27 listopada 2020 roku odbyła się debata, podsumowująca XV Forum Nowej Gospodarki, którego Świat OZE był patronem medialnym. Zmiany w sektorze energetyki są nieuchronne. Nie ma odwrotu od tendencji zmniejszania wydobycia paliw kopalnych na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii. W dalszej perspektywie trend ten będzie się wyłącznie umacniał, na co wskazują doświadczenia europejskich regionów poprzemysłowych, ale także potrzeby klimatyczne. Dla Górnego Śląska i tutejszych gmin, które gospodarczo i kulturowo nadal związane są z wydobyciem czarnego surowca, oznacza to szereg wyzwań ekonomiczno–społecznych oraz konieczność dostosowania się do trwającego procesu transformacji. O tym, jak Zielony Ład wpłynie na region oraz jaka przyszłość czeka mieszkańców Górnego Śląska, dyskutowali eksperci, uczestnicy debaty: Zielony Ład a Energetyka w Województwie Śląskim.

Debata została zorganizowana jako podsumowanie obrad XV Forum Nowej Gospodarki, które w tym roku zostało w całości przeniesione do internetu. W spotkaniu udział wzięli: prof. UŚ dr hab. Edyta Sierka (biolog, Uniwersytet Śląski), dr hab. inż. Rafał Rajczyk (ekspert ds. energetyki, Politechnika Częstochowska), dr Adam Polko (ekonomista, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) oraz dr Łukasz Trembaczowski (socjolog, Uniwersytet Śląski). 

Zielony Ład ogromną szansą dla regionu

Punktem wyjścia do dyskusji, prowadzonej przez redaktora Michała Niewiadomskiego (energianews.pl), były wnioski z wcześniejszych warsztatów poświęconych ekonomicznym, technologicznym, środowiskowym i społecznym aspektom przemian i innowacji w energetyce na Górnym Śląsku. Warsztaty odbywały się w gronie kilkudziesięciu uczestników Forum przez cztery kolejne tygodnie trwania jego obrad.

Jak wiadomo, postanowienia międzynarodowych porozumień jasno zarysowują światowe i europejskie trendy w energetyce, odchodzenia od paliw kopalnych i wspierania odnawialnych źródeł energii. Z kolei analiza dokumentów strategicznych województwa śląskiego, ukazująca słabnącą pozycję regionu w gospodarce kraju, potwierdza potrzebę podjęcia odważnych decyzji oraz zmian w ekosystemie innowacji i nowego zdefiniowania jej filarów. W trakcie debaty Adam Polko z Uniwersytetu Ekonomicznego postulował, że: „powinniśmy robić wszystko, by Zielony Ład realizować”, ponieważ jest on ogromną szansą dla regionu. To nie strategia przeciwko komuś, a „inwestycja w najbardziej zaawansowane technologie i rozwój gospodarczy” oraz próba „rozwiązania problemów wykluczenia społecznego i energetycznego”, z którymi boryka się Śląsk. 

Ekspert ds. energetyki Rafał Rajczyk zauważył potencjał zarówno regionu jak i kraju do rozbudowy instalacji opartych o odnawialne i rozproszone źródła. Podkreślił, że plany dotyczące energetyki powinny być budowane holistycznie, z uwzględnieniem pozostałych aspektów. 

Aspekty społeczne i zawodowe

Przemiany technologiczne, chociaż słuszne, nie pozostaną jednak bez wpływu na społeczne czy środowiskowe skutki podejmowanych przeobrażeń, w tym zagospodarowanie poprzemysłowego dziedzictwa i przekwalifikowanie miejsc pracy. Co zrobić, by nowa perspektywa stała się kołem napędowym dla rozwoju gospodarki województwa i poprawy jakości życia jego mieszkańców?

– Śląsk powinien zrobić wszystko, by włączyć się w ekosystem regionów po przemianach strukturalnych i korzystać z ich doświadczeń. Na tej podstawie można stworzyć własny model, uwzględniający potencjał i specyfikę regionu – powiedziała profesor Edyta Sierka, i dodała: – Wszak nie jesteśmy wyspą, mamy rolę do odegrania, ale stanowimy część większej całości. Należy przeprowadzić dokładną inwentaryzację terenów poprzemysłowych, by zobaczyć jaki niosą potencjał. 

Pani profesor podkreślała także znaczenie przyrody w kontekście planowania przemian regionu. Zaznaczyła, że powinniśmy działać bardzo rozsądnie i wspierać działania ecosystem services. 

– Usługi ekosystemu, które możemy kreować na terenach poprzemysłowych mają swoją wartość ekonomiczną i społeczną. Przebywanie wśród zieleni pozwala się zrelaksować, a tym samym poprawić zdrowie i jakość życia. Potrzebna nam przestrzeń dla funkcjonowania człowieka i innych gatunków – wyjaśniła. 

Śląsk – przyjazne miejsce do życia

Komentując społeczne wyzwania przemian w energetyce, doktor Łukasz Trembaczowski powiedział:

– Nie ma jednego rozwiązania. Trzeba dobrej diagnozy stanu poszczególnych gmin i planowania jej przyszłości jeszcze przed zamknięciem danego przedsiębiorstwa. 

Zwrócił uwagę na to, że wyzwaniem dla województwa jest jego wyludnianie się, a wyższy odpływ ludności zauważalny jest w gminach pogórniczych. Takie miejsca tracą dynamikę rozwoju społeczno-ekonomicznego, często mają też kłopot z przyciąganiem inwestycji ze względu na szkody górnicze. Podkreślił, że potrzeba planu i harmonogramu dla całego województwa / sektora. Trzeba przewidzieć nowe funkcje dla miast, które muszą być przyjaznym miejscem do życia. Zaktywizować osoby odchodzące z branży, pomóc im w przekwalifikowaniu i mentalnie oswoić ze zmianą.

Na zakończenie debaty jej uczestnicy wspólnie wyrazili konieczność zintegrowania współpracy w zakresie kształcenia, dostosowywanie programów kształcenia do potrzeb przemian i innowacji w energetyce oraz przebranżowienia osób. 

Wnioski z obrad Forum Nowej Gospodarki 2020 zostaną ostatecznie opracowane i przekazane jako rekomendacje do aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego.

Organizacja Forum

XV Forum Nowej Gospodarki zorganizowali: Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum, Obserwatorium Specjalistyczne Energetyka, Stowarzyszenie Krajowego Forum Parków Przemysłowych i Parków Technologicznych, Stowarzyszenie BoMiasto. 

Obrady prowadzono w ramach kreowania marki Sieci Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych w związku z realizacją projektu pt. „Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych w Procesie Przedsiębiorczego Odkrywania” (SO RIS w PPO II) w ramach Działania 1.4 „Wsparcie ekosystemu innowacji” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.
Patronat nad wydarzeniami objęli: Kazimierz Karolczak, Przewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Izba Zaawansowanych Technologii, Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce, Instytut Energetyki Odnawialnej, Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, Planergia, Śląska Opinia, energianews.pl, Świat OZE, Wysokie Napięcie.

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.