Plany budowy farm wiatrowych na terenach Lasów Państwowych, znane jako projekt “Las energii” zostały negatywnie ocenione przez NIK. Inwestycja jest niezgodna z ustawą o lasach, która nie dopuszcza stawiania instalacji energetycznych na terenach leśnych. Dodatkowo Państwowa Rada Ochrony Przyrody wskazała, że plany budowy mogą nieść zagrożenie środowiskowe.

Projekt OZE w Lasach Państwowych

W ramach pilotażowego projektu „Las energii” Lasy Państwowe razem z duńskim deweloperem Eurowind Energy planowały budowę farm wiatrowych na terenach leśnych. W nadleśnictwie Nowa Sól miało powstać 10 turbin oraz 9 w nadleśnictwie Sława Śląska, każda o mocy 6-7 MW i wysokości 250 metrów. Trzecia lokalizacja została przewidziana w nadleśnictwie Skwierzyna.

Przedsięwzięcie zakładało nie tylko dzierżawę gruntów leśnych pod inwestycje w OZE, ale również współpracę naukową, dzięki której Lasy Państwowe chciały zdobyć wiedzę o potencjalnych barierach prawnych i środowiskowych. Według zapewnień inicjatorów projektu, lokalizacje farm wiatrowych zostały wybrane z uwzględnieniem czynników środowiskowych, przyrodniczych i przeciwpożarowych.

Ustawa wiatrakowa mimo weta. MKiŚ wprowadzi repowering i przyspieszy inwestycje w OZE

Projekt niezgodny z ustawą o lasach

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła projekt „Las energii”, uznając że jego założenia oraz ich realizacja są niezgodne z prawem. Kontrola wykazała, że działania były sprzeczne z ustawą o lasach, ponieważ przepisy nie przewidują wykorzystywania gruntów leśnych pod inwestycje energetyczne. Podpisane w 2021 i 2022 roku umowy dzierżawy z nadleśnictwami naruszały cele gospodarki leśnej, a obowiązujące plany zagospodarowania przestrzennego tych terenów nie dopuszczały w tych lokalizacjach elektrowni wiatrowych. 

Zdaniem NIK takie przedsięwzięcia wymagałyby wcześniejszych zmian ustawowych, co potwierdziło także Ministerstwo Klimatu i Środowiska, wskazując na konieczność poszerzenia ustawowych zadań Lasów Państwowych o działalność energetyczną w przypadku tego typu projektów. Inicjatywa “Las energii” wzbudziła kontrowersje również w środowisku naukowym – Państwowa Rada Ochrony Przyrody podkreśliła, że w polskich realiach nie istnieją dostateczne podstawy gospodarcze, prawne i środowiskowe do umieszczania instalacji energetycznych w obszarach leśnych.

Inwestor odpiera zarzuty NIK

Innego zdania jest spółka Eurowind Energy, która w przesłanym dla portalu światOZE.pl stanowisku oznajmia, że projekt „Las energii” został przygotowany w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, a kluczowy jest w tym kontekście art. 39 ustawy o lasach. Zgodnie z nim lasy pozostające w zarządzie Lasów Państwowych mogą być wydzierżawiane przez nadleśniczego – za zgodą dyrektora regionalnej dyrekcji – pod warunkiem, że nie naruszają realizacji celów gospodarki leśnej. Spółka argumentuje, że przepis ten nie ogranicza dzierżawy wyłącznie do celów gospodarki leśnej, jak przyjęła NIK, lecz dopuszcza również inne przeznaczenia, jeśli nie kolidują one z zadaniami ochrony lasów.

Zdaniem Eurowind Energy planowana inwestycja nie narusza tych zadań i pozostaje z nimi w pełni zgodna. Firma zwraca również uwagę, że przeznaczenie gruntów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie wpływa na ważność zawartych umów dzierżawy.

Możliwe konsekwencje dla środowiska

Dodatkowym aspektem, przez który projekt Lasów Państwowych i duńskiej spółki energetycznej podlega wątpliwościom są potencjalne skutki środowiskowe. Wybudowanie farm wiatrowych w lasach wiązałoby się z koniecznością wycinki drzew oraz ingerencji w naturalne ekosystemy, co mogłoby prowadzić do degradacji siedlisk, zmniejszenia bioróżnorodności oraz populacji zwierząt i roślin, w tym gatunków chronionych. Wznoszenie wysokich konstrukcji w środku lasu niesie za sobą również ryzyko kolizji ptaków i nietoperzy z turbinami, a budowa infrastruktury towarzyszącej, takiej jak drogi dojazdowe, mogłaby trwale przekształcić krajobraz i ekosystem lasu.

Przyszłość energii odnawialnej w Lasach Państwowych

Konsekwencją opinii NIK jest utrata wiarygodności Lasów Państwowych jako instytucji zobowiązanej do ochrony środowiska i zrównoważonego zarządzania zasobami leśnymi. Bez odpowiednich zmian legislacyjnych, które będą miały za zadanie regulować podobne projekty, przyszłe umowy oraz inwestycje będą obciążone ryzykiem wstrzymania na etapie przygotowań. NIK zwraca uwagę, że brak jasnych regulacji prawnych i nieprecyzyjne interpretacje przepisów mogą prowadzić do sporów kompetencyjnych oraz strat finansowych, zarówno po stronie Lasów Państwowych, jak i prywatnych inwestorów. 

Sprawa ta podkreśla potrzebę przejrzystego określenia ram prawnych dla ewentualnego wykorzystania terenów leśnych w transformacji energetycznej, aby uniknąć sytuacji, w których projekty są wdrażane w sposób budzący wątpliwości prawne i środowiskowe.

Zobacz też: Najstarsze drzewa Polski giną w wycinkach. 337-letnia jodła symbolem problemu Puszczy Karpackiej

Źródła: gov.pl, Lasy Państwowe, Business Insider, NIK, Lasy dla klimatu

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.