Trwają konsultacje z organizacjami branżowymi reprezentującymi przedsiębiorców zainteresowanych programem Czyste Powietrze, który ma w zreformowanej wersji powrócić 31 marca 2025 roku. Co na razie zaproponowano?

Ubóstwo energetyczne i operatorzy

W związku z nadużyciami i oszustwami związanymi z dotacjami z programu, NFOŚiGW podjął decyzję o zawieszeniu Czystego Powietrza. Do 31 marca 2025 roku program ma przejść niezbędne zmiany. Są one obecnie omawiane w ramach konsultacji społecznych.

Przede wszystkim, najwyższy poziom dofinansowania ma być przekierowany na beneficjentów rzeczywiście zmagających się z ubóstwem energetycznym, czyli m.in. posiadających budynek o niskim standardzie. Warunkiem dofinansowania będzie, poza dochodami, niski standard energetyczny, określony jako zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania powyżej 150 kWh/(m2/rok). 

W najwyższym i podwyższonym poziomie dofinansowania beneficjent będzie musiał wykazać, iż jest właścicielem lub współwłaścicielem budynku lokalu przez proponowany okres 3 lat przed złożeniem wniosku. Ma to wyeliminować “szybkie” przepisywanie części własności w celu uzyskania wysokiego poziomu dofinansowania. 

Dofinansowanie będzie można uzyskać tylko na jeden budynek w ramach każdego poziomu dofinansowania.

Operatorzy w programie Czyste Powietrze będą mieć za zadanie:

– wspierać beneficjentów najwyższego i podwyższonego stopnia dofinansowania,

– pomagać w określeniu zakresu inwestycji, złożeniu wniosku, monitorować realizację inwestycji zgodnie z zasadami programu i właściwym rozliczeniu dotacji.

W pierwszej kolejności operatorami będą gminy, na podstawie porozumień zawieranych z WFOŚiGW. Współpraca z operatorami w przypadku osób o najniższych dochodach lub w przypadku prefinansowania będzie obowiązkowa. Gminy mają otrzymać zaproszenie do współpracy na początku 2025 roku.

Wartość dotacji ma być dopasowana do:

– początkowego stanu budynku,

– powierzchni użytkowej,

– zakresu inwestycji.

Zobacz też: Drugi etap konsultacji i prezentacja założeń nowej odsłony programu Czyste Powietrze

Racjonalne wydatki – korzyści dla beneficjenta Czystego Powietrza

Środki z dotacji mogą pokryć koszty ocen energetycznej i świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, wymiany źródła ciepła modernizacji instalacji CO i CWU, ocieplenia przegród budynku, wymiany stolarki okiennej i wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

Sztuczne zawyżanie kosztów kwalifikacyjnych w ramach przedsięwzięcia ma zostać ograniczone poprzez wyeliminowanie kosztów nieproporcjonalnych do cen rynkowych, zwłaszcza w zakresie stolarki okiennej i drzwiowej oraz termomodernizacji.

NFOŚiGW planuje wprowadzić maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych oraz ograniczenie poziomu dofinansowania do prac towarzyszących niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia, ale niebędących jego głównym elementem.

Ponadto, mają zostać wprowadzone limity cen jednostkowych na m2 powierzchni użytkowej:

– dopasowanie całkowitej możliwej do uzyskania dotacji do wielkości budynku,

– możliwość oddzielnego rozliczenia kosztów związanych z dociepleniem różnych przegród.

Jednakowe intensywności dofinansowania dla każdego z poziomów dofinansowania:

– do 50% dla podstawowego poziomu,

– do 75% dla podwyższonego,

– do 100% dla najwyższego.

Zaliczka ma być wypłacana na konto beneficjenta. Wykonawcy mają być monitorowani, planowane są również częstsze kontrole. W dalszych planach jest także lista rekomendowanych wykonawców.

Czytaj też: Czyste Powietrze działa, ale uważaj na pułapki! Praktyczny przewodnik dla beneficjentów

Obowiązkowy standard energetyczny

W nowej odsłonie NFOŚiGW ma kłaść nacisk na zwiększenie racjonalności wykonywanych prac termomodernizacyjnych w ramach realizowanych przez beneficjentów przedsięwzięć. 

Standard energetyczny budynku (zapotrzebowanie na energię użytkową) przed rozpoczęciem prac ma zostać powiązany z doborem właściwego zakresu przedsięwzięcia w ramach programu. Po zakończeniu realizacji budynek będzie musiał spełniać minimalny standard energetyczny, ustalany na podstawie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Przeprowadzać je będzie osoba z odpowiednimi uprawnieniami, która sporządzi ocenę energetyczną po osobistych oględzinach domu. Ocena energetyczna zastąpi dotychczasowe audyty energetyczne. Wszystkie świadectwa będą musiały znaleźć się w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków.

NFOŚiGW proponuje wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia termomodernizacji dla budynków o zapotrzebowaniu na energię użytkową do ogrzewania, przed rozpoczęciem przedsięwzięcia, wyższym niż 150 kWh/(m2rok). Budynki o zapotrzebowaniu na energię użytkową między 120 a 150 kWh/(m2rok) nie będa podlegały temu obowiązkowi. Prace w tym zakresie będą mogły być za to kosztem kwalifikowanym. Termomodernizacja jest tutaj rozumiana jako docieplenie przegród, wymiana stolarki, montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

Budynki o stosunkowo dobrym standardzie energetycznym na poziomie zapotrzebowania na energię 120 kWh/(m2rok) będą mogły uzyskać dofinansowanie na wymianę źródła ciepła, instalacji ciepłej wody użytkowej i modernizację instalacji centralnego ogrzewania, zmniejszając tym samym zapotrzebowanie na energię końcową na ogrzewanie budynku, czyli koszty ogrzewania.

Właściciele realizujący przedsięwzięcia obejmujące docieplenie przegród, których dachy pokryte są materiałami lub wyrobami zawierającymi azbest będą zobowiązani do wymiany pokrycia dachowego na nowe, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Koszty te nie są kwalifikowane.

Budynek po zakończeniu przedsięwzięcia nie będzie mógł mieć zamontowanego żadnego miejscowego źródła ciepła na paliwo stałe, w tym kominków montowanych w celach rekreacyjnych. Kominki cechują się bowiem mniejszą efektywnością energetyczną oraz większą emisyjnością w porównaniu z, na przykład, pompą ciepła lub kotłem na pellet. 

Przeczytaj też: Czyste Powietrze dla osób z terenów dotkniętych powodzią

Źródło: NFOŚiGW

Fot.: Canva (89Stocker)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.