Biouprawy mają w Polsce największy potencjał spośród źródeł biomasy. Jest to sektor rozwijany od kilku lat. Istnieje wiele skupów i przetwórni tych roślin na cele energetyczne, ale można również stosować uprawy na własne potrzeby.

Reklama

Biomasa, która pochodzi z upraw energetycznych może być wykorzystana w produkcji energii elektrycznej lub cieplnej. Dodatkowo wytwarza się z niej paliwo ciekłe i gazowe. Uprawa roślin energetycznych może wpłynąć na powstawanie nowych miejsc pracy w gminie, a także tworzenie lokalnych niezależnych rynków energii.

Rośliny energetyczne powinien cechować wysoki plon suchej masy z jednego hektara oraz duży przyrost roczny i wysoka wartość opałowa. Ponadto muszą one wyróżniać się odpornością na choroby, szkodniki oraz warunki atmosferyczne.  Powinny również posiadać niskie wymagania glebowe, a przy tym w jak najmniejszym stopniu wyjaławiać i erodować glebę. Uprawa roślin energetycznych może być średnio użytkowana w ciągu 15 do20 lat. Ważna jest także możliwość mechanizacji prac agrotechnicznych, które związane są z zakładaniem plantacji oraz zbieraniem plonu. Wszystkie te cechy wpływają na możliwość racjonalnego użytkowania gleb wyłączonych z produkcji żywności, przy stosunkowo niskim nakładzie inwestycyjnym.

Najbardziej popularne gatunki uprawiane w Polsce to wierzba wiciowa (Salix viminalis), ślazowiec pensylwański , zwany również malwą pensylwańską (Sida hermaphrodita), słonecznik bulwiasty , zwany powszechnie topinamburem (Helianthus tuberosus), róża wielokwiatowa, inaczej zwana różą bezkolcową (Rosa multiflora), rdest sachaliński (Polygonum sachalinense) oraz trawy wieloletnie, tj: miskant olbrzymi (Miscanthus sinensis gigantea), miskant cukrowy (Miscanthus sacchariflorus), spartina preriowa (Spartina pectinata), palczatka Gerarda (Andropogon gerardi ). W warunkach klimatycznych panujących w naszym kraju najwyższe plony osiągają takie rośliny jak: miskant olbrzymi, proso rózgowate, wierzba wiciowa oraz ślazowiec pensylwański. Te rośliny zostaną opisane poniżej.

Miskant olbrzymi: to wieloletnia roślina o dużym rocznym przyroście, pochodząca z Azji centralnej i południowo–wschodniej. Roślina ta tworzy duże, malownicze kępy, z których wyrasta po kilkadziesiąt łodyg trzcinowych osiągających 2,5 do 3,5 m wysokości. W warunkach naturalnych osiąga nawet 6 m. Początkowo uprawiany był jako roślina ozdobna. Posiada niewielkie wymagania glebowe, preferuje jednak gleby żyzne, piaszczysto-gliniaste o pH w zakresie 5,5 – 7,5, stanowiska słoneczne, zaciszne i osłonięte. Uregulowane stosunki wodne wpływają na szybki wzrost, zatem należy unikać miejsc zbyt suchych lub podmokłych. Miskant olbrzymi jest odporny na niskie temperatury (do -20 °C). Z jednego hektara można uzyskać nawet 30 ton suchej masy, a wartość energetyczna wynosi około 19 MJ\kg. Biomasa miskanta ma szerokie zastosowanie, może posłużyć jako źródło energii (jako zamiennik węgla brunatnego, a także jako surowiec do produkcji gazu opałowego czy etanolu), jest to również surowiec do produkcji materiałów budowlanych, papieru i biodegradowalnych opakowań. Ogromna zaletą takich upraw jest również korzystny wpływ na glebę skażoną zanieczyszczeniami przemysłowymi. Miskant olbrzymi chroni podłoże przed wymywaniem składników pokarmowych i związków próchniczych oraz rekultywuje glebę.

Proso rózgowate: to wieloletnia trawa o sztywnych, wyprostowanych pędach, która pochodzi z Ameryki Północnej. Tworzy zwarte, gęste kępy o wysokości 0,8 m w czasie kwitnienia. Nie rozrasta się szeroko, ponieważ podziemne kłącza są bardzo krótkie. Dorasta do 1,1 m wysokości, z kwiatostanem dorasta do 1,5 m. Kwiatostany w okresie od lipca do września jest w kolorze czerwonym, pozostają dekoracyjne aż do zimy, co wpływa na ich dekoracyjne zastosowanie. Wymaga gleby dość żyznej, przepuszczalnej, najlepiej w miejscu słonecznym i osłoniętym. Proso jest odporne na choroby i szkodniki oraz wystarczająco mrozoodporne, ale zaleca się na zimę okrywać świeżo posadzone rośliny, szczególnie te sadzone jesienią.

Wierzba wiciowa: jest to jedna z najczęściej  uprawianych roślin energetycznych. To roślina krzewiasta. Materiałem sadzeniowym są zrzezy długości 25 cm i średnicy powyżej 7 mm. Z jednej takiej sadzonki wyrastają w ciągu jednego roku 2-3 pędy. Ścina się je w zimie, a następnego roku powstaje około 40 do 60 łodyg, jednak nie wszystkie przezywają w następnych latach. Z jednego hektara uprawy można pozyskać w ciągu roku 10 do 15 ton suchej masy. Plantacje prowadzi się w cyklu jedno, dwu lub trzyletnim, a zbioru dokonuje się od połowy listopada do końca marca. Dla uprawy nie jest istotny typ gleby, ale jej dobre uwodnienie. Drewno z plantacji wierzby wiciowej wykorzystywane jest najczęściej do celów energetycznych. Ponadto może ono być stosowane do rekultywacji gruntów oraz oczyszczania ścieków.

Ślazowiec pensylwański: to gatunek roślin z rodziny ślazowatych. Pochodzi z Ameryki Południowej, a rodzaj Sida wywodzi się z subtropikalnych stref kuli ziemskiej. Rośnie on w kępach o silnym systemie korzeniowym, dzięki któremu jest wytrzymały na okresowe susze. Wyrasta z nich od kilku do kilkunastu łodyg o średnicy od 5 do 35 mm, ich wysokość sięga ponad 3,5 m. Plantacje ślazowca, podobnie jak miskanta olbrzymiego, mogą być eksploatowane przez okres 15 do 20 lat. W plantacjach stosowane są głównie sadzonki korzeniowe, rzadziej nasiona. Do wzrostu obojętnego lub lekko kwaśnego odczynu gleby o klasie nie niższej niż III. Ważne jest również, aby pole było odchwaszczone.