Od 2021 roku Polska jest największym beneficjentem unijnego Funduszu Modernizacyjnego, skąd otrzymać może nawet 50 mld złotych. Jednak, jak donosi Forum Energii, proces rozporządzania tymi pieniędzmi nie przebiega zgodnie z założeniami. Kto jest za to odpowiedzialny? Gdzie trafiają środki z Funduszu Modernizacyjnego?

Co się dzieje z pieniędzmi na transformację energetyczną? 

Chociaż Polska polega otrzymuje od UE niemałe pieniądze na cel neutralności klimatycznej, kwestia kierunków transformacji sektora energetycznego jest nadal niejasna. Jak donosi Forum Energii, wydatki Polski w ramach Funduszu Modernizacyjnego, który jest częścią unijnego systemu EU ETS, pozostają niejasne.  

• Przeczytaj więcej na temat unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS).  

Co to jest Fundusz Modernizacyjny? 

Fundusz Modernizacyjny jest narzędziem unijnym, wspierającym transformację energetyczną w 10 krajach, których droga do neutralności klimatycznej jest utrudniona. Pomiędzy tymi państwami, typowanymi na podstawie wyzwań w zakresie redukcji CO2 oraz PKB per capita, rozdysponowane jest 2% środków z uprawnień handlu do emisji (EU ETS). 

Środki z Funduszu Modernizacyjnego mają być przeznaczone na modernizację i poprawę systemów energetycznych, aby zapewnić obywatelom dostęp do bezpiecznych, niskoemisyjnych i tanich źródeł energii. 

Kto otrzymuje środki z Funduszu Modernizacyjnego?

Największym beneficjentem Funduszu Modernizacyjnego jest Polska, która dostaje niemal połowę puli – aż 43,4%, co może wynieść nawet 50 mld złotych. Żaden inny kraj nie otrzymuje wsparcia w tak wysokiej kwocie. Drugim, największym beneficjentem Funduszu Modernizacyjnego są Czechy, którym należy się 15,6% środków z puli. 

W Polsce dysponowanie środkami z Funduszu Modernizacyjnego odpowiada Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak przebiega rozporządzanie pieniędzmi? 

Gdzie trafi 50 mld złotych z Funduszu Modernizacyjnego? 

Jak podaje NFOŚiGW, wsparcie ze środków otrzymanych z Funduszu Modernizacyjnego mogą otrzymać:

• producenci/wytwórcy energii,
• zarządcy dużej infrastruktury przemysłowej,
• duże przedsiębiorstwa wytwarzające energię na własne potrzeby/do własnych procesów. 

70% puli ma być przeznaczone na inwestycje priorytetowe według Dyrektywy ETS, 30% puli na projekty spoza tej listy. Do przykładowych obszarów inwestycji w ramach Funduszu Modernizacyjnego NFOŚiGW zalicza: 

• wspieranie inwestycji w wytwarzanie i wykorzystywanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
• wspieranie inwestycji w magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych,
  w tym  rurociągów należących do systemów ciepłowniczych, sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększenie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej,
• wspieranie we współpracy z partnerami społecznymi w regionach uzależnionych od stałych paliw kopalnych, sprawiedliwych przemian mających na celu ułatwienie pracownikom zmiany miejsca zatrudnienia oraz zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności, wspieranie edukacji oraz inicjatyw zatrudnieniowych, a także nowych inicjatyw gospodarczych działających na zasadzie startup,
• wspieranie inwestycji w efektywność energetyczną, w tym w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów,
• realizację inwestycji mających na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej.

Jednak, co podkreśla Forum Energii, ta lista nie została zaktualizowana od momentu I transzy finansowania.

“Kompletny brak transparentności” 

Forum Energii twierdzi, że plan rozdysponowania całej puli środków, które Polska otrzymuje w ramach Funduszu Modernizacyjnego, jest nieprzejrzysty (np. nie określa kierunków i podstawowych celów inwestycji), zdezaktualizowany i niedostępny dla kontroli społecznej. 

Kiedy idea Funduszu Modernizacyjnego ujrzała światło dzienne w 2014 r., jednym z głównych jego założeń była transparentność, rozumiana jako przejrzystość procesu wydatkowania środków finansowych. W tym celu w rozporządzeniu wykonawczym pojawiły się szczegółowe kryteria monitorowania, sprawozdawania i informacji, do których wdrożenia zobowiązanie są kraje-beneficjenci – czytamy w artykule. 

W dodatku, w dotychczas przedstawionych planach inwestycji znalazły się projekty naruszające zasadę nieczynienia szkód środowiskowych, m.in. spalarnie odpadów. 

Obecny sposób zarządzania ogranicza społeczeństwu obywatelskiemu wpływanie na kierunku wydatkowania, a beneficjentom – na racjonalne inwestowanie. Publikacja kierunków interwencji, rzetelne ich konsultowanie, lepsze informowanie potencjalnych beneficjentów oraz transparentna informacja o beneficjentach są niezbędne, by zagwarantować przejrzystość wydatkowania i efektywność interwencji – podsumowuje Forum Energii. 

Niestety, to nie jedyny przykład nieprawidłowego zarządzania funduszami na rzecz neutralności klimatycznej. Niedawno fundacja Client Earth poinformowała, że środki pochodzące z handlu emisjami finansują działania niezgodne z unijną dyrektywą.

Na co Polska wydaje pieniądze z systemu emisji? Niestety nie na transformację energetyczną 

Źródło: Forum Energii 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.