Metale ziem rzadkich to jeden z podstawowych elementów magnesów w silnikach pojazdów elektrycznych, a ich głównym światowym dostawcą są Chiny. Firma z USA właśnie otrzymała potwierdzenie jakości dla swojej produkcji tlenku neodymu i prazeodymu – krytycznych pierwiastków, kluczowych w elektromobilności. To początek budowy niezależnego łańcucha dostaw magnesów w USA, który ma zmniejszyć zależność od Chin i wzmocnić krajowy sektor elektromobilności.

Metale ziem rzadkich w życiu codziennym

Pierwiastki ziem rzadkich, na przekór swojej nazwie występują obficie w skorupie ziemskiej, ale ich wydobycie, separacja i przetwarzanie są trudne i kosztowne, a złoża z możliwością do opłacalnej eksploatacji – ograniczone. Mają jednak szerokie zastosowanie m.in. w elektronice, energetyce, przemyśle lotniczym, optyce i medycynie. Używa się ich do produkcji silnych magnesów neodymowych dla turbin wiatrowych, pojazdów elektrycznych i urządzeń elektronicznych, katalizatorów do rafinacji ropy naftowej, luminoforów do wyświetlaczy, laserów, baterii oraz komponentów do tomografii komputerowej oraz innych urządzeń diagnostycznych. 

Import pierwiastków ziem rzadkich do Unii Europejskiej i Niemiec znacząco zależy od Chin, które są ich głównym dostawcą. W 2023 roku udział importu z Chin do całej UE wyniósł 46% (13 000 ton), a do samych Niemiec – 69,1% (5 200 ton w 2024 roku). Chiny dominują również w światowym przetwórstwie metali ziem rzadkich, kontrolując około 80% globalnej produkcji.

Drugie życie baterii. Zużyte akumulatory jako magazyny energii w domu i sieci

USA buduje własne źródło pierwiastków

Amerykańska spółka Energy Fuels poinformowała, że jej tlenek neodymu i prazeodymu (NdPr), wytwarzany z koncentratów monazitu pozyskiwanych na Florydzie i w Georgii oraz przetwarzany w zakładzie White Mesa w stanie Utah, uzyskał ostateczne potwierdzenie jakości od jednego z największych światowych producentów części samochodowych. Surowiec ten został wykorzystany do produkcji magnesów trwałych, stosowanych w silnikach pojazdów elektrycznych i hybrydowych. 

Najpierw tlenek przekształcono w metal NdPr. Następnie powstał stop neodymu, żelaza i boru (NdFeB), z którego wytwarza się wysokowydajne magnesy odporne na wysoką temperaturę. Produkt przeszedł wszystkie testy jakościowe i spełnił wymagania największego południowokoreańskiego producenta rdzeni silników, co otwiera firmie drogę do dostarczania tego kluczowego materiału głównym koncernom motoryzacyjnym. Oznacza to, że Stany Zjednoczone mają szansę zbudować lokalny łańcuch dostaw magnesów do pojazdów elektrycznych i zmniejszyć uzależnienie od chińskiego importu.

Planujemy zbudować w 2026 roku zakład produkcyjny „ciężkiego” tlenku ziem rzadkich w naszej kopalni White Mesa w stanie Utah, zamykając tym samym obieg w tym ważnym łańcuchu dostaw spoza Chin – mówi Mark S. Chalmers, dyrektor generalny firmy.

Oczekuje się, że amerykańskie silniki wykorzystujące tlenek NdPr trafią do nowych pojazdów i będą dostępne na rynku w ciągu kilku najbliższych miesięcy. Po zatwierdzeniu produktu strony planują rozpocząć negocjacje dotyczące potencjalnej długoterminowej umowy dostaw.

Polska liderem na rynku baterii

Polska ma realną szansę na rozwój własnego, lokalnego łańcucha dostaw surowców i komponentów dla elektromobilności, szczególnie w kontekście rosnącego popytu na pojazdy elektryczne w Europie. Nasz kraj dysponuje zarówno zasobami surowców mineralnych, jak i dobrze rozwiniętą branżą metalurgiczną i chemiczną, co stwarza możliwości przetwarzania materiałów krytycznych. Niestety obecnie w Polsce nie ma opłacalnych do wydobycia złóż metali ziem rzadkich, mimo że ich występowanie stwierdzono m.in. w Górach Świętokrzyskich i okolicach Niżu Polskiego, gdzie występują w wodach mineralnych.

Polska jest drugim na świecie eksporterem baterii litowo-jonowych, zaraz po Chinach, wyprzedzając nawet USA. Wartość eksportu akumulatorów wzrosła z około 1 miliarda złotych w 2017 roku do 38 miliardów złotych w 2022 roku. W Polsce znajdują się również zakłady recyklingu baterii, takie jak ośrodek w Zawierciu, który może przetworzyć rocznie 12 000 ton zużytych baterii.

Aby Polska mogła w pełni wykorzystać swój potencjał w sektorze elektromobilności, niezbędne są dalsze inwestycje w wydobycie i przetwarzanie surowców krytycznych, rozwój infrastruktury oraz współpraca z instytucjami krajowymi i międzynarodowymi. Dzięki temu zdołamy wybudować niezależność dostaw i wzmocnić lokalny sektor wydobywczy.

Zobacz też: Biurokracja dławi elektromobilność. Program NaszEauto wypłacił tylko 11 dotacji w sierpniu

Źródła: Trade.gov.pl, Komisja Europejska, Investornews.com, Energy Fuels, CIRE, ITPE.pl 

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.