Najwyższa Izba Kontroli (NIK) zbadała działanie polskich przedsiębiorstw wodociągowych i wykryła szereg nieprawidłowości. Sieci wodociągowe na terenie kontrolowanych województw były stare, a ich stan techniczny pozostawiał wiele do życzenia. Problemów jest więcej.

Marnowanie najcenniejszego zasobu

Kontrola została przeprowadzona z inicjatywy NIK na terenie pięciu województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, mazowieckiego, opolskiego i pomorskiego. W latach 2019-2021 skontrolowano działalność 20 przedsiębiorstw wodociągowych.

Aż ¾ z nich nie zlecało kontroli okresowych instalacji wodnych. Kolejnym problemem okazał się być brak stałego monitoringu. W konsekwencji dochodzi do licznych awarii sieci wodociągowych i związanych z nimi ogromnych strat – skontrolowane przedsiębiorstwa zmarnowały aż ok. ⅓ wyprodukowanej ilości wody. 

W ponad połowie jednostek straty wody w okresie objętym kontrolą przekroczyły 30% wody wyprodukowanej i wtłoczonej do sieci. W 45% objętych kontrolą przedsiębiorstw straty wody odpowiadały ponad połowie objętości wody sprzedanej, a w sześciu jednostkach straty wody przekraczały 60% tej objętości.

Łącznie tylko w okresie objętym kontrolą NIK przedsiębiorstwa wodociągowe odnotowały straty o łącznej wielkości prawie 5,3 mln m³ wody.

Większość skontrolowanych przedsiębiorstw podejmowała działania w celu zmniejszenia strat wody, w tym przede wszystkim: uszczelnianie sieci, likwidacja starych ujęć wody, montaż i wymiana wodomierzy, a także modernizacja i bieżące remonty sieci.

To jednak nie koniec problemów. Zastrzeżenia co do jakości wody wystąpiły aż w 80% jednostek. W skrajnych przypadkach woda była nieprzydatna do spożycia przez kilkaset dni, a przydatna warunkowo (po przegotowaniu) nawet przez osiem lat.

Woda niskiej jakości

Problemy z zakresu gospodarki wodnej dotyczą nie tylko wielkości zasobów wody, ale również jej jakości. Woda dostarczana do spożycia nie zawsze jest bezpieczna dla zdrowia. 

W 2019 roku państwowi inspektorzy sanitarni pięciu objętych kontrolą województw zakwestionowali jakość 1764 próbek wody. Stanowiło to aż ok. 11% wszystkich zbadanych próbek. 

Jakie czynniki negatywnie wpływają na jakość wody? NIK wskazuje m.in. na nieprawidłowe korzystanie z przydomowych oczyszczalni ścieków, a przede wszystkim eksploatowanie nieszczelnych zbiorników bezodpływowych. Takie działania mogą powodować zanieczyszczenia środowiska, a tym samym wody. 
Na problemy z awariami i złą jakością wody nie pozostaje bez wpływu zły stan instalacji wodociągowych. Brak ogrodzenia, niewidoczne zasuwy, skorodowane i porośnięte mchem studnie, zacieki i pęknięcia na ścianach czy zerwana kratka wentylacyjna na stropie – to tylko niektóre wykazane nieprawidłowości. 

Liczne problemy związane z marnowaniem zasobów wodnych występują w czasie, gdy Polska zmaga się z suszą hydrologiczną. 

Coraz mniej wody na kontynencie

Zasoby słodkiej wody pitnej na całym świecie kurczą się w szybkim tempie. Niepokojąco niski poziom czystej wody występuje w prawie połowie krajów unijnych – poniżej 3 tys. m³ na osobę rocznie.

 

Według ONZ roczna wielkość zasobów wody poniżej 1,7 tys. m³ na mieszkańca powoduje tzw. stres wodny. To sytuacja, w której wody jest za mało, aby zaspokoić potrzeby ludzi i środowiska. Tymczasem odnawialne zasoby wody na mieszkańca w Polsce spadły z 1,8 m³ rocznie w 1972 roku do 1,6 m³ rocznie w 2017 roku. Na terenie Unii Europejskiej gorzej pod tym względem jest tylko w Czechach, na Cyprze i na Malcie.

Wnioski NIK

W związku z występującymi problemami, Najwyższa Izba Kontroli wystosowała szereg wniosków:

• do ministra infrastruktury – m.in. o uzupełnienie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę o zapis, który zobowiązuje przedsiębiorstwo wodociągowe do obniżenia ceny wody dostarczanej konsumentom, w przypadku gdy jakość lub ciśnienie wody są niezgodne z obowiązującymi przepisami. Może to być skutecznym środkiem nacisku na przedsiębiorstwa, które nie wywiązały się z prowadzenia obowiązkowych kontroli.
• do ministra rolnictwa i rozwoju wsi – o większe finansowanie infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej.
• do Wód Polskich – o opracowanie szczegółowych i jednoznacznych wytycznych dotyczących sposobu motywowania odbiorców usług do racjonalnego korzystania z wody i ograniczania zanieczyszczenia ścieków.

Zanieczyszczenie Raby: woda wygląda jak ściek. To zła wiadomość dla mieszkańców Krakowa i okolic

źródło i zdjęcia: Najwyższa Izba Kontroli (nik.gov.pl), zdjęcie główne – Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.