Jako cywilizacja emitujemy mnóstwo światła, które, jak się okazuje, szkodzi zarówno nam, jak i całemu ekosystemowi. Badania wskazują, że tzw. zanieczyszczenie świetlne ma negatywny wpływ na nasze organizmy, a także wiele gatunków zwierząt. Jak w niedawnym badaniu ustaliła grupa naukowców z Australii, pewien gatunek pająka ze względu na zbyt intensywne oświetlenie w nocy ma… mniejszy mózg.

Zanieczyszczenie światłem wciąż jest problemem

Jak wynika z badań Light Pollution Think Tank, dla ok. 20% Polaków noc jest zbyt jasna, aby organizm wyczuł, że nadeszła pora na odpoczynek. W Warszawie niebo jest 6329 razy jaśniejsze niż naturalnie, a pozostałe krajowe metropolie nie pozostają daleko w tyle za stolicą. 58% mieszkańców naszego kraju nie jest w stanie dostrzec na nocnym nieboskłonie galaktyki Drogi Mlecznej.

Zanieczyszczenie światłem to problem o tyle poważny, że poza szczątkowymi przypadkami brak na świecie dokładnych regulacji prawnych, które mogłyby mu zapobiegać. Wraz z upowszechnieniem dostępu do prądu emitujemy co noc olbrzymie ilość światła na nasz nieboskłon, co ma wpływ nie tylko na to, jakie gwiazdy widzimy, ale również na funkcjonowanie organizmów ludzi, roślin czy zwierząt.

Grupa badaczy z Uniwersytetu Melbourne i Uniwersytetu Monash jakiś czas temu zbadała, że jeden z powszechnie żyjących w Australii gatunków pająka (Hortophora transmarina) wystawiony na światło emitowane w nocy przez ludzką infrastrukturę łapie w swoje sieci więcej ofiar, jednak jednocześnie jest w stanie wydać na świat mniej potomstwa. Niedawno z kolei ten sam zespół naukowców postanowił sprawdzić, jak duży jest wpływ zanieczyszczenia światłem na mózgi H. transmarina.

Jak nocne światło wpłynęło na mózg australijskiego pająka?

H. transmarina to powszechnie występujący w Australii gatunek pająka, który prowadzi nocny tryb życia. Po zmierzchu zwierzę to opuszcza swoje kryjówki i tka sieci, często robiąc to w środowisku miejskim – można spotkać go w ogrodach czy parkach. Aby zbadać wpływ zanieczyszczenia światłem na mózg pająka, naukowcy schwytali osobniki w relatywnie ciemnych obszarach zielonych miasta Melbourne. Wszystkie znajdowały się w późnym okresie dojrzewania.

Zróbmy sobie noc. Zanieczyszczenie światłem to zagrożenie dla każdego z nas

Pajęczaki podzielono na dwie grupy. Pierwsza w porze nocnej funkcjonowała w całkowitej ciemności. Druga była w tym samym czasie wystawiona na światło o podobnej intensywności, co latarnie uliczne. Po paru tygodniach pająki wyszły z okresu dojrzewania, a badacze mogli przyjrzeć się ich mózgom – organowi, który w przypadku tego gatunku ma wielkość główki długopisu kulkowego. Jak się okazało, osobniki nastawione na zanieczyszczenie świetlne charakteryzowały się znacznie mniejszym narządem. Ubytki stwierdzono szczególnie w części mózgu odpowiedzialnej za pajęczy narząd wzroku.

Dlaczego mózgi pająków się zmniejszyły?

Badacze nie mają jasnej odpowiedzi na pytanie, w jaki dokładnie sposób nocne światło ludzkiego pochodzenia wpływa na rozwój mózgu u H. transmarina. Jedna z hipotez zakłada, że zanieczyszczenie świetlne to czynnik wpływający na pająka stresująco, co powoduje zakłócenie procesów hormonalnych związanych ze wzrostem i dojrzewaniem. Jak jednak wskazują badacze, w takim przypadku widzielibyśmy ubytki we wszystkich częściach mózgu, a nie tylko w jednej.

Inne wyjaśnienie sugeruje, że przy dojrzewaniu w nocnym świetle organizm musiał przekierować siły rozwojowe do innych części organu, które były bardziej kluczowe w celu przetrwania w stresującym środowisku. H. transmarina nie posiadają szczególnie rozwiniętego zmysłu wzroku i nie polegają na nim w dużym stopniu podczas codziennego funkcjonowania. Dlatego też dalsze ograniczenie tej funkcji poznawczej na rzecz “inwestycji” w inne, bardziej przydatne w codziennym przetrwaniu elementy, wydaje się uzasadnioną reakcją organizmu.

Jak wskazują autorzy badania, wpływ zanieczyszczenia świetlnego na H. transmarina i inne gatunki pająków jest ważny również dla ludzi. Zwierzęta te stanowią ważny element łańcucha pokarmowego, są drapieżnikami dla małych insektów i ofiarami dla ptaków czy gadów. Zmiany w mózgach pająków, jakie wywołuje emitowane przez ludzi światło, mogą poważnie wpłynąć na ich funkcjonowanie w ekosystemie, przez co będą mniej skutecznie polować na pewne gatunki owadów oraz stanowić łatwiejszy cel dla zwierząt będących wyżej w łańcuchu pokarmowym.

– Czytaj także: Ryby uzależnione od metamfetaminy, czyli jak nasze ścieki zmieniają zwierzęta

Źródła: phys.org, royalsocietypublishing.org

Fot. Canva (Kedar Bhave), Fir0002 (CC BY-SA 3.0), 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.