Nowy rząd może oznaczać nowe szanse dla Puszczy Białowieskiej. Po olbrzymich wycinkach drzew w 2017 roku i obecnej zmianie władzy, jest szansa na naprawę sytuacji puszczy. O to apelują aktywiści, naukowcy, a teraz także UNESCO w specjalnym wezwaniu.

Puszcza Białowieska na liście Światowego Dziedzictwa

45 lat temu po raz pierwszy wpisano obszar Puszczy Białowieskiej na listę UNESCO. Było to wówczas niewiele ponad 5 tys. ha terenu Białowieskiego Parku Narodowego. W 2014 roku obszar ten został poszerzony i cały polski teren Puszczy Białowieskiej stał się miejscem Światowego Dziedzictwa. Zadecydowało o tym spełnienie kryteriów IX i X wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa. 

Kryterium IX świadczy o tym, że Puszcza Białowieska stanowi wyjątkowy przykład reprezentatywny dla trwających procesów ekologicznych i biologicznych istotnych w ewolucji i rozwoju ekosystemów oraz zespołów zwierzęcych i roślinnych lądowych.

Kryterium X z kolei obejmuje siedliska naturalne najbardziej reprezentatywne i najważniejsze dla ochrony in situ różnorodności biologicznej, włączając te, w których występują zagrożone gatunki o wyjątkowej uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki lub ochrony przyrody.

Nowe cuda natury na liście UNESCO. Tym razem padło na Kongo i Karaiby

Kontrowersyjna, masowa wycinka lasów

Miejsce na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, poza prestiżem, nakłada też szereg obowiązków na władze. Obowiązkiem Polski jako strony Konwencji UNESCO z 1972 r. dotyczącej Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego, jest ochrona Puszczy Białowieskiej przed zniszczeniem i zachowanie jej w niezmienionej postaci dla przyszłych pokoleń.

Obecne wezwanie do naprawy szkód wyrządzonych puszczy dotyczy kontrowersyjnej, masowej wycinki lasów, która miała miejsce w 2017 roku, podczas rządów Prawa i Sprawiedliwości oraz ministra Jana Szyszko, ówczesnego szefa resortu środowiska. Tylko w 2017,  jak podaje Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, wycięto ponad 200 tys. m3 drzew, w tym połowę z chronionych dotychczas drzewostanów ponadstuletnich. 

Na miejsce wycinki udali się wówczas eksperci UNESCO, którzy przeprowadzili analizę, wnioski z niej przedstawiając podczas trwania sesji UNESCO w Krakowie. Eksperci wezwali wtedy do natychmiastowego zatrzymania wycinki w najstarszych, ponadstuletnich częściach lasu. Wskazali też, że cięcia sanitarne i względy bezpieczeństwa są nadużywane przez polski rząd jako pretekst do wycinki (wycinano także drzewa zdrowe i nie stanowiące zagrożenia dla turystów). Oberwało się także ministrowi Szyszko, którego oskarżono o zezwolenie na zwiększenie wycinki bez przeprowadzenia oceny jej wpływu na cechy puszczy, dzięki którym została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa. Więcej na ten temat pisaliśmy tu: UNESCO za ochroną Puszczy Białowieskiej

Mijają kolejne lata bezczynności. Aktywiści domagają się sprawiedliwości

Wycinka Puszczy Białowieskiej została wstrzymana dopiero po wyroku najważniejszego sądu Unii Europejskiej – Trybunału Sprawiedliwości UE, wydanego w kwietniu 2018 roku. Trybunał orzekł, że decyzje władz Polski o zwiększeniu wycinki w Puszczy Białowieskiej naruszały prawo UE. Każdy dzień niewykonania wyroku łączył się z nakładaniem na Polskę kolejnych kar finansowych.

Wyrok kończył spór ciągnący się od 2016 roku, kiedy Komisja Europejska złożyła na Polskę skargę. Jednak nie tylko Unia uczestniczyła w walce o bezpieczeństwo naszego narodowego, a nawet światowego dobra. Przyrodnicy, aktywiści, a nawet Rzecznik Praw Obywatelskich, też brali w niej czynny udział. Konsekwencje nielegalnej, masowej wycinki ciągną się za nami do dziś, a niektórzy z wyżej wymienionych wskazują, że do tej pory winni nie zostali pociągnięci do odpowiedzialności.

Przykładowo, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot w 2018 roku złożyła do Prokuratury Okręgowej w Białymstoku zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 231 kodeksu karnego. Dotyczy on przekroczenia uprawnień lub niedopełniania obowiązków przez funkcjonariusza publicznego, dotyczącego zniszczenia środowiska przyrodniczego i poważnego uszkodzenia lub istotnego zmniejszenia wartości przyrodniczej prawnie chronionego terenu lub obiektu, powodując istotną szkodę stanowiącą działanie na szkodę interesu publicznego. Pomimo upływu ponad pięciu lat od momentu zawiadomienia, prokuratura w Białymstoku nadal nie sformułowała aktu oskarżenia. 

Jak naprawić skutki największej wycinki w Puszczy od 1989r.

Rok 2024 rozpoczął się między innymi od deklaracji nowej ministry Klimatu i Środowiska, Pauliny Hennig-Kloski, o utworzeniu Konstytucji dla Puszczy Białowieskiej. Rozpoczęcie prac nad projektem ogłoszono podczas pierwszej wizyty nowego kierownictwa MKiŚ, która odbyła się w Białowieskim Parku Narodowym.

– Będziemy pracować wspólnie nad tym, aby chronić dziedzictwo, które jest symbolem Polski na świecie. Będziemy organizować otwarty konkurs na stanowisko koordynatora lub koordynatorki ds. współpracy z UNESCO dla Puszczy Białowieskiej. Osoba ta będzie odpowiadać zarówno za relacje międzynarodowe, jak i aspekt lokalny – powiedział wówczas wiceminister Mikołaj Dorożała.

Przedstawiciel MKiŚ nawet wczoraj, 25 stycznia, podczas posiedzenia sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, wypowiedział się na temat planowanej strategii wzmocnienia ochrony lasów polskich. Wśród postulatów znajdziemy m.in. ograniczenie lub wstrzymanie pozyskiwania drewna w lasach Skarbu Państwa (SP). Pierwszy etap tego procesu miałby objąć okresowo 1,3% całości obszarów lasów państwowych. 

Możemy przypuszczać, że jest to element reakcji polskich władz na ostatni apel UNESCO. Komitet wezwał w nim rząd Donalda Tuska do naprawy szkód wyrządzonych w Puszczy Białowieskiej spowodowanych wycinką drzew oraz postawieniem zapory granicznej. Na udzielenie odpowiedzi Polska ma czas do końca miesiąca.

Źródło: kopalnia.pl, gov.pl, pracownia.org.pl, informacja Pracowni na rzecz Wszystkich Istot 

Fot.: bing.com, wikipedia.pl

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.