Unia Europejska pracuje nad nową strategią dotyczącą obniżania temperatury w budynkach, komplementarną wobec istniejącej polityki grzewczej. W obliczu rekordowych fal upałów, rosnącego zapotrzebowania na energię i zagrożeń dla zdrowia publicznego, kwestie komfortu termicznego stają się kluczowym elementem adaptacji do zmian klimatu. Potrzebujemy zrównoważonych, niskoemisyjnych i inteligentnych rozwiązań, które zwiększą odporność miast i ochronią najbardziej narażonych mieszkańców.

Upały jako nowe zagrożenie systemowe

Przez dekady unijna polityka energetyczna koncentrowała się niemal wyłącznie na ogrzewaniu – programach termomodernizacji, efektywnym ciepłownictwie i dekarbonizacji źródeł ciepła. Tymczasem fala upałów w Europie Środkowej i Południowej pokazuje, że chłodzenie budynków staje się równie pilne jak ich ogrzewanie.

Według Atlantic Council, chłodzenie wciąż nie posiada własnej, spójnej strategii, a dostęp do efektywnych systemów chłodzenia pozostaje w UE bardzo nierównomierny. Upały zagrażają zdrowiu, przeciążają sieci energetyczne i ujawniają słabości infrastruktury, która nie została przystosowana do ekstremalnych temperatur. Problemy te dotykają szczególnie osób starszych, dzieci, mieszkańców starych kamienic i gęsto zabudowanych osiedli.

Upały groźniejsze niż mróz. Jak zmiana klimatu wpływa na zdrowie?

Czas na chłodzenie systemowe

Nowa strategia UE ma na celu stworzenie planów chłodzenia na poziomie państw członkowskich i miast, analogicznych do istniejących lokalnych planów ciepłowniczych. Wśród rekomendowanych rozwiązań znajdują się:

• chłodzenie dzielnicowe (district cooling) – systemy wykorzystujące np. wodę lodową lub energię geotermalną,
• chłodzenie pasywne – zacienianie, zielone dachy, izolacja termiczna, wentylacja nocna,
• pompy ciepła typu reversible, które mogą pełnić podwójną funkcję – grzania zimą i chłodzenia latem,
• systemy zarządzania energią i magazynowania chłodu w budynkach użyteczności publicznej.

Kluczowe jest, aby unikać scenariusza, w którym odpowiedzią na upały stanie się masowa instalacja energochłonnych, indywidualnych klimatyzatorów, zasilanych z przeciążonych sieci. Dlatego strategia chłodzenia musi być niskoemisyjna, inteligentna i dostosowana do lokalnych warunków klimatycznych.

Chłodzenie w unijnym prawodawstwie

Chociaż formalna strategia chłodzenia UE jest dopiero opracowywana, już w nowelizowanej dyrektywie EPBD (o charakterystyce energetycznej budynków) pojawiły się zapisy nakładające na państwa członkowskie obowiązek uwzględniania efektywności chłodzenia. Komisja Europejska zapowiedziała też wspólne finansowanie projektów chłodzenia z takich źródeł jak Fundusz Spójności, EFRR czy Modernisation Fund.

Nowa strategia chłodzenia powinna być gotowa jeszcze przed końcem 2025 roku. Już teraz konsultowane są wytyczne w zakresie chłodzenia w miastach, szpitalach i szkołach, z uwzględnieniem grup najbardziej narażonych na skutki fal upałów.

Co z Polską?

Polska nie jest wyjątkiem, krajowe systemy energetyczne notują latem rekordowe zapotrzebowanie na moc. Odpowiedzią może być rozwój chłodzenia pasywnego w budownictwie, wsparcie dla pomp ciepła z funkcją chłodzenia oraz integracja chłodzenia z inwestycjami termomodernizacyjnymi.

Coraz większą rolę odegrają systemy zarządzania energią w budynkach (BEMS), które pozwalają ograniczać zużycie energii na chłodzenie w godzinach szczytu, prognozować zapotrzebowanie i efektywnie wykorzystywać magazyny energii. W Polsce w tym obszarze rozwija się m.in. Columbus Intelligence, oferując rozwiązania z zakresu cyfrowej optymalizacji zużycia energii i integracji OZE z potrzebami chłodniczymi budynków mieszkalnych, publicznych i komercyjnych. To system zarządzania energią, który  wykorzystuje zaawansowaną analitykę danych i sztuczną inteligencję do automatycznego bilansowania chłodzenia, ogrzewania i zużycia energii w czasie rzeczywistym, z uwzględnieniem prognoz pogody i taryf dynamicznych.

Warto, aby planowana strategia chłodzenia została powiązana z aktualizacją Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK), a także z miejskimi planami adaptacji do zmian klimatu. To szansa, by chłodzenie przestało być luksusem, a stało się publicznym dobrem – dostępnym dla wszystkich.

Nowy filar polityki energetycznej

Zmiany klimatu wymuszają zmianę paradygmatu, chłodzenie budynków musi być traktowane z taką samą powagą jak ich ogrzewanie. UE nie może ograniczać się do reakcji na kryzysy pogodowe, potrzebne są długofalowe inwestycje w chłodzenie zbiorowe, niskoemisyjne i zintegrowane z odnawialnymi źródłami energii.

Nowa strategia chłodzenia to nie dodatek do polityki energetycznej, ale jej niezbędny filar, od którego zależy zdrowie, komfort i odporność społeczności europejskich na skutki ocieplenia klimatu.

Zobacz też: Wisła w krytycznym stanie: rekordowe susze i zagrożenie dla stolicy

Źródło: Atlantic Council, EHPA, REHVA

Fot.: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.