Spadające pH mórz i oceanów na całym świecie ma związek z postępującymi zmianami klimatu i nie jest obojętne dla organizmów zamieszkujących ekosystemy wodne. Cierpią rekiny z osłabionymi zębami oraz małże i skorupiaki z kruchymi muszlami. Niepokojący trend zakwaszania mórz ma miejsce również w polskiej części Bałtyku i może skutkować degradacją lokalnego środowiska wodnego.

Zmiany klimatu destabilizują morza i oceany

Zmiany klimatu mają silnie negatywny wpływ na stabilność globalnych zbiorników wodnych, które pochłaniają znaczną część ciepła i dwutlenku węgla emitowanego przez człowieka. To prowadzi do ocieplenia i zakwaszenia wody, a w konsekwencji do podnoszenia się poziomu mórz i oceanów. Te zmiany wpływają na ekosystemy morskie, zwiększają częstotliwość morskich fal upałów i mają konsekwencje dla rybołówstwa, społeczności przybrzeżnych oraz organizmów zamieszkujących morza i oceany.

Według globalnego programu Copernicus oceany są dziś bardziej kwaśne, niż 20 milionów lat temu. Poziom pH wody morskiej spadł z 8,11 w 1985 roku do 8,05 w 2021 roku. Przewiduje się, że jeśli nie ograniczymy światowej emisji gazów cieplarnianych zakwaszenie oceanów podwoi się lub potroi do 2100 roku.

Tuvalu pierwszym krajem zagrożonym całkowitą ewakuacją z powodu klimatu

Zęby rekinów kruszą się

Według najnowszych badań Uniwersytetu Heinricha Heinego w Düsseldorfie (HHU) spadające pH oceanów przyczynia się do chorób uzębienia jednego z największych drapieżników na świecie – rekinów. Kwaśne wody powodują korozję, pękanie oraz osłabienie uzębienia, co zagraża ich skuteczności jako broni myśliwskiej. Niemieccy naukowcy zbadali zęby rekinów w różnych scenariuszach zakwaszenia i wykazali, że im bardziej kwaśne oceany tym większa skłonność do łamliwości i osłabienia zębów. 

Zęby rekinów, mimo że składają się z silnie zmineralizowanych fosforanów, nadal są podatne na korozję w przyszłych scenariuszach zakwaszenia oceanów – powiedział Maximilian Baum, biolog z HHU.

Podczas badań nurkowie zebrali ponad 600 odrzuconych zębów z akwarium rekinów. 16 z nich – tych, które były całkowicie nienaruszone i nieuszkodzone, wykorzystano do eksperymentu z pH, a 36 pozostałych zębów wykorzystano do pomiaru obwodu przed i po.

Próbki umieszczono na osiem tygodni w oddzielnych 20-litrowych zbiornikach. W wyniku eksperymentu uzębienie wystawione na działanie bardziej kwaśnej wody miały większe uszkodzenia, mniejszy obwód oraz większą podatność na złamania. Gatunki takie jak żarłacze rafowe czarnopłetwe są szczególnie narażone na niskie pH, ponieważ ich paszcze są nieustannie otwarte – w celu oddychania, a zęby stale narażone na działanie wody.

Kwaśne wody a małże i skorupiaki

Małże odgrywają kluczową rolę w ekosystemach wodnych, działając jako naturalne filtry wody, które oczyszczają ją z zawiesin i materii organicznej. Stanowią również ważne ogniwo w łańcuchach pokarmowych, będąc pokarmem dla wielu innych zwierząt.

W ramach badań finansowanych ze środków UE naukowcy odkryli zależność między zakwaszeniem wody z powodu zmieniającego się klimatu a tempem wapnienia muszli zewnętrznych małży. Muszla omułka chroni go przed drapieżnikami i wykształca się na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Małże są wtedy szczególnie wrażliwe na niskie stężenie pH w oceanie, co jest spowodowane zwiększonym pobieraniem dwutlenku węgla z atmosfery. Zakwaszenie wód wpływa na zniekształcenie, uszkodzenie, a nawet rozpuszczenie muszli omułków. Według ustaleń partnerów projektu CACHE (Calcium in a Changing Environment) istnieje powiązanie między wysokim zakwaszeniem wody morskiej i masowym wymieraniem larw małży.

Bałtykowi również spada pH

Zmiany klimatu pogłębiają zakwaszenie również w Morzu Bałtyckim. Wody powierzchniowe mogą wykazywać krótkoterminowy wzrost pH podczas zakwitów, ale ogólne trendy wskazują na spadek pH w głębszych wodach. Wzrost globalnej temperatury potęgowany jest przez unikalne cechy Bałtyku, takie jak niskie zasolenie, ograniczona wymiana wód i wysoki poziom eutrofizacji, co prowadzi do szybszego spadku pH.

Zakwaszenie Morza Bałtyckiego stanowi zagrożenie dla jego ekosystemu, szczególnie dla organizmów morskich, takich jak omułki, małże i larwy dorsza. Zahamowanie zmian klimatycznych to przysługa nie tylko dla odległych i egzotycznych gatunków zwierząt w oceanach, ale również dla lokalnej polskiej bioróżnorodności morskiej.

Zobacz też: Polka kieruje badaniami na Antarktydzie. Jak OZE zmieniają pracę stacji polarnych

Źródła: Science Daily, The Guardian, chronbaltyk.pl, naszbaltyk.pl, cordis.europa.eu

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.