Kraków od przyszłego roku wprowadza strefę czystego transportu. Kierowcy będą mieli możliwość skorzystania ze zwolnień dla mieszkańców miasta, a przyjezdni z możliwości odpłatnego wjazdu. Kraków uruchamia również system zgłoszeń online oraz infolinię, a nad przestrzeganiem przepisów będą czuwać kamery Inteligentnego Transportu Miejskiego. Dzięki rozbudowanej infrastrukturze nadzoru, miasto ma zamiar uniknąć problemów warszawskiej SCT, gdzie przez pierwsze miesiące nie wystawiono ani jednego mandatu.

SCT w Krakowie już od przyszłego roku

Strefa czystego transportu w Krakowie ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku i obejmie zdecydowaną większość miasta, położoną wewnątrz IV obwodnicy. To jedna z największych zmian w organizacji ruchu, jaką wprowadzono w stolicy Małopolski w ostatnich latach. Jak podaje urząd miasta, około 80% kierowców będzie mogło nadal poruszać się po mieście bez konieczności wymiany auta czy dopełnienia dodatkowych formalności – ich pojazdy już spełniają wymogi strefy. Dla pozostałych przygotowany został system zgłoszeń, który umożliwi wykupienie odpłatnego wjazdu lub uzyskanie specjalnych zezwoleń m.in. w celach medycznych.

Kraków udostępnił oficjalną stronę informacyjną poświęconą strefie czystego transportu, na której kierowcy znajdą pełen zestaw zasad, map, wyjątków oraz procedur związanych z uzyskaniem zezwoleń. Dodatkowo miasto uruchomiło infolinię Krakowskiego Centrum kontaktu, pod numerem: 12 616 55 55, gdzie można uzyskać podstawowe wyjaśnienia dotyczące planowanych zmian.

Trwają także zmiany organizacyjne w strukturze zarządzania ruchem. Prezydent Aleksander Miszalski zdecydował, że za funkcjonowanie strefy będzie odpowiadał Zarząd Dróg Miasta Krakowa. Jednostka ta, ze względu na doświadczenie w zarządzaniu Obszarem Płatnego Parkowania, przejmie pełen nadzór nad SCT, w tym obsługę wniosków, kontrolę wjazdów oraz utrzymanie infrastruktury technicznej, w szczególności systemu kamer tworzących Inteligentny System Transportu.

Najchętniej wybierane auta elektryczne w Polsce. Co napędza boom na BEV w 2025 roku?

Kto będzie mógł wjechać do strefy?

Zakaz wjazdu do wyznaczonego obszaru obejmie przede wszystkim starsze samochodu osobowe do 3,5 tony. W praktyce oznacza to, że w strefie nie będą mogły poruszać się auta benzynowe wyprodukowane przed 2005 rokiem (poniżej normy Euro 4) oraz diesle sprzed 2014 roku (poniżej normy Euro 6).

Jednak nie wszyscy właściciele starszych pojazdów odczują te ograniczenia. Mechanizm zwolnień przewiduje, że mieszkańcy Krakowa, którzy mają samochód zarejestrowany w mieście i spełniają warunki uchwały lub kupili go przed wejściem w życie przepisów, mogą być całkowicie zwolnieni z obowiązku dostosowania pojazdu oraz uiszczenia opłat. Zwolnienia obejmują także użytkowników pojazdów w leasingu, wynajmie długoterminowym oraz flot służbowych. W praktyce oznacza to, że większość mieszkańców może nadal korzystać ze swojego samochodu bez dodatkowych formalności, a ograniczenia najmocniej odczują kierowcy spoza Krakowa.

Co na to samorządy?

Strefa Czystego Transportu w Krakowie wzbudza kontrowersje i sprzeciw niektórych gmin ościennych, a jej przeciwnicy zaskarżyli uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Mimo to miasto podtrzymuje harmonogram wdrożenia i podkreśla, że SCT ma być kluczowym elementem poprawy jakości powietrza w Krakowie.

Jednak nie wszystkie samorządy sprzeciwiają się utworzeniu SCT. Gmina Liszki podjęła uchwałę, która zobowiązuje wójta do przygotowania własnych rozwiązań w tym zakresie. Decyzja wynika z obaw o wzrost natężenia ruchu omijającego Kraków, co może przełożyć się na większe obciążenie dróg i lokalne zanieczyszczenia. Radni podkreślają, że celem jest ochrona lokalnej społeczności i przygotowanie się do ewentualnego rozszerzenia strefy w przyszłości, przy czym skuteczność zależy także od zgody innych jednostek zarządzających drogami, takich jak drogi wojewódzkie i powiatowe.

Samorządy apelują do innych gmin o współpracę przy tworzeniu spójnych rozwiązań transportowych. Krakowscy urzędnicy wskazują, że im większa, skoordynowana strefa czystego transportu obejmująca sąsiednie miejscowości, tym większa szansa na poprawę jakości powietrza – inspiracją jest model funkcjonujący w Zagłębiu Ruhry w Niemczech, gdzie kilka miejscowości wspólnie wprowadziło jednolitą strefę.

Krakowska SCT podzieli los warszawskiej?

Chociaż SCT w Krakowie powstała w odpowiedzi na spadek jakości powietrza w regionie, jej efektywność, na podstawie doświadczeń ze stolicy, stoi pod znakiem zapytania. Warszawska strefa czystego transportu pokazuje, że mimo formalnych przepisów, kluczem jest kontrola ich respektowania wśród kierowców. Przez pierwsze osiem miesięcy obowiązywania strefy nie ukarano nikogo za nieprzepisowy wjazd – głównie z powodu ograniczonej ilości kamer oraz problemów kadrowych wśród straży miejskiej. Dopiero uruchomienie drugiej kamery zwiększyło liczbę weryfikowanych pojazdów, jednak według dostępnych danych nadal nie wystawiono mandatów. Porównanie z innymi miastami europejskimi, gdzie systemy kontroli są bardziej rozbudowane, pokazuje, że skuteczność strefy zależy w dużej mierze od infrastruktury monitoringu i egzekwowania przepisów. 

Oznacza to, że wprowadzenie SCT w Krakowie może być krokiem w dobrą stronę dla zdrowia mieszkańców i poprawy jakości powietrza, jednak realne efekty będą zależały od tego, jak miasto przygotuje system kontroli i czy zwiększy zasoby techniczne oraz kadrowe, aby rzeczywiście egzekwować przepisy wobec kierowców nieprzestrzegających norm emisji. Bez tego strefa może okazać się nieskuteczna, a jej efekty – ograniczone.

Zobacz też: Elektryki tracą przywileje. Weto Karola Nawrockiego blokuje polską elektromobilność

Źródła: ZTP Kraków, SCTkrakowskie.pl, Gazeta Krakowska, Portal Samorządowy, gov.pl

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.