Od 1 października 2023 roku na importerów oraz działających w ich imieniu pośredników celnych zostały nałożone obowiązki sprawozdawcze, których niedopełnienie może skutkować nałożeniem kar pieniężnych. Sprawdź, kiedy i jakie dokumenty należy dostarczyć.

Czym jest CBAM i jaki jest jego cel?

CBAM, czyli Carbon Border Adjustment Mechanism, to jeden z instrumentów polityki klimatycznej Unii Europejskiej, zwany też węglowym podatkiem granicznym. Został ustanowiony na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2023/956 z 10 maja 2023 roku i doprecyzowany w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2023/1773 z 17 sierpnia 2023.

Celem powyższego mechanizmu jest wyrównanie kosztów związanych z emisją CO2 dla towarów importowanych na teren Unii Europejskiej oraz towarów unijnych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). 

Gdy standardy polityki klimatycznej i środowiskowej państw na terenie UE się różnią, często sytuacja ta skutkuje przenoszeniem przez firmy swoich produkcji do krajów z mniej rygorystycznymi przepisami. Efektem tego polityka UE i jej działania na rzecz zmniejszenia emisji są mniej skuteczne, a ich wzrost w skali globalnej nadal następuje. Z kolei to, że w tak dużej ilości są one generowane na jednym terenie, ma realne przełożenie, chociażby na zdrowie obywateli takich państw.

• Zobacz też: Ile nielegalnych kopciuchów dymi w podwarszawskich gminach?

Jak działa CBAM?

Zacznijmy od unijnego systemu handlu emisjami (UE ETS), w ramach którego przedsiębiorcy zobowiązani są do zakupu do nich uprawnień. CBAM będzie oparty na systemie certyfikatów obejmujących emisje wbudowane w produkty importowane do UE, a ich cena będzie odzwierciedlała koszty pozyskania uprawnień ETS.

Choć kwestia certyfikatów czeka nas dopiero w okresie docelowym, czyli od 2026 roku, to odczuwalne zmiany dotkną importerów już teraz. Mowa tu o obowiązku raportowania, który będzie obowiązywał podczas trwania okresu przejściowego, tj. od października 2023 do końca grudnia 2025.

Co to jest handel emisjami? Dlaczego Polska chce wycofać się z systemu ETS?

Obowiązek raportowania

Obowiązek składania kwartalnych sprawozdań obejmie importerów lub pośrednich przedstawicieli celnych, którzy w danym kwartale dokonali importu produktów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia 2023/956, przywożonych spoza UE. Chodzi między innymi o cement, różnego typu nawozy (wyszczególnione w załączniku), żeliwo i stal oraz aluminium.

Sprawozdania składa się nie później niż jeden miesiąc po zakończeniu danego kwartału. Pierwsze sprawozdanie CBAM trzeba więc złożyć do końca stycznia 2024 roku, następne do 30 kwietnia, 31 lipca i 31 października.

Jak złożyć sprawozdanie i co powinno zawierać?

Organem właściwym w zakresie CBAM w Polsce jest Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami w Instytucie Ochrony Środowiska – Państwowym Instytucie Badawczym. Takie sprawozdanie składa się zdalnie poprzez specjalnie utworzony w tym celu przez Komisję Europejską tymczasowy rejestr CBAM. Aby uzyskać do niego dostęp, należy posiadać konto na platformie usług elektronicznych skarbowo-celnych PUESC. 

Co powinno znaleźć się w sprawozdaniu? Wymogi dotyczące tej kwestii znajdują się w rozporządzeniu CBAM, a dokładnie w art. 35 pkt. 2. Zgodnie z nim, sprawozdanie powinno zawierać następujące informacje:

• całkowitą ilość każdego rodzaju towarów, wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów, określoną dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia;
• rzeczywisty całkowity poziom emisji wbudowanych, wyrażony w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub – w przypadku innych towarów – w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów, obliczony zgodnie z metodą określoną w załączniku IV rozporządzenia;
• całkowite emisje pośrednie obliczone zgodnie z aktem wykonawczym, o którym mowa w ust. 7 rozporządzenia;
• opłatę emisyjną należną w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary przywożone, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty.

Źródła: pap-mediaroom.pl, eur-lex.europa.eu, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2023/956 z 10 maja 2023r.
Fot.: canva.com/DAPA Images, @gettyimagespro

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.