W lutym bieżącego roku siedem organizacji pozarządowych wypracowało listę postulatów do rządu. Obejmują one zarówno pilne, jak i długoterminowe propozycje działań. W środę lista została przekazana Ministerstwu Klimatu i Środowiska. Co się na niej znajduje?

Inicjatywa Okrągłego Stołu

Członkowie siedmiu organizacji pozarządowych opracowali listę postulatów, które mają w znaczący sposób przyczynić się do poprawy jakości powietrza i tym samym ochrony zdrowia. Przedstawiciele inicjatywy przekazali ją w środę, 28 lutego, wiceministrowi klimatu i środowiska, Krzysztofowi Boleście. 

Spotkanie odbyło się w ramach Okrągłego Stołu na Rzecz Poprawy Jakości Powietrza. Wzięli w nim udział m.in. Wiceminister Klimatu i Środowiska Krzysztof Bolesta, Wiceminister Zdrowia Wojciech Konieczny, Wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej Konrad Wojnarowski, przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, NIK-u, samorządów i środowisk naukowych, a także sami inicjatorzy Okrągłego Stołu, czyli:

• Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi;
• Fundacja Frank Bold;
• Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych;
• HEAL Polska;
• Polski Alarm Smogowy;
• Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki;
• Rodzice dla Klimatu.

– Każdego roku z mapy Polski znika miasto wielkości Sieradza. Tyle osób przedwcześnie umiera z powodu zanieczyszczonego powietrza. Dzięki licznym badaniom naukowym wiemy, w jak szeroki sposób smog szkodzi naszemu zdrowiu – powoduje nie tylko astmę, POChP i nowotwory, ale nawet cukrzycę, demencję i problemy zdrowia psychicznego. Jednocześnie eksperci nie mają wątpliwości, jakie działania pomogą rozwiązać ten kryzys. Trzeba tylko po nie sięgnąć, a do tego kluczowa jest wola polityczna oraz szeroka współpraca między resortami oraz na różnych poziomach administracji – zaapelowała Weronika Michalak z HEAL Polska.

• Zobacz też: Wizyta Tuska w Czechach. Fiala: Bez energetyki atomowej nie będziemy w stanie zaspokoić zapotrzebowania na energię

Co w pierwszej kolejności powinien zrobić rząd?

Propozycje działań dla rządu oscylują wokół czterech, kluczowych obszarów: wpływu jakości powietrza na zdrowie mieszkańców Polski, zmniejszania emisji z domowych instalacji grzewczych i wsparcie dla najuboższych w tym zakresie, transportu i wykluczenia transportowego oraz wdrażania i egzekwowania stanowionych przepisów.

Ponadto, wśród postulatów koalicji organizacji pozarządowych znajdują się działania możliwe do wykonania w przeciągu 3-6 miesięcy oraz takie, które wymagają długofalowego planu. Przyjrzyjmy się najpierw tym pierwszym.

Zmiany, które według organizacji mogą zostać wdrożone w ciągu najbliższych miesięcy to m.in.: poparcie dla pilnego wdrożenia ambitnych norm jakości powietrza, wzmocnienie przestrzegania uchwał antysmogowych, przeznaczenie minimum 25% środków z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD) na infrastrukturę pieszą i rowerową, zapewnienie ciągłości finansowania programu Czyste Powietrze oraz kontrole jakości paliw stałych i urządzeń grzewczych.

– Walka ze smogiem to w Polsce wyzwanie cywilizacyjne. Wiedzą o tym obywatele, którzy mówią dość i coraz częściej idą do sądu, aby domagać się czystego i zdrowego powietrza. Potrzebujemy pilnych, antysmogowych działań naprawczych i to właśnie listę takich działań przekazaliśmy przedstawicielom rządu i instytucji zajmujących się ochroną środowiska – powiedziała Agnieszka Warso-Buchanan, radczyni prawna z Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.

Potrzebne długoterminowe plany

To nie koniec postulatów koalicji – członkowie organizacji wskazują na potrzebę podjęcia długofalowych działań. Do nich zaliczają między innymi przyspieszenie i ułatwienie wprowadzania stref czystego transportu, które niejednokrotnie opisywaliśmy na łamach portalu swiatoze.pl. Pisaliśmy m.in. o przyjętej propozycji SCT w Warszawie, zawirowaniach przy uchwale rady miasta dotyczącej krakowskiej strefy i o apelu lekarzy w sprawie jak najszybszego jej wprowadzenia.

Więcej informacji na temat Stref Czystego Transportu, tego, czy rzeczywiście są one skuteczne i na czym polegają, można przeczytać tutaj:

Strefa Czystego Transportu – co to jest i jakie faktycznie są jej skutki [BADANIA]

Innymi postulatami koalicji są zwiększenie o minimum 30% liczby stacji monitoringu jakości powietrza oraz wprowadzenie alertów o aktualnych przekroczeniach maksymalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń powietrza z wykorzystaniem systemu RCB. 

Nowe stacje monitorowałyby stan powietrza i poziom zanieczyszczeń z sektora komunalno-bytowego oraz transportowego. Zapewniałyby także monitoring automatyczny na poszczególnych punktach lokalizacyjnych, takich jak placówki ochrony zdrowia i szkoły. 

– Smog i zanieczyszczenie powietrza to nie tylko piece i kominy, ale także samochody, szczególnie te z silnikami diesla. Z tego, że spaliny nas trują, większość z nas na szczęście już zdaje sobie sprawę, ale wciąż brakuje nam wiedzy nt. skali zjawiska w konkretnych miejscach, w naszych miastach, na naszych osiedlach, przy przedszkolach i szkołach naszych dzieci, szpitalach, miejscach, gdzie spędzamy czas. W Polsce istnieje tylko 20 stacji mierzących zanieczyszczenia komunikacyjne. Aby tworzyć skuteczne rozwiązania ograniczające emisje z transportu i działać na rzecz poprawy jakości powietrza potrzebujemy znacznie gęstszej sieci monitoringu – mówi Anna Zielińska-Rakowicz z FPPE.

Co z kwestią dotacji?

Wsparcie i poprawa realizacji lokalnych programów antysmogowych oraz wzmocnienie programów finansujących transformację energetyczną polskich domów, to kolejne z konkretnych postulatów siedmiu organizacji.

Uczestnicy spotkania zgodzili się co do tego, że do najpilniejszych kwestii należy kontynuacja i usprawnienie programu Czyste Powietrze z uwzględnieniem kompleksowej termomodernizacji domów. 

Na ten moment wiemy o wprowadzeniu kolejnych programów wspierających Polaków w transformacji energetycznej oraz kontynuacji niektórych z obecnie obowiązujących. Pisaliśmy już między innymi o wsparciu dla rolników w procesie przekształcania gospodarstw rolnych na bardziej efektywne energetycznie. Można o tym przeczytać tutaj:

Ruszył nabór do nowego programu dla rolników – sprawdź, na co możesz uzyskać dotację

To właśnie jest moment na zmianę

Inicjatywa zorganizowania Okrągłego Stołu na Rzecz Poprawy Jakości Powietrza nieprzypadkowo pojawiła się właśnie teraz. To moment zmian, który trwa także poza granicami naszego kraju – aktualnie w Unii Europejskiej toczą się kluczowe negocjacje w sprawie kształtu nowych regulacji antysmogowych. Nowo wypracowane standardy zaowocują zmianami prawnymi również w Polsce. 

Zanieczyszczenie powietrza to kwestia naszego zdrowia – co roku z powodu smogu umiera przedwcześnie ok. 40 tysięcy osób – ale niesie też ze sobą odczuwalne skutki finansowe. Zły stan powietrza generuje nawet 130 mld zł zewnętrznych kosztów zdrowotnych rocznie.

Źródła: FPPE, clientearth.pl, polskialarmsmogowy.pl

Fot.: canva.com/@corelens/@gettyimages

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.