Rząd rozważa nowelizację w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę, która ma zapewnić Polakom możliwość darmowego spożycia wody w lokalach gastronomicznych. Zmiany mają ograniczyć sprzedaż napojów w opakowaniach, co powinno zmniejszyć zużycie tworzyw sztucznych. Równocześnie mają poprawić infrastrukturę wodną i wspierać zdrowsze nawyki.

Darmowa woda dla Polaków

Wiceminister infrastruktury Przemysław Koperski proponuje projekt nowelizacji ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Ustawa została przyjęta przez rząd w lipcu, a w środę odbyło się drugie czytanie projektu. Wtedy też Lewica złożyła poprawkę, która zakłada, że każdy klient restauracji, kawiarni lub innego lokalu gastronomicznego będzie miał prawo do darmowego pół litra czystej wody z kranu. Przepisy mają na celu promowanie picia odpowiedniej ilości wody, ograniczając jednocześnie zużycie plastikowych butelek. Proponowana data wejścia przepisów w życie to 1 lipca 2026 r.

System kaucyjny od 1 października. Ile wyniesie kaucja i gdzie oddać butelki i puszki?

Ile Polacy płacą za wodę?

Od czerwca 2025 roku ceny za wodę w Polsce w wielu gminach znacząco wzrosły ze względu na nowe taryfy, wprowadzone z powodu rosnących kosztów eksploatacji i zmian w prawie. Podwyżki mogą sięgać nawet 1000 zł rocznie na gospodarstwo domowe. Dla przykładu w Warszawie obowiązują stawki, które kształtują się następująco:

• w pierwszym roku umowy – 5,43 zł/m³ wody,
• w drugim roku umowy – 5,90 zł/m³ wody,
• w trzecim roku umowy – 6,35 zł/m³ wody.

Warto również wspomnieć o cenach ścieków, które obecnie wynoszą od około 8 do 11 zł za metr sześcienny, z potencjalnymi wzrostami nawet o kilkadziesiąt procent w niektórych miejscowościach.

Woda prawem, nie towarem

Jak podkreśla wicemarszałek Senatu Magdalena Biejat dostęp do bezpłatnej wody w lokalach gastronomicznych powinien być prawem każdego człowieka, a woda nie powinna być wycenianym towarem. W odpowiedzi na projekt Lewicy Minister infrastruktury Dariusz Klimczak zapewnił, że nie poprze tego typu rozwiązania, ponieważ nie chciałby narzucać przedsiębiorcom, by rozdawali wodę za darmo.

Mamy dzisiaj większe problemy na głowie, jeżeli chodzi o wodę. Działania przeciwpowodziowe, przeciwsuszowe, decentralizacja wód polskich itd. Jak się z tym uporam, chętnie porozmawiam o tego typu kwestiach – powiedział Dariusz Klimczak.

Minister podkreślił również, że takie rozwiązanie nie byłoby możliwe bez stwarzania nierówności, ponieważ woda kranowa w Polsce nie wszędzie jest zdatna do spożycia.

Polacy piją za mało wody

Zmiany w ustawie mają również za zadanie kształtować zdrowe nawyki u Polaków i zachęcić nas do częstszego sięgania po szklankę wody. Z badań PBS, przeprowadzonych na zlecenie Stowarzyszenia „Woda w Domu i w Biurze” wynika, że:

• co dziesiąty Polak w ogóle nie pije wody,
• ponad 80% z nas spożywa jej zbyt mało w ciągu dnia,
• tylko 6% pije odpowiednią ilość wody,

Zgodnie z zaleceniami WHO osoby dorosłe powinny pić około 2-2,5 litra płynów dziennie, co odpowiada około ośmiu szklankom. Warto również pamiętać, że samo odczuwanie pragnienia świadczy już o lekkim odwodnieniu organizmu, dlatego po wodę należy sięgać regularnie. Darmowa woda w restauracjach i kawiarniach mogłaby poprawić statystyki oraz zdrowie społeczne, zachęcając Polaków do dbania o nawodnienie bez obciążenia budżetu.

Poprawa jakości wody kranowej

Zdaniem Lewicy nowa ustawa byłaby nie tylko na korzyść zdrowia obywateli, ale również poprawiłaby jakość polskiej infrastruktury wodnej. Darmowy dostęp do wody kranowej wprowadziłby bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące parametrów jakości wody przeznaczonej do spożycia. Oznaczałoby to również nowe obowiązki dla dostawców wody i przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych, którzy będą musieli przekazać konsumentom informacje o cenie i zużyciu wody, przynajmniej raz w roku na fakturze lub aplikacji mobilnej. Dzięki temu konsumenci będą mogli również sprawdzić online parametry jakości wody, takie jak twardość, stopień mineralizacji, wyniki programów monitoringu oraz wyniki oceny ryzyka. 

Ekologia i oszczędność

Proponowane regulacje to również oszczędności dla konsumentów – jeden litr wody z kranu kosztuje około 1 grosz, tymczasem jeden litr wody w butelce to wydatek rzędu od 1,5 do 3 zł. Oznacza to, że za wodę w butelce możemy przepłacać nawet 300 razy. Warto również wspomnieć, że od 1 października startuje w Polsce system kaucyjny, dzięki któremu możemy odzyskać część kwoty za butelkę wody, zwracając puste opakowanie w specjalnym punkcie. Chociaż nowe przepisy mają na celu zwiększyć znaczenie gospodarki o obiegu zamkniętym, w rzeczywistości doprowadzą do wzrostu cen napojów w opakowaniach. Mimo możliwości odzyskania części środków, nie każdy będzie miał możliwość regularnego zwracania opakowań. Zatem możliwość zaspokojenia pragnienia bezpieczną i niedrogą wodą z kranu może być kluczowa dla gospodarstw domowych o niższych dochodach.

Woda z kranu to nie tylko oszczędność finansowa, ale również sposób na ograniczenie zużycia plastiku i ochronę środowiska. Co roku w Polsce zużywa się ponad 200 tys. ton butelek PET i tylko 50% z nich trafia do recyklingu. Chociaż system kaucyjny ma to zmienić, jego pełne wdrożenie może zająć miesiące i wciąż nie wiadomo, czy przyjmie się w naszym kraju. Dlatego zwiększenie znaczenia wody kranowej jest kluczowe, by odciążyć gospodarkę oraz portfele Polaków.

Zobacz też: Ślad wodny a susza na Wiśle. Ile naprawdę zużywamy wody na co dzień?

Źródła: PAP, Forsal.pl, Wody Polskie, PBS

Fot: Canva

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.