Polska dołącza do krajów europejskich, w których wprowadzono system kaucyjny – model oddawania zakupionych opakowań jednorazowych w zamian za częściowy zwrot kosztów. MKiŚ poinformowało, że zarówno sklepy, producenci napojów, jak i operatorzy systemu zostali odpowiednio przygotowani do wdrożenia programu, który będzie obowiązywał już od 1 października.

System kaucyjny – założenia

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) od 1 października rusza w Polsce system kaucyjny. Jego celem jest zwiększenie poziomu recyklingu opakowań po napojach, a tym samym zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypiska oraz promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym. 

Jako pierwsza w Europie system kaucyjny wprowadziła Szwecja w 1984 roku, a później poszły za nią Norwegia i Dania. Natomiast w Niemczech automaty kaucyjne są dziś standardem w supermarketach, a system uzyskuje 97% zbiórki. Polska będzie drugim co do wielkości rynków napojów krajem w UE, który wprowadzi takie rozwiązanie.

System kaucyjny w Polsce od 1 października. Branża niegotowa, rząd pełen optymizmu

Co obejmuje system kaucyjny

Jak zapewnia MKiŚ zarówno operatorzy systemu, jak i duże sieci handlowe zostały gruntownie przygotowane i są na etapie wdrażania rozwiązań po zakończonych szkoleniach. Umowy zostały zawarte również z mniejszymi sklepami, w celu ułatwienia dostępności systemu dla wszystkich konsumentów. Produkty ze znakiem kaucji będą pojawiały się w sprzedaży stopniowo, wraz z wyczerpywaniem się dotychczasowego asortymentu.

Systemem kaucyjnym objęte będą:

• plastikowe butelki o pojemności do 3 litrów,
• metalowe puszki do 1 litra,
• szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra (od 1 stycznia 2026 roku).

Co istotne, szklane butelki jednorazowego użytku nie będą objęte systemem, a decyzja o tym, czy opakowanie jest jednorazowe, czy wielorazowe, należy do producenta.

Ile wynoszą stawki?

Na opakowaniach nowych produktów będzie znajdował się czytelny znak kaucji z kwotą, jaką za dane opakowanie można odzyskać, dzięki czemu konsumenci będą mogli łatwo rozpoznać objęte systemem puszki i butelki.

Wysokość kaucji zależeć będzie od rodzaju opakowania:

• 0,50 zł – plastikowe butelki PET,
• 0,50 zł – puszki metalowe,
• 1 zł – butelki szklane jednorazowe.

Producenci mają czas do 31 grudnia 2025 roku, aby wprowadzić odpowiednie etykiety, a do oddania butelek i puszek nie będzie potrzebny paragon – warunkiem jest brak zgnieceń i czytelny kod kreskowy.

Gdzie oddać butelki i puszki?

Od 1 października plastikowe butelki nie będą już wrzucane do żółtych worków, a oddawane do specjalnych punktów zbiórki, aby otrzymać zwrot kaucji.

Punktami zbiórki będą:

• sklepy powyżej 200 m², które sprzedają produkty objęte systemem,
• mniejsze sklepy, jeśli oferują napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku,
• inne sklepy, które dobrowolnie przystąpią do systemu,
• automaty kaucyjne (także poza sklepami),
• wyznaczone punkty zbiórki.

Co ważne zasady obsługi w punktach będą różnić się w zależności od operatora, co może stanowić utrudnienie. Wiele sklepów będzie również oferowało zwrot kaucji w formie bonu na zakupy, jednak zgodnie z prawem konsument może żądać zwrotu w formie gotówki.

Cele recyklingowe

Producenci napojów objętych systemem kaucyjnym będą zobowiązani do osiągnięcia określonych poziomów selektywnej zbiórki.

• od 2025 roku – minimum 77%
• od 2029 roku – minimum 90%

Ponadto system kaucyjny ma również wspierać wykorzystywanie surowców z recyklingu. Już od 2025 roku butelki jednorazowe z tworzyw sztucznych będą musiały zawierać 25% recyklatu, a od 2030 roku – 30%.

Czy system kaucyjny się przyjmie?

Opinie Polaków na temat wprowadzenia systemu kaucyjnego są mieszane. Z jednej strony sprzedawane w sklepach napoje podrożeją, a odzyskanie pieniędzy w formie kaucji będzie wymagało udania się do specjalnie oznaczonego zbiornika, co może być trudniejsze dla osób starszych czy mniej mobilnych. Producenci napojów również staną przed wyzwaniem zmiany etykiet i procesów produkcyjnych. 

Z drugiej strony będzie to niewątpliwie ogromny krok w stronę wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym i wzrost społecznej świadomości ekologicznej obywateli. Większość śmieci znajdowanych w lasach i na plażach to plastikowe butelki, a system kaucyjny będzie stanowił motywację dla obywateli, by celem uniknięcia wyższych kosztów, postawili na ochronę środowiska.

Zobacz też: Rośnie popyt na kubki jednorazowe. Czy plastik da się zastąpić?

Źródła: MKiŚ, gov.pl, Komisja Europejska, forsal.pl

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.