W Polsce nie ma miejsca, które byłoby całkowicie wolne od zanieczyszczenia światłem. Negatywne konsekwencje, które z niego płyną są dotkliwe dla roślin, zwierząt i przede wszystkim człowieka. 

Czym jest zanieczyszczenie światłem?

Powyższym terminem będziemy określać sytuację, gdy światło ze źródeł antropogenicznych jest emitowane nocą w sposób nadmiarowy, tzn. w niewłaściwym czasie, kierunku, temperaturze barwowej i z niewłaściwym natężeniem. To definicja, którą posłużyli się naukowcy z Light Pollution Think Tank (LPTT), czyli autorzy pierwszego w Polsce kompleksowego raportu o nazwie “Zanieczyszczenie światłem w Polsce”, traktującego o tym zagadnieniu. 

Nocne niebo w 2022 roku było o 147% jaśniejsze niż niebo naturalne

Z powodu nadmiarowego emitowania światła niejako utraciliśmy noc. Dla części Polaków, tj. ok. 20% z nas, niebo pozostawało zbyt jasne, aby organizm wyczuł, że nastała pora snu. Taka sytuacja nie pozostaje obojętna dla stanu ludzkiego zdrowia. Naukowcy twierdzą, że zaburza to nasze naturalne funkcjonowanie i może stanowić przyczynę wielu chorób, często określanych jako choroby cywilizacyjne. Chodzi między innymi o sferę psychiczną i występowanie zaburzeń koncentracji, a nawet depresji, sferę fizjologiczną i rozregulowanie zegara biologicznego, a co za tym idzie, zaburzenia przemiany materii i przebiegu snu. 

Warto przy tym zaznaczyć, że pomiędzy ludźmi buduje się przepaść kulturowa ze względu na to, że widok gwiazd na niebie staje się unikatowy i po prostu coraz rzadziej spotykany.

Zanieczyszczenie światłem nie pozostaje obojętne również dla ekosystemu. Sztucznie rozjaśnione niebo może być permanentnie tak jasne, jak niebo w trakcie pełni, co nie jest korzystne dla wielu gatunków i może przełożyć się na trwałe zaburzenia ich populacji i cykli rozwojowych. Wzrost jasności nieba w trakcie pełni, jak podają naukowcy, nie sprzyja reprodukcji u wielu gatunków płazów oraz ssaków, np. borsuków. Zaburzona zostaje również równowaga łowca-ofiara. W praktyce noc staje się krótsza, a dzień się wydłuża.

Do 7,4 ton mikroplastiku rocznie przenika z oceanów do powietrza. Nowe badania

Które gminy w Polsce świecą najmocniej?

Autorzy raportu przyznają, że niebo było najjaśniejsze nad dużymi miastami, co wydaje się nie budzić zdziwienia. Szczególnie mocno rozbłysła Warszawa, nad którą niebo było 6329 razy jaśniejsze niż naturalnie.

W rankingu gmin o najjaśniejszym niebie uplasowały się kolejno: Warszawa, Piastów, Chorzów, Michałowice, Świętochłowice, Pruszków oraz Raszyn. 

Pomimo przewagi gmin z mazowsza, to klasyfikacja w ujęciu województw wcale nie daje mu pierwszeństwa. Jak możemy wyczytać w raporcie, średnio najjaśniejsze niebo w zenicie w 2022 roku znajdowało się tuż nad województwem śląskim (ponad 425% jaśniejsze niż naturalnie), małopolskim (258%) oraz dolnośląskim (223%). 

Co z obszarami, które wyemitowały najmniej zanieczyszczeń światłem? Najciemniejsze niebo świeciło nad Bieszczadami. Było ono “zaledwie” 6-8% jaśniejsze niż naturalne. W skali województw przoduje Polska wschodnia i województwa: podlaskie (67%), lubelskie (81%) oraz warmińsko-mazurskie (82%).

Niestety na podstawie przeprowadzonego badania wysuwa się smutny wniosek, że nigdzie na terenie Polski nie było miejsca, w którym niebo byłoby równie ciemne, jak występujące naturalnie. 

• Czytaj też: Obowiązek raportowania wpływu na środowisko – nowa dyrektywa Unii Europejskiej. Kogo obejmie?

Potrzebna reakcja

Badacze, za główne przyczyny pogłębiania degradacji nocnego nieba wskazują niewłaściwe i nieracjonalne wykorzystywanie sztucznego światła oraz brak odpowiednich regulacji prawnych w tym obszarze.

Jako remedium na opisane wyżej, szokujące dane, wymieniają:

• uwzględnienie światła w definicji emisji (przypisanie mu norm emisji w zgodzie ze współczesnym stanem wiedzy naukowej, uściślenie i wdrożenie norm techniczno-budowlanych jako obowiązujące prawo),
• opracowanie i wdrożenie krajowej polityki zrównoważonego oświetlenia (racjonalizowałaby ona użytkowanie publicznych i prywatnych instalacji oświetleniowych, a przez to redukowała zanieczyszczenie światłem w gminach nim dotkniętych i zachowywała od degradacji naturalne środowisko nocy tam, gdzie jest ono jeszcze stosunkowo mało zaburzone).

Źródło: Light Pollution Think Tank, Zanieczyszczenie światłem w Polsce, raport 2023
Fot.: bing.com

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.