Setki tysięcy ton paneli fotowoltaicznych trafia co roku na dachy i pola w Polsce. To symbol nowoczesności, zielonej energii i niezależności energetycznej. Problem w tym, że coraz częściej nie są to nowe urządzenia. Coraz częściej to… odpady.
Zgodnie z ustaleniami dziennikarzy „Superwizjera” TVN24, do Polski masowo trafiają stare, wycofane z eksploatacji panele z Niemiec, które powinny trafić do utylizacji. Niemieckie portale ogłoszeniowe są ich pełne.
– „Zamiast płacić za utylizację, niemieccy przedsiębiorcy sprzedają je za granicę. I zarabiają na tym” – podkreśla reporter Jarosław Jabrzyk.
W teorii te urządzenia są sprawne. W praktyce – są już technologicznie przestarzałe, znacznie mniej wydajne i często zużyte mechanicznie. Montowane są w Polsce w bardzo niskich cenach – często bez świadomości klientów, że pochodzą z drugiej ręki i przepracowały już 15–20 lat.
Spis treści
Prawo, które rozbroiło system
Wszystko nabrało tempa po wydaniu rozporządzenia w grudniu 2022 roku, które zmieniło zasady rozliczeń dla firm wprowadzających sprzęt elektroniczny na rynek. Zmniejszono obowiązkowy poziom odzysku elektrośmieci z 65% do zaledwie 0,005%. Wcześniej: z każdej tony wprowadzonego sprzętu trzeba było odzyskać 650 kg elektrośmieci. Po zmianie – już tylko pół kilograma.
System elektroodpadów przestał działać. Jak informuje „Superwizjer”, organizacje odzysku, które wcześniej pobierały pieniądze za odzysk, ale wiedziały, że nie są w stanie zebrać wymaganej masy odpadów, naciskały na zmianę przepisów. Nowe prawo nie tylko działało wstecz, ale zredukowało ich obowiązki niemal do zera. Pozwoliło zaoszczędzić im – i producentom – ogromne pieniądze. Zatem to, co miało być ekologiczną odpowiedzialnością, stało się lukratywnym biznesem.
Zobacz też: Utylizacja paneli PV – czym jest i ile kosztuje?
Ile kosztuje problem? O wiele mniej niż jego rozwiązanie
Zgodnie z unijnym prawem, każdy kupujący sprzęt elektroniczny płaci za jego przyszłą utylizację już przy zakupie. Tę odpowiedzialność realizują w Polsce tzw. organizacje odzysku – pośrednicy pomiędzy producentami a firmami odpadowymi.
Panele fotowoltaiczne należą do tej samej grupy odpadów co pralki czy lodówki. Co to oznacza? Że obowiązki odzysku mogą być „wypełniane” przez inne urządzenia. Zamiast zebrać stare panele – firma może zgromadzić kilkanaście pralek i „odhaczyć” wymóg.
Uczciwe byłoby zapłacenie opłaty produktowej do państwa. Te środki mogłyby sfinansować przyszłą utylizację. Ale to rozwiązanie drogie – i nieopłacalne dla organizacji odzysku, które wolą „załatwiać papier” niż inwestować w realny recykling.
Dziś średnia opłata za wprowadzenie paneli na rynek jest nawet 100 razy niższa niż koszt ich utylizacji. W Polsce nie ma zakładów do przetwarzania paneli na dużą skalę.
To wszystko oznacza, że nikt w Polsce nie jest dziś realnie przygotowany na to, co wydarzy się za kilka lat, gdy pierwsze fale zużytych paneli – także tych z Niemiec – trafią do punktów selektywnej zbiórki.
Zgodnie z przepisami, każdy obywatel ma prawo oddać zużyte panele za darmo do PSZOK-u. Samorząd musi je przyjąć – i sfinansować ich zagospodarowanie. Ostatecznie więc to podatnicy zapłacą za odpady, na których ktoś wcześniej już zarobił.
Dlaczego konsumenci nie wiedzą, co kupują?
W Polsce nie ma obowiązku informowania klienta o wieku ani pochodzeniu paneli. Brakuje znakowania, rejestrów i skutecznego nadzoru. Dla sprzedawców to wygodne. Dla klientów – pułapka.
Z pozoru wszystko wygląda profesjonalnie – instalacja, umowa, produkcja prądu. Ale po kilku sezonach zaczynają się spadki wydajności, awarie, a czasem – kompletna bezużyteczność instalacji.
Jak się chronić? Kupuj odpowiedzialnie
W zalewie atrakcyjnych ofert trudno dziś odróżnić nowy, certyfikowany sprzęt od zużytego modułu z niemieckiej farmy sprzed dwóch dekad. Dlatego tak ważne jest, by przy wyborze instalacji fotowoltaicznej kierować się nie tylko ceną, ale też wiarygodnością wykonawcy.
Na rynku działają firmy z wieloletnim doświadczeniem, które stawiają na transparentność, sprawdzone źródła komponentów i kompleksową obsługę – od projektu, przez montaż, po serwis. Dla nich zaufanie klientów i jakość realizacji to fundament działalności, nie koszt do optymalizacji.
To właśnie takie przedsiębiorstwa, które w swojej historii obsłużyły dziesiątki tysięcy klientów i stale inwestują w rozwój technologii, są gwarancją, że to, co trafia na nasz dach, jest nowe, wydajne i posłuży przez lata – zamiast stać się śmieciem, za który zapłacimy po raz drugi.
Źródło: TVN24, Superwizjer
Foto: Canva
Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.