do kilkudziesięciu złotych.
• Okres obowiązywania umowy – oferty promocyjne często obowiązują tylko przez określony czas.
• Warunki wypowiedzenia – na jakich zasadach można zakończyć umowę lub zmienić sprzedawcę.
• Dodatkowe usługi i bonusy – ubezpieczenie sprzętu, pakiety serwisowe, wsparcie techniczne czy gwarancja ceny.

Jak zmienić sprzedawcę energii krok po kroku?

Zmiana sprzedawcy jest bezpłatna i formalnie prosta, choć nadal niewiele osób z niej korzysta. Proces można przeprowadzić samodzielnie lub z pomocą nowego sprzedawcy. Cały proces zwykle trwa od 21 do 45 dni, w zależności od operatora. Należy:

• Sprawdzić aktualną umowę w poszukiwaniu zapisów o czasie trwania, okresie wypowiedzenia i ewentualnych karach umownych.
• Wybrać nowego sprzedawcę spośród dostępnych ofert.
• Podpisać nową umowę pamiętając, aby dokładnie sprawdzić dane PPE, taryfę i stawki.
• Zgłoszenie do Operatora Systemu Dystrybucyjnego najczęściej bierze na siebie nowy sprzedawca, ale należy pamiętać o tym obowiązku.
• Następuje odczyt licznika i rozliczenie końcowe – dotychczasowy sprzedawca wystawia fakturę końcową, a nowy rozpoczyna dostarczać energię.

Coraz więcej zielonych ofert

Społeczeństwo polskie staje się coraz bardziej świadome energetycznie. Wysokie ceny prądu w ostatnich latach sprawiły, że temat trafił do głównego nurtu debaty publicznej i uświadomił od czego zależy wysokość naszych rachunków. Szerokie poparcie dla budowy elektrowni jądrowych pokazuje, że Polacy chcą transformacji energetycznej. Coraz lepsza znajomość czynników kształtujących rzeczywistość energetyczną sprawia, że rynek energii w Polsce staje się coraz bardziej konkurencyjny i przejrzysty. 

Wraz z planowanymi zmianami legislacyjnymi i rozwojem technologii OZE, konsumenci zyskują coraz więcej narzędzi, by świadomie zarządzać swoim zużyciem i kosztami energii. Kluczem jest porównywanie ofert, analiza warunków umowy i znajomość swojej taryfy. Coraz więcej firm energetycznych oferuje tzw. zielone taryfy, czyli prąd pochodzący wyłącznie z odnawialnych źródeł energii (OZE). Wybierając taką ofertę, można nie tylko przyspieszać transformację energetyczną, ale również zadbać o środowisko, w którym na co dzień żyjemy.

Zobacz też: Rynek energii w UE przed trudną zimą. Ujemne ceny prądu zostaną z nami na dłużej?

Źródła: URE, PSE, Tauron Dystrybucja, Enea Operator, Energa Operator, PGE Dystrybucja, Stoen Operator, Columbus Energy,

Fot. Canva (michaeljung) 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.