Specjaliści z Politechniki Krakowskiej oraz inni naukowcy z różnych krajów połączyli nowoczesne technologie z poszanowaniem dziedzictwa historycznego. W efekcie udało im się udowodnić, że zabytki mogą być energooszczędne.

Międzynarodowa współpraca

Projekt badawczy pt.: “FuturHist – Trwałe zabezpieczenie budynków zabytkowych w oparciu o indywidualnie opracowane zestawy interwencji”, realizowany z unijnego programu Horyzont Europa, zrzesza naukowców ze Szwecji, Danii, Włoch, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii oraz Polski. Nasz kraj reprezentują specjaliści z Politechniki Krakowskiej. Współpraca ma na celu stworzenie standardów działań, dążących do zwiększania efektywności energetycznej budynków historycznych. W samym Krakowie takich budynków jest minimum 3,5 tysiąca. 

Do demonstracji energetycznej rewolucji wybrano dwukondygnacyjną kamienicę z pierwszej połowy XIX w. przy ulicy Kościuszki 18. Znajduje się ona w zwartej zabudowie na obrzeżach historycznego centrum miasta – stoi niedaleko Skweru Lajkonika Zwierzynieckiego, Wawelu i Bulwaru Rodła nad rzeką Wisłą. Dawniej mieściła się tam apteka Pod Aniołem Stróżem (obecnie Antykwariat Abecadło). W 2021 roku kamienica trafiła do rejestru zabytków w celu jej ochrony przed intensyfikacją inwestycji w tamtej części miasta. To, że budynek już wtedy znajdował się w gminnej ewidencji zabytków, nie dawało takiego zabezpieczenia, jak właśnie wpis do rejestru zabytków ruchomych.

– Tę kamienicę warto chronić wobec intensyfikacji inwestycji przy ulicy Kościuszki – tłumaczyła Monika Bogdanowska, małopolska konserwator zabytków. – Dawna zabudowa Półwsia, czyli dwu-, trzypiętrowe kamienice z podwórkami, przebudowywane są na wielokondygnacyjne apartamentowce, zupełnie zmienia się charakter tej historycznej części miasta. Dlatego wpis ochroni obiekt przed wyburzeniem (jak to się stało z obiektami sąsiednimi) i da szanse na dofinansowanie remontów. Dzięki temu zachowamy choć fragment historycznej zabudowy i skali dawnej dzielnicy miasta.

Wpis do rejestru gwarantuje także ochronę konserwatorską formy kamienicy i jej układu.

Ministerstwo Kultury i konserwator nie chcą chronić zabytków w okolicy Turowa. Wydobycie węgla jest ważniejsze

Energooszczędne zabytki

Kamienica została zbadana m.in. pod kątem zużywanej energii, szczelności, parametrów termicznych cegieł, z których ją wybudowano oraz możliwości wykorzystania energii odnawialnej przy zasilaniu budynku.

– Dokonaliśmy dogłębnego rozpoznania tego typu budynków, do którego należy kamienica przy ul. Kościuszki – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK, kierująca pracami polskiego zespołu badawczego. – Dla oszacowania liczby takich obiektów w Krakowie zbadaliśmy dane z ewidencji gruntów i budynków, a także rejestr zabytków i gminną ewidencję zabytków. Wiemy, że podobnych obiektów, nadających się do tego energooszczędnej modernizacji, jest w Krakowie prawie 3500. Zidentyfikowaliśmy 2307 kamienic, które mogłyby zostać poddane termomodernizacji na podstawie wyników projektu, co stanowi 1,92% zabudowy całego Krakowa, oraz 1183 willi (0,98% zabudowy).

– Razem z partnerami przemysłowymi z Włoch i Niemiec pracujemy nad zastosowaniem przyjaznych środowisku materiałów, które będą wykorzystane do termomodernizacji takich budynków – dodaje. – To np. właściwe płyty do ocieplania od wewnątrz i od zewnątrz, których produkcja powoduje sekwestrację węgla, co obniża emisję CO₂ i ślad węglowy termomodernizacji.

W drugim etapie w budynkach demonstracyjnych zostaną wdrożone wypracowane przez zespół rozwiązania. Tak jak 83% budynków historycznych w Polsce, kamienica na ulicy Kościuszki jest podpiwniczona, ma ściany z litej cegły i okna skrzynkowe. To, co zostanie w niej zastosowane, to m.in.: izolacja ścian zewnętrznych, docieplenie od wewnątrz, wprowadzenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła lub wdrożenie inteligentnego systemu zarządzania energią.

– Konkretne rozwiązania w tym zakresie zostaną opracowane przy wsparciu partnerów zagranicznych – deklaruje mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK. – Po zastosowaniu ich w budynku rozpocznie się kolejny etap badawczy, w ramach którego będziemy w sposób ciągły monitorować zachowanie ścian budynku pod względem przewodzenia ciepła i wilgotności, jakość powietrza i komfort cieplny w pomieszczeniach budynku, oraz ilość zużywanej przez niego energii.

– Wszystkie te działania zmierzają do zmniejszenia zapotrzebowania budynków historycznych na energię o minimum 60%, przy zachowaniu ich wartości historycznych i kulturowych – tłumaczy dr inż. arch. Krzysztof Barnaś, członek zespołu badawczego. – Ostatecznym celem naszej naukowej współpracy jest stworzenie standardów energooszczędnej modernizacji zabytków, które będą możliwe do zastosowania przy wielu różnych konstrukcjach historycznych.

Zastosowane w budynkach rozwiązania będzie można wdrażać na szeroką skalę w różnych miastach Europy, co pozwoli na przyspieszenie transformacji energetycznej zabytków. Dzięki temu inwestycje w ochronę dziedzictwa będą bardziej opłacalne i przystępne finansowo, jak również wspierające ochronę środowiska.

Zobacz też: Lista światowego dziedzictwa UNESCO wzbogaciła się o 19 nowych miejsc

Źródło: pk.edu.pl, gazetakrakowska.pl

Fot.: Politechnika Krakowska

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.