Od 1 stycznia 2026 roku nowelizacja ustawy górniczej obejmie również Jastrzębską Spółkę Węglową. Pracownicy firmy zyskają prawo do świadczeń osłonowych związanych z restrukturyzacją sektora górniczego. Decyzja zapadła w związku z narastającym kryzysem spółki oraz protestami górników w Jastrzębiu-Zdrój. Wsparcie ma ustabilizować sytuację finansową spółki, choć może jednocześnie zwiększyć koszty realizacji ustawy i wymusić redukcję części etatów.

Pomoc dla JSW

Rząd zdecydował o objęciu Jastrzębskiej Spółki Węglowej systemem wsparcia, wpisując to rozwiązanie do projektu nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Ta decyzja umożliwia spółce skorzystanie z takich samych instrumentów osłonowych, jakie dotychczas przysługiwały kopalniom węgla energetycznego. Oznacza to m.in. dostęp do urlopów górniczych i przeróbkowych, jednorazowych odpraw, a także możliwość dopłat do nierentownej produkcji w ramach tzw. Nowego Systemu Wsparcia. 

Jak zapewnia rząd, to rozwiązanie ma pomóc w ustabilizowaniu sytuacji finansowej JSW i rozpocząć proces sprawiedliwej transformacji regionów górniczych, w związku z dekarbonizacją przemysłu, umożliwiając jednocześnie restrukturyzację zakładów oraz tworzenie nowych miejsc pracy na terenach pogórniczych. Jednocześnie zastrzeżono, że w przypadku JSW nie przewiduje się stopniowego wygaszania działalności wydobywczej, ponieważ spółka zajmuje się przede wszystkim pozyskiwaniem węgla koksowego – strategicznego surowca niezbędnego do produkcji stali. 

Protest górników JSW. Czy rząd obejmie spółkę systemem wsparcia pracowników?

Kryzys spółki i protesty górników

Rządowa decyzja o wsparciu JSW to reakcja na pogarszającą się sytuację finansową spółki i presję społeczną ze strony związków zawodowych. Analitycy od miesięcy alarmowali, że przy spadających przychodach spółki oraz rosnących kosztach osobowych już w 2026 roku JSW może utracić płynność finansową. W tej sytuacji związki zawodowe i przedstawiciele branży domagali się pilnej interwencji. Szef „Sierpnia 80”, Bogusław Ziętek, apelował o zwrot tzw. składki solidarnościowej w wysokości 1,6 mld zł, jednak Ministerstwo Finansów odrzuciło ten postulat. 

W połowie października 2025 roku górnicy JSW wyszli więc na ulice Jastrzębia-Zdroju, blokując ronda i protestując przeciwko wykluczeniu spółki z systemu osłonowego. Demonstracje miały zwrócić uwagę rządu na dramatyczną sytuację firmy i zagrożenie dla tysięcy miejsc pracy.

Kontrowersje prawne i ekonomiczne

Pomoc finansowa dla Jastrzębskiej Spółki Węglowej, chociaż została wywalczona, budzi liczne kontrowersje i wątpliwości ze strony ekspertów prawnych. Z jednej strony ma ona stanowić ratunek dla spółki zagrożonej pod względem finansowym, z drugiej jednak może przynieść odwrotne skutki od zamierzonych. Wsparcie obejmuje bowiem nie tylko pakiet świadczeń osłonowych dla pracowników, lecz także możliwość dopłat do nierentowej produkcji. JSW wydobywa głównie węgiel koksowy, uznawany za surowiec strategiczny – nie objęty procesem wygaszania – co rodzi pytania o zgodność takiej pomocy z zasadami unijnymi dotyczącymi przyznawania dotacji dla przedsiębiorstw. Niewykluczone, że mechanizm ten będzie musiał zostać zatwierdzony przez Komisję Europejską, co może wydłużyć proces i zwiększyć niepewność wokół przyszłości spółki. 

Dodatkowo włączenie JSW do nowelizacji ustawy górniczej znacząco podnosi koszty całego programu – szacuje się, że łącznie nawet o ponad 2 miliardy złotych w ciągu dekady. Taki scenariusz niesie ryzyko dla publicznych finansów, a dla samej spółki może oznaczać krótkotrwałą ulgę, zamiast stabilizacji oraz konieczność redukcji zatrudnienia.

Ilu górników skorzysta z wypłat?

W ostatnich dniach minister energii Miłosz Motyka formalnie wpisał JSW do Nowego Mechanizmu Wsparcia w ramach projektu nowelizacji, co oznacza, że pracownicy spółki zostaną objęci regulacjami dotyczącymi świadczeń osłonowych. Z wcześniejszych dokumentów ministerstwa wynika, że w przyszłości podobnym systemem wsparcia mogłaby zostać objęta również Bogdanka. 

Zgodnie z zapewnieniami ministerstwa nowelizacja ma wejść w życie już 1 stycznia 2026 roku. Projekt przewiduje wysokość jednorazowej odprawy na poziomie 170 000 zł, zwolnionej z podatku dochodowego od osób fizycznych. Szacuje się, że w 2026 roku z urlopu górniczego skorzysta 3 011 pracowników JSW, a z urlopu dla pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla – 103 osoby.

Szansa czy porażka dla JSW?

Decyzja rządu o objęciu JSW państwowym systemem wsparcia może przynieść pracownikom realne korzyści, takie jak urlopy osłonowe, wysokie odprawy i lepsze warunki odejścia z kopalń, ale jednocześnie – pełni rolę ostatniej szansy dla spółki na odzyskanie równowagi finansowej. Z oficjalnych oświadczeń wynika, że w latach 2021-2023 wynagrodzenia dla pracowników Jastrzębskiej Spółki Węglowej wzrosły o ponad 60%, co w obecnym kryzysie branży i przy spadających cenach węgla – podnosi konieczność cięć kosztów wewnątrz spółki. Samo JSW przyznaje, że ich model kosztowy stał się „zbyt nieelastyczny” wobec aktualnych warunków rynkowych. 

W efekcie wsparcie publiczne może być zarówno korzystnym instrumentem ochrony miejsc pracy, jak i porażką – jeśli restrukturyzacja nie przebiegnie szybko i skutecznie, państwo może zostać obciążone kosztami, a pracownicy mogą odczuć skutki restrukturyzacji w postaci redukcji zatrudnienia i obniżenia wynagrodzeń.

Zobacz też: Komisja Europejska rozważa zawieszenie ETS2. Polska chce derogacji do 2030 roku

Źródła: PAP, wnp.pl, JSW SA, Wysokie Napięcie, Śląsko-Dąbrowska Solidarność, gov.pl, Komisja Europejska

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.