Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez International Pollutants Elimination Network oraz organizację ARNIKA, w ubraniach i kurtkach sportowych w kilkunastu krajach na świecie znalazły się substancje PFAS, znane jako “wieczne chemikalia”. Najczęściej występował niezwykle groźny związek PFOA, który jest zakazany m.in. na terenie UE.

Czym jest PFAS i dlaczego nazywamy je wiecznymi chemikaliami?

PFAS to skrót od “perfluorinated alkylated substances”, co po angielsku oznacza związki perfluoroalkilowe. Za tą skomplikowaną nazwą kryje się ponad 4700 różnych substancji, które charakteryzuje odporność na wodę, tłuszcz czy burd. Cechuje je bardzo duża trwałość, dlatego bywają określane jako “wieczne chemikalia”. Oczywiście te właściwości sprawiają, że substancje te szczególnie chętnie używane są jako komponent wielu produktów. Niestety wyjątkowa wytrzymałość przekłada się również na to, że PFAS nie ulegają rozkładowi i akumulują się w organizmach żywych oraz środowisku.

PFAS są wysoce toksyczne. Badania wykazały, że narażenie na kontakt z nimi może wiązać się z poważnymi skutkami zdrowotnymi. Związki te mogą negatywnie wpływać na rozrodczość, rozwój płodu oraz funkcjonowanie hormonów tarczycy, których prawidłowe działanie ma istotne znaczenie np. dla rozwoju mózgu płodu i noworodka. PFAS mogą też negatywnie oddziaływać na układ odpornościowy oraz potencjalnie zmniejszać skuteczność szczepionek. Ponadto stwierdzono, że ich podwyższony poziom we krwi jest związany ze zwiększonym ryzykiem cięższej infekcji COVID-19. Niestety ich wyjątkowa trwałość sprawia, że PFAS stosunkowo trudno pozbyć się ze środowiska i organizmu. Wszystko przez występujące w tych związkach silne wiązania między atomami węgla i fluoru.

Szkodliwe substancje w wodoodpornych kurtkach

“Wieczne chemikalia” zatrzymują się w środowisku na długo i szkodzą mu. Ze względu na swoje właściwości potrafią w nienaruszonym stanie przenosić się na duże odległości i zatruwać kolejne fragmenty środowiska oraz organizmy. Jeżeli w procesie wytwarzania danego przedmiotu używane są PFAS, to ich uwolnienie do atmosfery następuje na każdym etapie jego cyklu życia. Substancje te znajdowano nawet w Arktyce.

W związku z tym, jak powszechna jest często badania wykazują obecność PFAS w glebie, wodzie, powietrzu a nawet kurzu domowym, grupa organizacji (m. in. IPEN, ARNIKA czy Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie) postanowiła przeprowadzić badania, mające pomóc dojść do źródła problemu. W ramach eksperymentu w 13 krajach świata (Bangladesz, Indie, Sri Lanka, Tajlandia, Kenia, Niemcy, Czechy, Holandia, Polska, Wielka Brytania, Serbia, Czarnogóra, USA) zakupiono kurtki i inne ubrania sprzedawane jako wodoodporne lub plamoodporne. Warto zaznaczyć, że większość produktów przeznaczona była dla dzieci.

Mikroplastik w chmurach. Japońscy naukowcy dokonali niepokojącego odkrycia

W sumie przebadano 72 próbki pochodzące z 56 kurtek i 16 innych typów ubrań. Jak się okazało, aż 46 z nich (64%) zawierało w sobie PFAS. W przypadku 16 kurtek udział “wiecznych chemikaliów” przekraczał dopuszczalne w Unii Europejskiej normy. 17 kurtek zawierało zaliczany do PFAS wyjątkowo toksyczny związek PFOA (kwas perfluorooktanowy), zakazany w bardzo wielu krajach, w tym na terenie całej Unii Europejskiej. 2 z 56 kurtek zakupiono w Polsce. Żadna z nich nie zawierała PFAS.

Co zrobić z “wiecznymi chemikaliami” w ubraniach?

Wyniki badań zostały przedstawione w raporcie, którego wersja w języku angielskim dostępna jest pod tym linkiem. Organizacje, które przygotowały dokument, postulują wdrożenie kompleksowych globalnych przepisów, które zakazywałyby całkowicie użycia PFAS w tworzeniu ubrań i innych przedmiotów.

– Bardzo niewiele kurtek i innych tekstyliów jest poddawanych recyklingowi, co oznacza, że odzież zawierająca PFAS prawdopodobnie będzie składowana lub spalana, uwalniając chemikalia do środowiska, gdzie będą one się kumulować. Dla PFAS istnieją jednak bezpieczniejsze alternatywy, które są już stosowane przez niektóre firmy odzieżowe. W prezentowanym badaniu 21 wodoodpornych lub plamoodpornych kurtek nie zawierało PFAS – czytamy w komunikacie prasowym Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie.

Jak podkreśla fundacja, mimo zakazania niektórych z “wiecznych chemikaliów” m. in. na terenie UE, nadal brakuje kompleksowych i międzynarodowych regulacji, które walczyłyby z obecnością w środowisku wszystkich PFAS.

– Czytaj również: Do 7,4 ton mikroplastiku rocznie przenika z oceanów do powietrza. Nowe badania

Źródło: informacja prasowa – Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie

Fot. Canva (HappyNati)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.