Zagraniczni pracownicy największego parku OZE w Indiach wskazują na problemy z wynagrodzeniami i warunkami pracy oraz brakiem przejrzystych regulacji prawnych. Sektor transformacji energetycznej na całym świecie, również w Polsce, coraz bardziej polega na outsourcingu pracowników. Tym samym pojawiają się pytania i wątpliwości o respektowanie praw pracowniczych, etykę firm pośredniczących oraz regulacje prawne wokół sektora OZE.

Największy na świecie park OZE

Khavda Renewable Energy Park w stanie Gudżarat to budowany obecnie gigantyczny kompleks OZE, który ma stać się największym na świecie ośrodkiem energii odnawialnej, o powierzchni 72 600 hektarów. Znajduje się w stanie Gudżarat i będzie obejmował farmy słoneczne, wiatrowe i hybrydowe, a docelowo ma osiągnąć moc 37 GW, zaspokajając potrzeby tysięcy gospodarstw domowych w całym kraju. 

Khavda Renewable En HD ergy Park aktywnie poszukuje pracowników w celu rozwijania projektu, który ma zostać ukończony do 2030 roku. Wymagani są profesjonaliści, tacy jak serwisanci, elektromonterzy i technicy, którzy mogą pracować przy turbinach wiatrowych i farmach fotowoltaicznych. Według przeglądu Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej, w 2024 roku Indie miały do zaoferowania 1,02 mln miejsc pracy w sektorze energii odnawialnej, szczególnie w obszarze energii wodnej.

Pracownicy Khavda Renewable Energy Park to zazwyczaj osoby zatrudnione zewnętrznie przez firmy uczestniczące w jego budowie i eksploatacji, w tym przez Adani Green Energy, NTPC Green Energy Limited oraz organizacje realizujące zlecenia w ramach budowy parku. Pośrednicy obiecują pracownikom przybywającym do Indii z różnych stron świata wysokie zarobki, zaplecze techniczne oraz stałe zatrudnienie.

Indie łączą węgiel z magazynami energii. Czy Polska zrobi to samo? 

Wątpliwe warunki pracy w indyjskim parku

Według doniesień byłych pracowników, którzy zajmowali się budową parku Khavda Renewable Energy, warunki pracy odbiegały od wcześniejszych obietnic. Najmłodsi z nich, głównie dwudziestolatkowie donosili, że praca jest krótkotrwała, a skomplikowany łańcuch podwykonawców skutkuje długimi opóźnieniami w przyznawaniu wynagrodzeń. Ich umowy dawały niewielką swobodę działania, ponieważ 10% płatności od firm energetycznych było zatrzymywanych nawet rok po zakończeniu prac, jako zabezpieczenie, a środki wypłacano w fazach. Zakwaterowanie na miejscu również nie było zgodnie z wcześniejszymi zapewnieniami. Byli pracownicy opisywali trudne warunki do życia, ograniczony dostęp do prądu, czystej wody pitnej i innych udogodnień.

W wyniku niesłowności pośredników większość młodych pracowników już po kilku miesiącach rezygnowało ze zleceń i wracało do swoich ojczystych krajów, tracąc nie tylko źródło zarobku, ale również możliwość pracy w rozwijającym się sektorze energii odnawialnej. Zdaniem naukowców z Centrum Energii, Środowiska i Ludzi (CEEP) ludzie, którzy przybywają do Indii, by pracować przy projektach energii odnawialnej, nie są uznawani za pracowników sektora OZE, a za zwykłą siłę roboczą i pracowników budowlanych. Badacze podkreślają, że ma to związek z nieuregulowanym statusem sektora pracowniczego OZE, który jest stosunkowo nowy, a zarządzające nim osoby wywodzą się ze starego porządku. 

Regulacje prawne w polskiej branży OZE

W Polsce sektor odnawialnych źródeł energii rozwija się szybko, co tworzy duże zapotrzebowanie na siłę roboczą i podwykonawców. Instytut Energetyki Odnawialnej oraz branżowe raporty wskazują na silny przyrost mocy PV i rozwijające się projekty wiatrowe. Pod kątem prawa pracy i warunków BHP podstawowe regulacje, nadzór i kontrole prowadzi Państwowa Inspekcja Pracy. To oznacza, że pracownicy mogą skorzystać z formalnych mechanizmów ochrony, możliwości złożenia skarg, kontroli warunków pracy, a ich przełożeni mogą ponieść karę za niedopełnienie swoich zobowiązań.

Jednocześnie Polska silnie korzysta ze wsparcia pracowników zagranicznych – na koniec 2024 roku ponad milion cudzoziemców pracowało w Polsce (około 6-6,8% siły roboczej). To ważny element podaży pracy w budownictwie i instalacjach OZE. W odpowiedzi na ryzyko związane z zatrudnianiem cudzoziemców i scenariuszem niekontrolowanego outsourcingu w 2025 roku wprowadzono istotne zaostrzenia – od 1 czerwca weszły w życie nowe przepisy regulujące legalizację pracy i pobyt zagranicznych pracowników oraz zakazujące nielegalnego outsourcingu pracowniczego. Równocześnie uruchamiane są narzędzia elektroniczne, koordynowane przez strony rządowe, służące do dopełniania formalności. Celem ustawy było zmniejszenie luk prawnych wykorzystywanych przez agencje i pośredników, aby ograniczyć nadużycia wobec pracowników.

To dowodzi, że Polska dba o interesy zarówno lokalnych, jak i zagranicznych pracowników, którzy mają wkład w rozwój transformacji energetycznej. Kontrowersje związane z największą farmą OZE w Indiach powinny być ostrzeżeniem dla globalnej branży, by pozytywna zmiana była przede wszystkim skierowana w stronę ludzi – zarówno beneficjentów, jak i pracowników.

Zobacz też: Górnictwo pod lupą. Coraz więcej nadużyć wobec ludzi i środowiska w Europie Wschodniej i Azji

Źródła: GUS, The Guardian, gov.pl, Komisja Europejska, CEEP, CIRE, PIP, lexplorers.pl

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.