Walka ze zmianami klimatu wymaga globalnego zaangażowania wszystkich społeczeństw. Choć to wspólny cel przynoszący korzyści całej planecie, część krajów wciąż bagatelizuje jego znaczenie, korzystając z faktu, że międzynarodowa presja wyraźnie osłabła. Brak wyraźnych liderów transformacji sprawia, że wiele państw pozwala sobie na opóźnianie działań klimatycznych. Zamiast trwałych rozwiązań coraz częściej pojawiają się projekty przejściowe, które mają jedynie złagodzić skutki zwłoki.

Szczyt klimatyczny COP30 w Belém

Nie można nie doceniać roli Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) w podejmowaniu prób ograniczenia zmian klimatycznych. Już od 10 do 21 listopada 2025 w Belém w Brazylii odbędzie się 30. edycja międzynarodowej konferencji na w sprawie zmian klimatu. Wcześniej, w dniach 6 i 7 listopada, w tym samym miejscu planowany jest specjalny ,,szczyt przywódców”, na który zaproszeni są reprezentanci państw członkowskich ONZ. Celem jest ustalenie wspólnego memorandum, które będzie angażować kraje do wysiłku transformacji energetycznej. 

Niestety ustalane podczas szczytów cele nie zawsze są realizowane – tak było już z porozumieniem o stopniowym odchodzeniu od paliw kopalnych, uzgodnionym podczas COP28 w Dubaju. W zeszłym roku Arabia Saudyjska – jeden z głównych producentów ropy naftowej – rozpoczęła blokady wykonania tego postulatu. Również przed konferencją w Brazylii podejmowała działania by usunąć kwestię paliw kopalnych z porządku obrad. Mimo to temat pozostaje w agendzie obrad, jednak brak zgody kluczowych producentów paliw stawia pod znakiem zapytania realne tempo globalnej transformacji energetycznej. 

Potwierdza się to w raporcie ONZ z 2024 roku, który wskazuje, że nawet zrealizowanie dotychczasowych założeń klimatycznych nie będzie wystarczające do ograniczenia globalnego ocieplenia. Choć celem pozostaje ograniczenie wzrostu średniej temperatury do 1,5°C do 2100 roku, najnowsze prognozy wskazują, że może ona wzrosnąć nawet o 2,6-2,8°C. 

Rekordowe temperatury i topniejące lodowce: dokładny raport o najcieplejszym roku w historii

Biopaliwa w agendzie COP30

Z informacji, które nieoficjalnie przedostały się do prasy, wynika, że gospodarz konferencji, Brazylia zamierza domagać się by w ramach transformacji gospodarek czterokrotnie zwiększyć zużycie ,,paliw zrównoważonych”. Do tej grupy należą między innymi: biopaliwa, biogaz oraz wodoru. Zmiana miałaby nastąpić w ciągu kolejnej dekady biorąc za stan początkowy produkcję z 2024 roku. 

Aktywiści ekologiczni krytykują tę drogę, ponieważ w ich opinii powoduje to wiele problemów – nasilenie wylesiania w wielu regionach, zastępowania terenów bioróżnorodnych monokultorowymi uprawami i zmniejszeniu gruntów dostępnych do produkcji żywności. Badania think tanku Transport and Environment wskazuje nawet, że biopaliwa odpowiadają nawet za 16% więcej emisji CO₂ niż paliwa kopalne. Jest to możliwe wliczając ich pośredni wpływ na rolnictwo i wylesianie. Ten sam raport wskazuje, że panele słoneczne mogłyby dostarczyć porównywalną ilość energii co biopaliwa, zajmując przy tym jedynie 3% powierzchni potrzebnej pod uprawy energetyczne roślin do wytwórstwa ,,zrównoważonego paliwa”. 

Chociaż brazylijski projekt zakłada, że zwiększona produkcja biopaliw powinna być zrównoważona ekologicznie i eliminować część wysuwanych zarzutów, to część ekspertów nie wierzy w dobre intencje tego rozwiązania. Brazylia jest drugim, co do wielkości producentem etanolu, jednego z rodzajów biopaliw. Także inne kraje jak Włochy i Japonia starają się podłączyć do postulowanych rozwiązań, co spotyka się z krytyką środowisk ekologicznych, które zarzucają, że kieruje nimi wygoda przemysłowa lub polityczna. 

Odroczenie w czasie transformacji energetycznej w kierunku OZE pozwoliłoby w perspektywie krótkookresowej odłożyć inwestycje na kolejne lata i dokonać ,,oszczędności”. Jest to jednak działanie krótkowzroczne i obarczone wieloma politycznymi konsekwencjami, jak osłabienie zaangażowania kolejnych krajów.

Słabnące zaangażowanie w ratowanie planety

Symbolicznym początkiem spadku globalnego zaangażowania w ochronę klimatu był moment, gdy Stany Zjednoczone pod rządami Donalda Trumpa wycofały się z Porozumienia Paryskiego z 2015 roku. Ograniczyło to zaangażowanie największej gospodarki świata w agendę ONZ i doprowadziło do osłabienia wagi kolejnych podpisywanych dokumentów. Analitycy wskazują, że doprowadziło to do powstania luki przywódczej, którą będą chciały wykorzystać gospodarki wschodzące, takie jak Chiny, Indie, Brazylia oraz Polska – kraje, którym może zależeć na jak najdłuższym utrzymaniu paliw kopalnych w miksie energetycznym lub na ograniczonej transformacji do ,,paliw przejściowych”. 

Zapotrzebowanie energetyczne, które w ubiegłym roku wzrosło aż o 4,3% według raportu ,,Electricity 2025” Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA), sprawiło, że proponowane przez Brazylię projekt rozwoju paliw zrównoważonych stał się rekomendowanym w celu osiągnięcia redukcji emisji w sektorach, w których jest to szczególnie trudne. Troski o klimat nie ułatwia napięta sytuacja geopolityczna na świecie, podczas której uwaga Europy jest skupiona na bezpieczeństwie zasobów w obliczu wojny między Rosją a Ukrainą oraz handlowego uniezależniania się od Chin.

Zobacz też: Europa żyje ponad stan środowiska. Raport EEA 2025 alarmuje o kryzysie

Źródła: COP30, ONZ, IEA, The Guardian, Climate Change News, SCMP, BBC

Fot. Canva (kasto)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.