Tegoroczny szczyt klimatyczny – COP30 odbędzie się w Belém w Brazylii w dniach 10-21 listopada, a jego kluczowym celem będzie zwiększenie ambicji w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Tymczasem nowy raport wykazał, że państwa członkowskie ONZ zwiększyły produkcję energii ze źródeł kopalnych.

Wzrost wydobycia paliw kopalnych

Porozumienie paryskie to międzynarodowy traktat klimatyczny, podpisany w 2015 roku, który zobowiązuje kraje do ograniczenia globalnego wzrostu temperatury do poziomu poniżej 2°C, a najlepiej 1,5°C, w porównaniu do czasów przedindustrialnych. Porozumienie, przyjęte podczas 21. Konferencji ONZ ds. Zmian Klimatu (COP21), opiera się na dobrowolnych krajowych celach redukcji emisji gazów cieplarnianych, które co pięć lat są aktualizowane i zaostrzane, co ma zapewnić większą transparentność oraz dążenie do neutralności klimatycznej.

Według najnowszego raportu „Production Gap Report 2025”, opublikowanego przez Sztokholmski Instytut Środowiska (SEI), Climate Analytics oraz Międzynarodowy Instytut Zrównoważonego Rozwoju (IISD), dziesięć lat po podpisaniu Porozumienia paryskiego kraje ONZ dalej zwiększają zużycie energii z emisyjnych źródeł. Według szacunków do 2030 r. produkcja paliw kopalnych ma być o 120% wyższa od poziomu zgodnego z celem 1,5°C.

COP30: globalny traktat przeciwko węglowi, ropie i gazowi zyskuje poparcie

Państwa ONZ a cele klimatyczne

Na podstawie raportu 20 największych producentów paliw kopalnych na świecie, w tym USA, Rosja, Arabia ​​Saudyjska, Chiny, Kanada, Brazylia, Australia i Wielka Brytania łącznie odpowiadają za około 80% światowej produkcji paliw kopalnych. Spośród państw, które podpisały akt Porozumienia paryskiego jedynie Wielka Brytania, Australia i Norwegia planują zredukować produkcję ropy naftowej i gazu do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 2023 roku. Te dane budzą wątpliwości w kontekście zaangażowania państw ONZ w działania na rzecz ograniczenia emisji CO₂.

Jakie działania podejmuje Polska?

Ministra Klimatu i Środowiska oficjalnie poinformowała, że Polska nie poprze unijnego celu klimatycznego na 2040 rok, który zakłada ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 90% względem 1990 roku. Swoją decyzję MKiŚ argumentował brakiem gotowości Polski do podjęcia takiej deklaracji, z czego Komisja Europejska zdaje sobie sprawę. Ministerstwo poinformowało natomiast, że podobnie jak wiele innych krajów europejskich, należy skupić się na rozwoju infrastruktury energetycznej oraz wsparciu rolnictwa.

Według Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 (KPEiK), Polska stawia sobie za cel między innymi takie wyzwania, jak:

• -7% redukcję emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych systemem ETS w porównaniu do poziomu w roku 2005,
• 21-23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (cel 23% będzie możliwy, jeśli Polska otrzyma unijne środki na transformację energetyczną),
• wzrost efektywności energetycznej o 23% w porównaniu z prognozami PRIMES2007,
• redukcję do 56-60% udziału węgla w produkcji energii elektrycznej.

Komisja Europejska już dwukrotnie wezwała Polskę do przekazania zaktualizowanej wersji planu dotyczącego celów klimatycznych – ostatni raz 12 marca 2025 roku. Podczas konferencji 27 sierpnia Minister Energii Miłosz Motyka poinformował, że jeszcze tej jesieni resort energii sfinalizuje i przyjmie nowy KPEiK.

COP30 może być sukcesem?

Podczas rozmów z przedstawicielami rządów, zwołanych przez sekretarza generalnego ONZ, sekretarz wykonawczy ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Simon Stiell stwierdził, że rządom niemal na pewno nie uda się wywiązać ze zobowiązań klimatycznych przed upływem terminu. Podkreślił jednak, że kraje nadal powinny realizować działania mające na celu niskoemisyjny wzrost swoich gospodarek. 

Zmierzamy we właściwym kierunku. Nie dość szybko, nie dość intensywnie, ale postępy, jakie kraje poczyniły w przejściu na gospodarkę niskoemisyjną pokazują, że coś działa – oznajmił Simon Stiell.

Rada ONZ wzywa wszystkie państwa, w tym Polskę, do przedstawienia krajowych planów klimatycznych przed zbliżającym się szczytem klimatycznym COP30, który będzie miał miejsce w listopadzie, w Brazylii. Plany są niezbędne w celu transparentności transformacji energetycznej oraz dokładnego ustalenia sposobu w jaki kraje ograniczą wzrost globalnej temperatury. Według Stiella COP30 może przynieść sukces, jeśli tylko wskaże sposób na naprawienie niedociągnięć i zainwestowanie w korzyści płynące z zielonej transformacji gospodarczej. W tym celu jednak potrzebna jest mobilizacja państw członkowskich, opracowanie ambitnych i miarodajnych planów działania i świadomość pilnej konieczności zmiany dla dobra klimatu.

Zobacz też: Soja kontra Amazonia. Kontrowersyjna decyzja Brazylii przed COP30

Źródła: Production Gap, SEI, gov.pl, Komisja Europejska, The Guardian, Biznes Alert, MKiŚ

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.