W Rzeszowie odbył się kolejny protest przeciwko opóźnieniom w wypłatach dotacji, które paraliżują działalność firm i uderzają w lokalne gospodarki. Mimo że program „Czyste Powietrze” miał wspierać Polaków w walce ze smogiem i modernizacji domów, dziś coraz częściej staje się źródłem frustracji przedsiębiorców i beneficjentów. Program miał wspierać modernizację domów i poprawę jakości powietrza. Dziś wielu jego uczestników walczy o przetrwanie. 

Dramatyczny stan wypłat programu Czyste Powietrze

Najnowsza historia Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Rzeszowie naznaczona jest niechlubnym wydarzeniem, które znacząco wyróżnia się na tle bliźniaczych oddziałów w innych województwach. Oprócz wielomiesięcznych opóźnień w wypłatach dotacji w takich programach jak ,,Czyste Powietrze”, instytucja znalazła się w centrum zainteresowania mediów za sprawą zarzutów kierowanych m.in. na poprzednią prezes zarządu Martę Z. o ustawienie przetargu i wyłudzenie dofinansowania. Należy jednak podkreślić, że zarzuty dotyczyły poprzedniego miejsca pracy.

W związku z tymi wydarzeniami była prezes zrezygnowała z pełnienia urzędu prezesa zarządu WFOŚiGW  w maju 2025, a jej obowiązki przejął zastępca – Marek Klara. Gdy 1 sierpnia 2025 roku nową prezes WFOŚiGW w Rzeszowie została Bernadeta Dżugan, deklarowała, że zależy jej na skutecznym odpowiadaniu na lokalne potrzeby.

Jednym z moich priorytetów będzie uporządkowanie i usprawnienie realizacji programu „Czyste Powietrze”, aby stał się bardziej dostępny i przejrzysty dla mieszkańców – zapowiadała w sierpniu Bernadeta Dżugan.

Nie jest jednak przypadkiem, że po protestach w Poznaniu, Łodzi i Kielcach, poszkodowaniu beneficjenci i wykonawcy wybrali Rzeszów na miejsce kolejnej manifestacji. W rozmowach z naszą redakcją organizatorzy wskazują, że przy wyborze kolejnych miejsc na protest kierują się stopniem uciążliwości, jaki sprawia współpraca z daną jednostką WFOŚiGW. 

Dodatkowo protestujący wykonawcy podejrzewają, że ich zaangażowanie spotyka się z ,,karami” – jeden z uczestników poprzednich wydarzeń skarży się, że w jego firmie kontrole WFOŚiGW zostały wyznaczone na dzień protestu w Rzeszowie. W jego opinii jest to celowe działanie, które ma uniemożliwić mu udział i wsparcie innych wykonawców. W ubiegły czwartek w Kielcach obecne były ogólnopolskie media, ale także redakcja światOZE.pl opisała starcie prezesa Jacka Skórskiego z kontestującym tłumem.

Strażnik z WFOŚiGW i bunt wykonawców. W Kielcach znów protestują beneficjenci i niezrzeszeni wykonawcy Czystego Powietrza

Statystyki wypłat Czystego Powietrza

W całym kraju od początku nowej odsłony programu Czyste Powietrze, czyli od 31 marca, złożono ponad 39 tys. wniosków na łączną kwotę prawie 2,5 mld złotych. Wypłacono zaledwie 43,5 mln złotych – stanowi to zaledwie 1,74% z sumy, o którą ubiegają się beneficjenci w całej Polsce. Tylko w jednym tygodniu między 18 a 24 października złożono 1384 wnioski w całym kraju na ponad 95 mln złotych. Jednocześnie wypłacono zaledwie 5,4 mln złotych – statystyki publikowane przez Narodowy Fundusz wyraźnie pokazują różnicę między zainteresowaniem beneficjentów, a szybkością procedowania wniosków. 

Ponieważ średnia kwota przypadająca na jeden wniosek to około 69 tysięcy, to możemy obliczyć, że w całym kraju w ciągu jednego tygodnia wypłacono 79 wniosków o płatność. Biorąc pod uwagę, że jednocześnie zajmuje się tym 16 jednostek WFOŚiGW, to średnio w ciągu tygodnia udaje się jednemu funduszowi wypłacić 4,9 świadczeń. 

Według danych pochodzących od niezrzeszonych wykonawców w samym Rzeszowie około 7 tysięcy wniosków jest niewypłaconych. Oznacza to od 200 do 300 mln złotych uwięzionych w WFOŚiGW w Rzeszowie.  

Jaki wpływ na gospodarkę ma wstrzymywanie wypłat?

Protestujący coraz częściej w rozmowach z naszą redakcją zastrzegają sobie anonimowość, co tłumaczą obawami o nieprzychylność urzędników wobec składanych przez nich wniosków. Tymczasem jak wskazują, problem braku wypłat nie dotyka jedynie ich, ale pośrednio wpływa na wiele powiązanych sektorów. Jeden z przedsiębiorców dokładnie tłumaczy nam mechanizm, który uruchomiło wielomiesięczne wstrzymywanie wypłat w programie Czyste Powietrze. W pierwszej kolejności niewypłacalność rzutuje na pracodawców i pracowników. W drugiej kolejności na firmy towarzyszące – hurtownie instalatorskie, producentów chemii budowlanej, serwisy sprzętu i floty pojazdów.

W Polsce istnieje tendencja, że urzędnicy są bardziej papiescy od papieża. Mimo sześciu punktów protokołu, które zamykają wniosek i powinny powodować wypłatę, urzędy dopytują o milion szczegółów, które nie były ujęte w dekalogu – emocjonuje się jeden z wykonawców.

Kiedy przedsiębiorcy będący wykonawcami w programie Czyste powietrze upadną, to ich niewypłacalność może wpłynąć na sąsiednie sektory, które są współzależne i świadczą usługi wykonawcom. Przedsiębiorcy posiłkują się kredytem obrotowym, który przy każdych 100 tys. złotych powoduje około 1100 zł kosztów miesięcznych. Jednak przedsiębiorcy biorą takie kredyty jedynie dlatego, że nie mają wyboru. Nie byłoby to konieczne, gdyby instytucje płaciły na czas, czyli po 30 dniach. Znacznie dłuższy czas oczekiwania, sięgający kilku lub kilkunastu miesięcy, sprawia jednak, że marża przedsiębiorców jest pochłaniana przez koszty utrzymania kredytu. 

Trzeba prosić o rozłożenie ZUSu na raty. Skarbówka, jak nie zapłacisz VATu to przychodzi od razu. Urzędy mają możliwość nawet po wypłacie środków na zlecenie działań mających na celu złożenie wyjaśnień. Istnieje prokuratura i policja, które ścigają oszustów, których w programie Czyste Powietrze był zaledwie promil. Jednak posłużyło to za pretekst do tego by zatrzymać wszystkie wypłat dla nas uczciwych – wyjaśnia swoje problemy protestujący. 

Przedsiębiorcy twierdzą, że pozostało im jedynie protestować.

Protest wykonawców w Rzeszowie 

Dziś 30 października 2025 roku w Rzeszowie odbył się kolejny protest pod Wojewódzkim Funduszem przy ulicy Zygmuntowskiej w bezpośrednim sąsiedztwie siedziby instytucji. Wcześniej jednak protestujący przeszli okolicznymi ulicami blokując ruch samochodowy przez około 15 minut, ku niezadowoleniu kierowców. Tłumaczyli jednak swoją postawę koniecznością zwrócenia uwagi na problem, z jakim się mierzą, uświadamiając go osobom bezpośrednio niezainteresowanym. 

Choć przed budynkiem protestujący rozpoczęli skandowanie haseł wyrażających ich niezadowolenie oraz recenzujące działalność Funduszu, to jak zapewniła nas rzecznik WFOŚiGW w Rzeszowie – protestujący zachowywali się pokojowo. Do protestujących wyszli członkowie zarządu i zaprosili wybranych przedstawicieli do środka celem podjęcia rozmów. Spotkanie trwało około 90 minut i w opinii rzecznik Funduszu ,,było konstruktywne i doszło do pewnych ustaleń”, choć nie ujawniła szczegółów ustaleń. W poniedziałek nasza redakcja wysłała oficjalne zapytanie z prośbą o merytoryczny komentarz odnośnie zadowolenia z poziomu wypłat, czy działań podejmowanych w celu usprawnienia systemu. Do chwili publikacji artykułu nie uzyskaliśmy odpowiedzi.

Tymczasem jeden z protestujących, który znalazł się na spotkaniu w siedzibie WFOŚiGW, w rozmowie z nami zdradził, że usłyszeli dokładnie to samo, co w Poznaniu, Łodzi i Kielcach. Prezesi zasłaniają się koniecznością dbania o środki publiczne i po cichu kibicują, że sprawa rozwiąże się w wyższej instancji, czyli w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wojewódzkie jednostki są zobligowane do przestrzegania księgi procedur, co powoduje brak wypłat. Jednym z elementów jest załącznik dotyczący kosztów, który został opublikowany 31 marca 2025 i sprawił, że wiele wniosków utknęło – każda różnica pomiędzy dopuszczalnymi cenami a podanymi na fakturze powoduje konieczność składania wyjaśnień. 

Z tego powodu warto podkreślić, że odpowiedzialność osoby nadzorującej program Czyste Powietrze z ramienia Ministerstwa Klimatu i Środowiska – wiceministra Krzysztofa Bolesty. Pomimo że protesty wykonawców i beneficjentów trwają już od wielu miesięcy, to obietnice, które złożył dotyczące realizowania wypłat za 2024 rok do 30 września wciąż nie znalazły odzwierciedlenia w finansach wykonawców duszących się udziałem w Czystym Powietrzu. Tymczasem w domach tysięcy Polaków, którzy zaufali państwowemu programowi nie czuć ani czystego powietrza, ani finansowej ulgi.

Zobacz też: Zanieczyszczenia utknęły w powietrzu, a Czyste Powietrze w biurach krakowskiego WFOŚiGW

Źródła: NFOŚiGW, BIP, WFOŚiGW Rzeszów, Gospodarka Podkarpacka, Kanał Gefmo, własne

Fot. Kanał Gefmo

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.