Agios Efstratios, niewielka wyspa na północnym Morzu Egejskim, stała się pierwszym miejscem w Grecji z w pełni działającym, autonomicznym systemem energetycznym opartym na odnawialnych źródłach energii. Ten zeroemisyjny system jest pilotażem w ramach programu obejmującego 20 greckich wysp odciętych od sieci kontynentalnej. Obejmując turbinę wiatrową, farmę słoneczną, magazyny energii i sieć ciepłowniczą, instalacja ma szansę stać się wzorem dla innych wysp.

Zielona wyspa na Morzu Egejskim

Agios Efstratios (Ai Stratis) to jedna z najbardziej odizolowanych wysp północnego Morza Egejskiego, położona między Grecją a Turcją. Według spisu z 2021 roku liczy zaledwie 257 stałych mieszkańców, lecz jej znaczenie dla transformacji energetycznej Grecji jest znacznie większe, niż sugerowałaby liczba mieszkańców. Wyspa stała się całkowicie niezależna energetycznie i może pokrywać swoje zapotrzebowanie na prąd i ciepło wyłącznie z odnawialnych źródeł. Jest to przełom względem dotychczasowych form zasilania na wyspach, które z braku innych technologii były zmuszone do importowania i spalania paliw kopalnych.

Hybrydowy system został zbudowany przez prywatną grecką firmę zajmującą się OZE oraz we współpracy z greckim Centrum Odnawialnych Źródeł Energii i Oszczędności (CRES). Składa się z turbiny wiatrowej o mocy 900 kW oraz elektrowni fotowoltaicznej o mocy 225 kW, a ich łączna produkcja będzie przekraczać 3 GWh rocznie. To znacznie więcej, niż potrzebuje lokalna społeczność, ale pod uwagę należy wziąć okresową obecność dużej liczby turystów na wyspie. Nadwyżki energii są gromadzone w magazynach elektrycznych o pojemności 2,5 MWh oraz w zbiornikach gorącej wody, zdolnych do przechowania równowartości 25 MWh energii cieplnej. 

Nowością dla mieszkańców wyspy jest wybudowana czterokilometrowa sieć ciepłownicza, która będzie testowana w okresie zimowym. Dzięki niej mieszkańcy będą mogli korzystać z tańszego i bardziej ekologicznego ogrzewania bez konieczności ogrzewania swoich domów prywatnymi kotłami. Na wypadek przerwy w dostawie energii (blackoutu) pozostawiono awaryjny generator zasilany paliwami kopalnymi, którego rola ma być jednak marginalna. 

Pakiet antyblackoutowy. Jak Ministerstwo Energii i PSE chcą wzmocnić bezpieczeństwo energetyczne Polski

Punkt odniesienia dla innych wysp

Projekt na Agios Efstratios jest szczególnie ważny dla innych greckich wysp, które nie są połączone z siecią energetyczną kontynentu. Co roku w sezonie turystycznym rosnące zapotrzebowanie na prąd i wodę doprowadzało do konieczności używania dodatkowych mocy wysokoemisyjnych i drogich w eksploatacji generatorów prądu. Szkodziło to ekosystemowy wyspy oraz utrudniało turystom dbającym o niski ślad węglowy wybór tej wyspy jako miejsca wypoczynku.

Transformacja Ai Stratis pokazuje, że istnieje realna alternatywa wobec emisyjnych modułów energetycznych dla społeczności odseparowanych od dostaw prądu z głębi kontynentu. Rząd Grecji wspiera takie inicjatywy poprzez Fundusz Dekarbonizacji Wysp, finansowany m.in. z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Program zakłada wsparcie inwestycji o wartości od 3 do 5 miliardów euro i umożliwia małym społecznościom przejście na odnawialne źródła energii. Agios Efstratios, jako projekt pilotażowy, większego planu, który zakłada, że 20 greckich wysp stanie się samowystarczalne energetycznie dzięki energii z OZE. To jak system się sprawdzi, wpłynie na ewentualne korekty przy projektowaniu podobnych rozwiązań na Dodekanezie, Cykladach czy wyspach północno-wschodniego Morza Egejskiego.

Jednak nie tylko wyspy skorzystają na doświadczeniu, które zbierają grecy na Agios Efstratios. Eksperci podkreślają, że model zastosowany na wyspie można przenieść także na inne mikrosieci poza Grecją w regionach, które borykają się z podobnymi problemami związanymi z zaopatrzeniem w energię i wodę. Oprócz rozwiązywania tych problemów, przejście na energię z wiatru i słońca gwarantuje także niższe koszty energii.

Symboliczny wymiar projektu

Projekt to część szerszej strategii Grecji, która stara się ograniczać zależność wysp od paliw kopalnych. W ostatnich latach grecki operator przesyłu energii (IPTO) zainwestował w szereg projektów połączeń kablami podmorskimi, dzięki którym część archipelagu Cyklad (Syros, Paros czy Mykonos) korzysta już z energii z kontynentu. Dla mniej licznych i bardziej oddalonych społeczności nie jest to rozwiązanie optymalne. Koszty przyłączenia, infrastruktury towarzyszącej i ryzyko awarii sprawiają, że te rozwiązania są obecnie coraz mniej opłacalne, co skłania rządy do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań, czyli OZE. 

Wpisuje się to w wizję IPTO, która zakłada, że chcą być jednym z najefektywniejszych operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej w Europie oraz szanować ludzi, zwierzęta i środowisko, co oznacza troskę o klimat i zrównoważony rozwój. Działania pokazują, że nawet w trudnych warunkach możliwe jest całkowite odejście od paliw kopalnych i zapewnienie niezawodnych dostaw prądu oraz ciepła. Powinno to być wskazówką dla decydentów europejskich, że transformacja energetyczna nie dotyczy wyłącznie dużych aglomeracji, ale również najmniejszych społeczności. Wszyscy powinni mieć równy dostęp do zielonej energii, która zapewnia samowystarczalność i ochronę środowiska wokół, czyli lepsze warunki życia.  

Zobacz też: Energia ze zdegradowanych terenów. Kopalnie i wysypiska w Polsce zmieniają się w farmy PV

Źródła: Balcan Green Energy News, agios-efstratios.gov.gr, Terna Energy, CRES, Driving Eco, IPTO, 

Fot. Canva (Konstantinos_K)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.