Od dziś prosumenci będą rozliczani według nowych zasad z większą zmiennością cen energii w systemie net-billing. Co 15 minut Towarowa Giełda Energii będzie wyznaczać nową stawkę Rynkowej Ceny Energii (RCE). Czy inwestując w magazynowanie energii można wygrać na nowych zasadach?

Zmiana dotknie prosumentów

Od 30 września 2025 r. rozliczenia prosumentów w systemie net-billing przechodzą znaczącą reformę. Dotychczas rynkowa cena energii (RCE), według której rozliczane są nadwyżki oddawane do sieci, była ustalana na podstawie godzinowych notowań Rynku Dnia Następnego (TGE). Teraz zmienia się to na interwały 15-minutowe. Oznacza to większą precyzję, ale także większą zmienność cen. By uniknąć krótkoterminowej zmienności Towarowa Giełda Energii wdraża także mechanizmy stabilizujące – kwartalne produkty w ramach europejskiego rynku SDAC. Daje to większym uczestnikom rynku możliwość planowania i zabezpieczania się na dłuższe okresy. Tym samym Polska zbliży się do celu jakim jest dostosowanie polskich rozliczeń do standardów unijnych. 

Choć w ustawie o odnawialnych źródłach energii zapisano, że cena RCE powinna być średnią ważoną wolumenem obrotu z notowań Rynku Dnia Następnego, w praktyce od lipca 2024 r. aktualizacje odbywały się jedynie co godzinę. Teraz ta zasada się zmienia, a pierwsze 15-minutowe rozliczenia przypadną na 1 października 2025 r. Wcześniej Towarowa Giełda Energii wprowadziła już produkty 15-minutowe, jednak dotyczyły one tylko notowań na Rynku Dnia Bieżącego. Teraz giełda zaimplementuje kwadransowe rozliczenia także na Rynku Dnia Następnego (TGE). Może to pomóc lepiej zbilansować system i sprawić by nawet w słoneczne dni z dużą ilością OZE w miksie nie dochodziło do długich okresów bardzo niskich lub ujemnych wartości cen energii.

Pierwszy dzień z ujemną ceną prądu w Polsce. Rekord PSE pokazuje braki w magazynach energii 

Większa zmienność cen i wyzwania dla prosumentów

Zmiana częstotliwości aktualizacji cen energii nie jest jedynie formalnością. Dla gospodarstw domowych posiadających instalacje fotowoltaiczne oznacza ona konieczność nowego podejścia do zarządzania energią. W słoneczne dni hurtowe ceny energii spadają nawet do poziomów ujemnych, co sprawia, że prosumenci rozliczający się według stawek RCE oddają nadwyżki do sieci w niekorzystnych warunkach. Wraz z 15-minutowymi wycenami zmienność może jeszcze wzrosnąć, a okresy wysokich i niskich cen będą się szybciej zmieniać.

W praktyce oznacza to, że opłacalność fotowoltaiki w modelu net-billing zależeć będzie coraz mniej od samej produkcji energii, a coraz bardziej od sposobu jej wykorzystywania. Prosumenci, którzy liczą na jak najszybszy zwrot z inwestycji będą musieli lepiej planować swoją produkcję, bo wzrośnie znaczenie autokonsumpcji, czyli zużywania wyprodukowanej energii na własne potrzeby. Za formę autokonsumpcji można uznać także zmagazynowanie energii i oddanie jej do sieci w korzystniejszych godzinach. Każda kilowatogodzina nie wprowadzona do sieci w godzinach szczytu produkcji to realne oszczędności, które szacunkowo dotyczą około 130-200 tys. prosumentów objętych net-billingiem.

Nowe wyzwania dla prosumentów

Podczas spotkań z mieszkańcami Polski da się wyczuć ich niezadowolenie ze zmieniającego się prawa dotyczącego użytkowania mikroinstalacji fotowoltaicznych. Wiele osób nie mających własnego PV odpowiada, że teraz to już się nie opłaca i żałuje, że nie zdecydowali się na fotowoltaikę ,,na starych zasadach”. Tymczasem wciąż mimo zmieniających się realiów fotowoltaika pozostaje realnym źródłem oszczędności pod warunkiem właściwego rozplanowania instalacji. Już od kilku lat rekomendowanym kierunkiem prosumenckiej energetyki rozproszonej jest posiadanie domowego magazynu energii, by nie oddawać energii do sieci, tylko zużywać na własną konsumpcję. Przy takich zmianach magazyny energii stają się więc strategicznym elementem przydomowej instalacji OZE. Dzięki nim możliwe jest przesunięcie momentu zużycia energii z południa na godziny poranne lub wieczorne, kiedy ceny są wyższe. 

Innym nabierającym coraz większe znaczenie składnikiem instalacji są inteligentne systemy zarządzania energią. Pozwalają one na lepsze zarządzanie energią dzięki optymalnemu wykorzystywaniu produkowanej energii – od samodzielnego podjęcia decyzji o nagrzaniu wody w bojlerze, po naładowanie auta elektrycznego i sprzedaż energii z magazynu gdy cena jest korzystna lub magazyn pełny. Systemy te działają automatycznie, bez konieczności podejmowania decyzji przez prosumenta. Na polskim rynku istnieje tylko jedno rodzime rozwiązanie, które pod uwagę bierze specyfikę rynku i prawidłowo konstruuje strategie by uzyskać najniższe ceny energii – Columbus Intelligence. Rozwiązanie polskich inżynierów i programistów zostało wyposażone w funkcje nieobecne w zagranicznych aplikacjach – m.in obliczanie najkorzysztniejszych ceny sprzedaży energii analizując rynek oraz na bieżąco jest aktualizowany w celu dostosowania do zmieniających się w Polsce przepisów. 

W kontekście zmian net-bilingu, to właśnie magazyny energii i systemy inteligentnego zarządzania energią są kluczowymi komponentami do zintegrowania z PV, bo umożliwiają szybkie reagowanie na dynamiczne wahania rynku. Zmiana w systemie net-billing to zatem nie tylko dostosowanie do europejskich standardów, ale i sygnał dla prosumentów: czas zacząć świadomie zarządzać swoją energią. Od 30 września 2025 roku o opłacalności fotowoltaiki w coraz większym stopniu decydować będzie nie tylko moc instalacji, lecz także strategia jej użytkowania.

Zobacz też: Net-billing i licznik dwukierunkowy pod lupą. Wsparcie państwa w niewłaściwe miejsce

Źródła: Portal Samorządowy, PSE, URE, MKiŚ, Gov, Columbus Energy

Fot. arch. ŚwiatOZE.pl

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.