Czy muzealne zbiory mogą posłużyć jako narzędzie do śledzenia historii zanieczyszczeń środowiskowych? Naukowcy pokazują, że tak. Brak zaawansowanych technologii w przeszłości uniemożliwił zgromadzenie wiedzy, która dziś mogłaby pomóc w opracowywaniu rozwiązań oraz analizie danych historycznych. Z pomocą przyszła biologia organiczna, dzięki której jest szansa, że uda się odtworzyć dane o środowisku sprzed ery współczesności.  

Braki danych historycznych o środowisku

Częstym problemem, na który natrafiają badacze chcący wyciągać wnioski dotyczące zmiany jakiś parametrów w czasie, jest brak danych. Tego rodzaju problem spotkali naukowcy badający dane o zanieczyszczeniu środowiska. Brak historycznych danych, które można porównać z obecnym stanem, był przeszkodą, która uniemożliwiała poznanie długoterminowych skutków dla zdrowia.

Grupa badaczy z Instytutu Biologii na Uniwersytecie Teksańskim opublikowała badanie pod przewodnictwem dr DuBay’a w prestiżowym czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences. Z badania wynika, że wykorzystując biologiczne okazy muzealne możemy odtworzyć warunki środowiskowe sprzed nawet 100 lat i ocenić, jak zmieniające się środowisko wpływało na zamieszkujących je ludzi i zwierzęta. 

Odkrycie to otwiera nowe, dotąd niewykorzystywane możliwości badawcze – muzealne zbiory okazują się wielkimi archiwami danych na temat środowiska. 

Zachodzące Słońce czerwone od dymu – skutki pożarów w Kanadzie odczuwalne w Europie 

Dwa wróble 

Badając pióra ptaków, tkanki ryb lub inne materiały biologiczne, które nie uległy rozpadowi, naukowcy są dziś w stanie wykryć metale, które w czasie życia danego organizmu były obecne w powietrzu. Pozwala to odtworzyć dane dotyczące środowiska sprzed powstania nowoczesnych systemów monitorujących i gromadzących informacje o środowisku. 

Opisywanym w artykule przykładem jest badanie dwóch okazów wróbla polnego (passer montanus), które zostały zebrane w jednym ze środkowych stanów USA w odstępie 90 lat – w 1906 i 1996 roku. Miejsce to znane jako ,,amerykański pas rdzy” około 100 lat temu słynęło z bycia silnie zurbanizowanym regionem o intensywnej działalności przemysłowej. 

W ten sposób udało się zaobserwować, że starszy okaz zawierał osad w postaci czarnych cząsteczek węgla, który był wtedy na szeroką skalę wykorzystywany w przemyśle. Badany wróbel z 1996 roku nie wykazywał już podobnych zmian, co pokazuje, jak zmieniło się środowisko oraz emisja zanieczyszczeń w tym obszarze w ciągu 90 lat. 

Wpływ badań i wyzwania

Odkrycie pozwala na śledzenie trendów zanieczyszczeń w środowisku. Naukowcy zwracają również uwagę na fakt, że historyczne dane mogą przyczynić się do lepszego i pełniejszego zrozumienia długoterminowych skutków zanieczyszczeń środowiska na życie i zdrowie ludzi. Dane znalezione w nierozłożonych okazach biologicznych porównywane z danymi medycznymi i demograficznymi pozwoli badaczom zmapować, jakie mogły być potencjalne skutki dla środowiska na przestrzeni czasu i w różnych lokalizacjach.

Choć odkrycie otwiera nowe możliwości badania przeszłości, nie jest wolne od ograniczeń. Okazy przyrodnicze były zbierane w różnych celach i nie zawsze wiemy, gdzie zostały odnalezione. Jeśli jednak dysponujemy wiedzą o miejscu znalezienia danego okazu, to naukowcy nie mogą być pewni, że całe swoje życie dany organizm spędził właśnie na obszarze, gdzie go odnaleziono. Kolejnym problemem, mogą być destrukcyjne metody, którym poddawane są próbki. Część muzealnych zbiorów jest zbyt cenna, by wykorzystywać je do badań i potencjalnie zniszczyć. 

Mimo przeszkód badacze, którzy dokonali tego odkrycia, są pełni optymizmu i podkreślają, że ich wysiłek może przynieść cenne dla nauki wyniki. Pozwoli to na zwiększenie naszej wiedzy na temat historycznego stężenia zanieczyszczeń i pozwoli lepiej rozumieć wpływ i rolę ludzi w globalnym ekosystemie.

Czy w przyszłości każde muzeum stanie się także bazą danych środowiskowych? Możliwości wydają się obiecujące.

Zobacz też: Oceany pociemniały. Co to znaczy dla klimatu i życia morskiego?

Źródła: Phys, 

Fot. Canva (CathyDoi, rui noronha)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.