Zabawki są wspaniałe. Zachęcają dzieci do nauki, rozwijają kreatywność, pobudzają wyobraźnię. Jednakże niektóre z nich mogą zawierać toksyczne substancje, takie jak bisfenole, ftalany i polichlorek winylu (PVC), ołów, czy formaldehyd. Jak unikać szkodliwych materiałów i wybierać bezpieczne zabawki?

Bisfenole

Bisfenole używane są do produkcji twardych, przeważnie przezroczystych, tworzyw sztucznych, w tym trzeciego rodzaju plastiku. Substancje te mają budowę podobną do żeńskiego hormonu płciowego – estrogenu, dlatego mogą oddziaływać na funkcjonowanie układu hormonalnego. Ponadto, bisfenole mogą mieć wpływ na rozwijanie się raka piersi, prostaty, czy powodować niepłodność. 

Wykorzystywanie tego związku jest zakazane w niektórych stanach USA, Kanadzie, Japonii i Korei Południowej. W Unii Europejskiej od 2011 roku obowiązuje zakaz stosowania bisfenoli w produkcji butelek i smoczków dla niemowląt, jednak prawo nadal nie zabrania wykorzystywania go w produkcji zabawek.

Ftalany i polichlorek winylu

Polichlorek winylu (PVC) jest elastycznym plastikiem, zawierającym ftalany. Są to chemikalia, występujące w miękkich tworzywach sztucznych i odpowiadające za ich specyficzny zapach. 

Ftalany zaburzają gospodarkę hormonalną, odpowiadają za zmiany w wątrobie i nerkach, zwiększają ryzyko niektórych nowotworów, a także przyczyniają się do zaostrzenia astmy i alergii. 

Poza ftalanami PVC zawiera takie szkodliwe substancje jak ołów, kadm, czy związki cynoorganiczne, które mogą nasilać astmę, alergie, czy wpływać negatywnie na centralny układ nerwowy, układ odpornościowy, układ rozrodczy, czy skórę. 

Ołów

Ołów jest znaną neurotoksyną, która, po przedostaniu się przez układ oddechowy, przewód pokarmowy, lub skórę do organizmu, może powodować uszkodzenie układu nerwowego, problemy z koncentracją i nauką, a nawet nieodwracalne uszkodzenie mózgu. 

Na zatrucie ołowiem są narażone przede wszystkim osoby mające zawodowy kontakt z tym pierwiastkiem, np. pracownicy zakładów wytwarzających szkło kryształowe, ale nie tylko. Ołów znajdziemy również w niektórych zabawkach dla dzieci, farbkach, plastelinie, czy kredkach świecowych. 

– Ołów zmiękcza plastik i czyni go bardziej elastycznym, dzięki czemu tworzywo może powrócić do pierwotnego kształtu. Kiedy plastik jest wystawiony na działanie światła słonecznego, powietrza, czy detergentów, wiązanie chemiczne między ołowiem a plastikiem, rozpada się, co tworzy kurz [który wdycha dziecko – przyp.red.] – czytamy na stronie Centers for Disease Control and Prevention (CDC), amerykańskiej agencji zdrowotnej. 

Formaldehyd

Formaldehyd należy do czynników rakotwórczych. Można go znaleźć w niektórych zabawkach, m.in. tych wykonanych z drewna kompozytowego, przy użyciu klejów i farb akrylowych. Formaldehydu używa się również do pigmentowania tkanin lalek i pluszaków, w celu uzyskania wodoodporności i ochrony przed marszczeniem. 

Toksyczne substancje w zabawkach dla dzieci – jak uniknąć?

Aida Garcia-Toledo, dziennikarka zajmująca się tematyką toksycznych substancji, proponuje kilka wskazówek.

1. Jeśli to możliwe, wybieraj zabawki z litego drewna, organicznej tkaniny, lub naturalnej gumy.
2. Sprawdź, w którym kraju została wyprodukowana zabawka, i czy tamtejsze prawo reguluje kwestię stosowania toksycznych chemikaliów. 
3. Kupując farbki, wybieraj te na bazie wody, wykonane z pigmentów występujących w warzywach, owocach, czy przyprawach.
4. Jeśli zabawka sztucznie pachnie, zrezygnuj z jej zakupu.
5. Nie kupuj plastikowych zabawek dla niemowląt. W ich przypadku istnieje większe ryzyko, że dziecko będzie gryźć zabawkę, niż w przypadku starszego dziecka. 
6. Jeśli kupujesz starszemu dziecku plastikową lalkę, czy inne akcesoria do zabawy, pamiętaj, aby później oddać je na recykling.
7. Czytaj etykiety i sprawdź, czy w składzie zabawki znajduje się któraś z powyższych toksycznych substancji. Jeśli sprawdzi się negatywny scenariusz, powiadom odpowiednie służby, np. inspekcję handlową. 
8. Unikaj nadmiernej ekspozycji zabawek na słońce lub wysoką temperaturę.
9. Jeśli na opakowaniu zabawki znajduje się informacja, że produkt jest ognioodporny, to prawdopodobnie dodano do niego chemikalia.
10. Sprawdź, czy dany produkt posiada certyfikaty gwarantujące jego funkcjonalność i bezpieczeństwo, np. Bezpieczne Dziecko, oznaczenie CE, Safe Toys, TUV, Certyfikat Instytutu Matki i Dziecka, WE, GOTS, czy PEFC. 
11. Sprawdzaj krajowe i unijne raporty dotyczące bezpieczeństwa zabawek. Tutaj znajdziesz zestawienie UOKiK na temat niebezpiecznych zabawek, które próbowano przetransportować do Polski. Natomiast w raportach Rapex Komisja Europejska przedstawia toksyczne produkty. 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.