Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowała najnowszy raport o stanie środowiska w Europie. Z dokumentu wynika, że kontynent przekroczył już sześć z dziewięciu granic planetarnych, a osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku jest poważnie zagrożone. Bez transformacyjnych działań grozi nam przekroczenie punktów, z których nie będzie odwrotu.

Raport Środowisko Europy

Co pięć lat Europejska Agencja Środowiska (EEA) publikuje obszerny raport ,,Europe’s environment”, który zapewnia dostęp społeczeństwu do kompleksowej i przekrojowej oceny stanu środowiska, klimatu i zrównoważonego rozwoju w Europie. Najnowsza wersja dokumentu ukazała się pod koniec września 2025 roku, a dzięki wcześniejszym edycjom sięgającym 1995 roku, dostarcza wielu danych porównawczych – m.in. udział energii odnawialnej w zużyciu końcowym, powierzchnię chronionych terenów, czy wielu innych wskaźników.

Po opublikowaniu najnowszej wersji, większość mediów na świecie skupiła się na podaniu jednej informacji, która była najbardziej elektryzująca dla postronnych czytelników – o przekroczeniu sześciu z dziewięciu granic planetarnych, czyli bezpiecznej przestrzeni działania dla ludzkości. W 2009 roku, kiedy termin granic planetarnych został sformułowany, ,,tylko” dwie z tych granic były przekroczone. Dziś oprócz integralności biosfery i cykli biogeochemicznych są to: zmiany klimatu, zanieczyszczenia nowymi bytami, zmiana integralności gruntów oraz zmiana słodkiej wody. Jest się czym martwić, ale inne wskaźniki ujęte w raporcie oraz rozwój nauki pozwala mieć nadzieję na możliwość odwrócenia tych zmian.

https://swiatoze.pl/nobel-z-chemii-2025-dla-mofu-pomoze-ograniczyc-emisje-gazow-stworzono-torbe-hermiony-granger-dla-klimatu/

Co raport mówi o celach klimatycznych Europy?

Raport EEA, przygotowany we współpracy z 38 krajami, przedstawia szczegółowy obraz stanu środowiska, klimatu i zrównoważonego rozwoju w Europie. Dokument, opublikowany podczas prezydencji Danii w Radzie UE, wskazuje, że mimo postępów w obszarze energii odnawialnej i jakości powietrza, ogólny stan środowiska pozostaje zły. Z raportu wynika, że utrata bioróżnorodności, degradacja zasobów wodnych i rosnące skutki katastrof klimatycznych podważają nie tylko przyrodę, ale także stabilność gospodarczą i społeczną Europy.

Autorzy raportu są przekonani, że osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku zależy od lepszego i odpowiedzialnego zarządzania ziemią, wodą i innymi zasobami. Z tego powodu EEA apeluje o przyspieszenie wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu i dostosowanie działań do priorytetów Komisji Europejskiej – innowacji, dekarbonizacji i bezpieczeństwa. Bez działań transformacyjnych Europa ryzykuje przekroczenie kolejnych punktów granicznych dla środowiska, które razem mają sprawić, że w kryzysie pogrążą się kluczowe aspekty takie jak podstawa bezpieczeństwa żywnościowego, infrastruktura, zdrowie publiczne i spójność społeczna.

Polska – zielony potencjał i twarde realia transformacji

Na tle Europy część raportu poświęcona Polsce przedstawia zróżnicowany obraz – od zauważalnych postępów po poważne wyzwania. Emisje gazów cieplarnianych zostały znacznie zmniejszone do 2000 roku i od tego czasu pozostają na podobnym poziomie, a także poprawiła się jakość powietrza, choć zimą pozostajemy w ścisłej czołówce najbardziej zanieczyszczonych. Lasy oraz obszary chronione zajmują dziś ok. 40% terytorium. Polska wyróżnia się też niższą produkcją odpadów komunalnych na mieszkańca niż średnia UE. W tym aspekcie wiele dobrego może jeszcze zrobić system kaucyjny, który stopniowo jest wdrażany od 1 października. Dostosowanie się do niego pozwoli na prowadzenie gospodarki obiegu zamkniętego z mniejszą ilością produkowanych nowych odpadów.

Polska oferuje bogate środowisko naturalne, dużą różnorodność biologiczną i różnorodność naturalnych krajobrazów, a także pozytywny krajobraz w sensie przenośnym dla inwestycji i jakości życia. Stan środowiska i sytuacja społeczno-ekonomiczna w odniesieniu do wzorców produkcji i konsumpcji są w dużej mierze napędzane przez zasoby naturalne kraju i dramatyczną historię narodową – czytamy w raporcie.

Jednocześnie raport wskazuje problemy: niski udział OZE w produkcji energii, zły stan wód powierzchniowych oraz słabą kondycję wielu siedlisk i gatunków. Wyzwania te potęgują wysokie koszty energii, starzenie się społeczeństwa i skutki globalnych napięć, takich jak wojna za wschodnią granicą.

Ostatnie lata na odwrócenie trendu

Raport to nie tylko diagnoza problemów, ale i apel o działanie. Europa, a w tym Polska, stoi przed kluczowym momentem historii, w którym decyzje polityczne i gospodarcze zadecydują o przyszłości środowiska na pokolenia. Choć sytuacja jest trudna, rosnąca świadomość ekologiczna, rozwój technologii i współpraca międzynarodowa dają realną szansę na zmianę kursu.

Ważne jest, by działać natychmiast, a w tym kontekście bulwersujący dla poszkodowanych w programie ,,Czyste Powietrze” jest brak zdecydowanej reakcji rządu. Pozostawieni sami sobie z finansowaniem wymiany źródeł ciepła w domach mimo złożonych wniosków i obietnic co tydzień w czwartek organizują protesty przed Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Więcej o tym przeczytasz w tekście poniżej.

Zobacz też: Protesty w Łodzi: czy WFOŚiGW celowo wstrzymuje środki z Czystego Powietrza?

Źródła: EEA, Europe’s environment 2025, Stockholm Resilience

Fot. Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.