Zmniejsza się powierzchnia lasów ochronnych, czego konsekwencją są dotkliwsze susze i powodzie. Do tego lasy zarządzane przez polskich leśników tracą zdolność pochłaniania dwutlenku węgla. W tym samym okresie lasy, pozostające poza zarządem Lasów Państwowych (LP), odnotowały wzrost pochłaniania.

Raport NIK

Zmiany klimatyczne to jedno z największych, jeśli nie największe zagrożenie nie tylko dla przyrody, ale również dla ludzi i ekonomii. Skutki globalnego ocieplenia możemy obserwować coraz częściej i są one coraz bardziej dotkliwe. Susze, powodzie, huragany, pożary. Lasy to sojusznik w łagodzeniu tych zjawisk – osłabiają gwałtowność tych zdarzeń przez magazynowanie dużych ilości węgla i wychwytywanie go z atmosfery. Są także naturalnym rezerwuarem wody, dzięki czemu przeciwdziałają zarówno powodziom jak i suszom.

Kolejny raport Najwyższej Izby Kontroli (NIK) według Pracowni na rzecz Wszystkich Istot, nie pozostawia złudzeń – Lasy Państwowe nie wprowadzają koniecznych zmian, by dostosować gospodarkę leśną do zmian klimatycznych. Lasy zajmują niemal 30% powierzchni Polski, z czego zdecydowana większość to lasy Skarbu Państwa zarządzane przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Jaki jest stan dostosowywania gospodarki leśnej do zmian klimatu w Polsce, przeanalizowała Najwyższa Izba Kontroli raporcie pokontrolnym zatytułowanym „Adaptacja gospodarki leśnej Lasów Państwowych do zmian klimatycznych”.

Raport NIK o Lasach Państwowych. Luki prawne w planach leśnych dzielą ekologów i leśników 

Poważne opóźnienia i braki

NIK wskazuje, że w przyjętym przez Radę Ministrów, w październiku 2013 r., „Strategicznym planie adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030”, nałożono na Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych obowiązek opracowania programu adaptacji leśnictwa do zmian klimatycznych. 

Dokument mający przedstawić działania do roku 2020 został przyjęty w 2022 r. pod nazwą „Kompleksowy program przeciwdziałania procesom zamierania lasów w Polsce oraz działania mitygacyjne w perspektywie do 2030 roku”. Kwestia zmian klimatu nie została zawarta w samym tytule. Przygotowany przez Lasy Państwowe program nie uwzględnia większości uwag przygotowanych przez środowiska naukowe i przyrodników. 

Niewłaściwe działania, brak efektów

Naukowcy nie mają wątpliwości – ważnym narzędziem w zakresie zapewnienia stabilności drzewostanów powinno być wykorzystywanie w maksymalnym stopniu naturalnych procesów, w tym również promowanie odnowień naturalnych (powstałych na gruntach leśnych z samosiewu i odrośli). W 2022 r. Lasy Państwowe dokonały odnowień 62 307 ha, z tego odnowienia naturalne stanowiły tylko 11 963 ha, resztę (50 344 ha) stanowiły odnowienia sztuczne.

Nieznacznemu zmniejszeniu uległa również powierzchnia lasów ochronnych, które są w stanie łagodzić skutki zmian klimatycznych – z 3829,2 tys. ha (2019 r.) do 3803,6 tys. ha (2023 r.). Udział gatunków panujących (szczególnie narażonych na zamieranie): sosny i modrzewia zmniejszył się z 68,8 % ogółu powierzchni (2019 r.) do jedynie 68,4 % (2023 r.), a świerka z 4,8 % (2019 r.) do 4,3 % (w 2023 r.). Udział gatunków liściastych (buk, dąb, klon, wiąz, grab, brzoza, olcha) wzrósł nieznacznie z 23,6 % (2019 r.) do 24,3 % (2023 r.) ogółu powierzchni lasów.

Dane z Banku Światowego pozwoliły też zauważyć, że lasy zarządzane przez polskich leśników, tracą zdolność jako tzw. pochłaniacze dwutlenku węgla. Między 2001 a 2025 rokiem zdolność magazynowania CO₂ przez lasy zarządzane przez LP spadła z poziomu 11 mln ton do około 3 mln ton. W tym samym okresie pozostałe obszary leśne, które nie są zarządzane przez Lasy Państwowe, zwiększyły swoją zdolność magazynowania z 4 do ponad 6 mln ton. 

Zobacz też: Nowy dyrektor Lasów Państwowych. Jakie zmiany zapowiada Adam Wasiak?

Źródła: Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

Fot. Canva (Roman Biernacki) 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.