Dekarbonizacja kraju, masowe zalesianie i czyste powietrze – to główne punkty w partyjnych programach wyborczych. Przyglądamy się kluczowym propozycjom polityków w kwestii ekologii.

Ekologia według Prawa i Sprawiedliwości

PiS swój program wyborczy przedstawił na ponad 200 stronach. Słowo „klimat” pojawia się w nim 29 razy (w programie Koalicji Obywatelskiej słowo to pada zaledwie 6 razy). Jakie kluczowe zagadnienia dotyczące ekologii porusza partia rządząca?

Ekologiczne postulaty w programie wyborczym:

• Wprowadzenie programu „Dobrostan Plus”, którego celem ma być zmniejszenie transportu zwierząt i mięsa, co miałoby przełożyć się na redukcję emisji zanieczyszczeń. Dopłaty będą wynosić 100 zł do tucznika i 500 zł do jednej krowy rocznie.
• Zwiększenie przestrzeni zielonej w miastach. Plan zalesiania przewiduje, że do 2045 r. lesistość Polski zwiększy się o 33%.
• Rozbudowa systemu „wysokosprawnej kogeneracji i ogrzewania gazowego”.
• Plan Adaptacji Miejskiej dla 44 największych miast w Polsce w celu przeciwdziałania zmianom klimatu.
• Kontynuacja programu „Czyste Powietrze” (który jest strategicznym punktem PiS w walce ze smogiem), a także utrzymanie programu „Energia Plus” wspierającego m.in. instalacje OZE.
• W programie czytamy również, że produkcja energii w Polsce będzie oparta o „węgiel, gaz ziemny i ropę naftową, OZE – fotowoltaikę, wiatrownie i biogazownie, a także energetykę jądrową”. W planach jest budowa nowych bloków w elektrowniach węglowych, by utrzymać produkcję prądu z węgla.

Co sądzą o tym eksperci? Wytykają twórcom programu, że brakuje w nim skutecznych sposobów na dekarbonizację kraju. Wskazują, że aktualne działania związane, np. z zalesianiem, są sprzeczne z tymi, które padają w programie – w tej chwili w kilku puszczach prowadzona jest wycinka drzewostanów. Specjaliści zwracają też uwagę na to, że program „Czyste Powietrze” działa z dużym opóźnieniem i są w nim punkty niezgodne z procedurami UE (m.in. udział banków). W programie kluczowe wydają się propozycje długoterminowe, których realizacja może zająć dekadę (o ile w ogóle się rozpocznie).

Ekologia według Koalicji Obywatelskiej

Koalicja Obywatelska przedstawiła program, w którym istotna wydaje się polityka śmieciowa oraz walka z zanieczyszczeniami powietrza.

Ekologiczne postulaty w programie wyborczym:

• Deklaracja odejścia od węgla do 2040 r.
• Program 3×10, czyli po 10 GW energii słonecznej, energii wiatrowej lądowej i morskiej w ciągu 10 lat. Ma to zwiększyć udział energetyki odnawialnej w krajowym miksie o ponad 33% w ciągu dekady.
• 100% wpływów ze sprzedaży uprawnień do emisji CO² na inwestycje w OZE.
• Budowa inteligentnej sieci elektroenergetycznej.
• Wymiana pieców węglowych, które mają być wyeliminowane do 2030 r.
• Propozycja systemu pożyczek dla firm i obywateli, którzy będą chcieli inwestować w odnawialne źródła energii.
• Zakaz importu śmieci.
• W programie partii znalazły się hasła, takie jak: „zero waste” czy „gospodarka obiegu zamkniętego”. Politycy proponują też rewolucyjny system kaucji za butelki i depozytu za opakowania plastikowe. W szkołach ma pojawić się nowy przedmiot: edukacja o ochronie środowiska.
• W myśl hasła „Zielona Polska” KO deklaruje zadrzewienie przestrzeni miejskiej i koniec z „betonozą”.

Eksperci oceniają, że silnym punktem programu KO jest polityka śmieciowa. Zwracają też uwagę, że zabrakło deklaracji dotyczącej kopalni węgla – program zakłada odejście od węgla do 2040 r., ale postulat 3×10 nie rozwiąże problemu, jeśli nie zostaną zintensyfikowane działania związane z OZE. Pozostają wtedy trzy opcje: spalanie gazu ziemnego, budowa elektrowni atomowych lub mocne przyspieszenie transformacji w latach 2030-2040. W programie wyborczym KO brakuje postulatów na ten temat. Najbardziej ambitny i szczegółowy plan związany z kryzysem klimatycznym ma koalicjant, czyli Zieloni. Partia uzupełniła program KO o swoje postulaty.

Ekologia według Partii Zielonych

To jedyna partia, która jako koalicjant KO zaprezentowała swój odrębny program wyborczy.

Ekologiczne postulaty w programie wyborczym:

• Własna instalacja OZE dla każdego obywatela – każdy będzie mógł być producentem i konsumentem energii odnawialnej. Koszt usług energetycznych spadłyby wówczas nawet dziesięciokrotnie.
• Wprowadzenie progresywnej opłaty za emisję gazów cieplarnianych, która będzie przeznaczona na wsparcie transformacji energetycznej polskiej gospodarki.
• Zwiększenie powierzchni parków narodowych w Polsce o 300% i utworzenie nowych.
• Milion hektarów nowych lasów do 2025 roku (to obszar dwukrotnie większy od Puszczy Białowieskiej).
• 150 mld zł na 10-letni program walki ze smogiem. Dopłaty na wymianę pieców i termomodernizację budynków, a także na budowę mikroinstalacji OZE.
• Wprowadzenie obowiązku minimalizacji odpadów dla firm.
• Ograniczenie przemysłowej hodowli zwierząt.

Według ekspertów na uwagę zasługują punkty dotyczące ochrony lasów i rozbudowy parków narodowych, nie ma natomiast zbyt wielu konkretów dotyczących dekarbonizacji. Plan walki ze smogiem również jest ambitny – 150 mld na program „Polska Oddycha”, by całkowicie odejść od węgla do 2030 roku i zredukować emisję zanieczyszczeń, jest jasnym punktem programu Zielonych.

Ekologia według Lewicy

Co proponuje koalicja Wiosny, Lewicy Razem i SLD?

Ekologiczne postulaty w programie wyborczym:

• Pozyskiwanie 50% energii ze źródeł niskoemisyjnych do 2035 r.
• Uniezależnienie kraju od importu gazu i zakaz importu węgla.
• Dofinansowanie do wymiany 2 mln pieców w ciągu 15 lat.
• Pakiet dla Lasów, który zakłada, że 10% lasów będzie wolnych od ingerencji człowieka.
• Pakiet Przeciw Suszy, który zakłada ochronę polskich rzek i rozwiązania dotyczące małej retencji i mikroretencji. Najważniejszym punktem jest jednak przywrócenie dzikich brzegów rzek.
• Lewica zapowiada też radykalną walkę o prawa zwierząt i deklaruje zakaz chowu klatkowego.

Eksperci zwracają uwagę, że polityka klimatyczna według Lewicy stawia sobie dużo mniej ambitny cel niż np. PSL czy Zieloni. Dla porównania oba te ugrupowania deklarują w swoich programach min. 50% energii z OZE do 2030 r., a więc o pięć lat szybciej. W zakresie energetyki specjaliści mówią o rozczarowaniu – Lewica zaproponowała mało kompleksowych rozwiązań w programie dekarbonizacji. Na uwagę zasługuje jednak Pakiet dla Lasów, czyli deklaracja przeznaczenia 20% przychodów z gospodarki leśnej na Fundusz Dzikiej Przyrody.

Ekologia według Konfederacji Wolność i Niepodległość

Propozycje Konfederacji? Jest ich niewiele. Jako jedyny komitet Konfederacja nie porusza tematu zmian klimatu i wynikających z tego zagrożeń.

Ekologiczne postulaty w programie wyborczym:

• Partia jest przeciwko odchodzeniu od węgla.
• Zachwala energię jądrową.
• Postuluje przeprowadzenie kampanii informacyjnej w sprawie „wypowiedzenia tzw. pakietu klimatycznego UE, nakładającego na naszą gospodarkę nieuzasadnione obciążenia finansowe i wymuszającego transformację w kierunku droższych źródeł energii”.
• Obiecuje zniesienie akcyzy na paliwo, co miałoby „dać naszej gospodarce nową energię”.
• Jednym z pięciu haseł komitetu jest „zdrowe życie”, które zakłada ochronę lasów i czyste powietrze, jednak bez „przesadnego ekologizmu”. Wśród odrębnych postulatów sformułowanych przez Ruch Narodowy pojawiają się propozycje zalesienia nieużytków czy powołanie niezależnej państwowej agencji ds. ochrony przyrody.

Eksperci wskazują na zupełny brak programu rozwiązującego kryzys klimatyczny. Najbardziej istotnym problemem jest według Konfederatów wzrost cen energii, jednak w sprawach ekologii partia nie stawia sobie żadnych celów. Zaskoczeniem jest też postulat dotyczący zniesienia akcyzy na paliwo, co wiązałoby się ze znaczącym wzrostem emisji zanieczyszczeń.

Ekologia według Polskiego Stronnictwa Ludowego

W programie PSL znalazły się punkty niespotykane dotychczas w programach wyborczych, ale są też tematy, które ugrupowanie Władysława Kosiniaka-Kamysza wymownie przemilczało.

O czym nie mówi program wyborczy PSL? O prawach zwierząt, ochronie lasów czy śmieciach. Znalazł się natomiast punkt o rekompensatach łowieckich. PSL stawia na rozwiązanie problemów mieszkańców terenów wiejskich.

Ekologiczne postulaty w programie wyborczym:

• Minimum 50% udział OZE w miksie energetycznym do 2030 r. oraz deklaracja odejścia od węgla.
• Energia ze słońca i wiatru – partia proponuje wybudować 14 GW elektrowni wiatrowych na morzu, które zapewniłyby Polsce nawet 20% energii elektrycznej.
• Zastąpienie bloków węglowym blokami gazowymi.
• Masowa rozbudowa fotowoltaiki na budynkach administracyjnych.
• Cofnięcie ustawy antywiatrakowej (propozycja zakłada zgodę lokalnej społeczności na budowę wiatraków).
• Wodór jako nośnik energii – w planach inwestycje w rozwój tego sektora.
• Zakaz instalacji pieców, które nie będą spełniać norm. W programie nie wspomina się jednak o termomodernizacji i pompach ciepła.
• Podniesienie efektywności energetycznej budynków – do 2025 r. wszystkie nowe domy mają być energooszczędne w sposób porównywalny do domów pasywnych.
• Przywrócenie stałych taryf na OZE i 8% VAT na wszystkie rozwiązania w tym zakresie.
• Zielone Targi w każdej gminie.
• 0% VAT na „tradycyjną żywność”.
• Nowość na tle innych programów wyborczych: ponadregionalna sieć tras rowerowych.

Co eksperci sądzą na temat ekologicznego programu wyborczego PSL? Program energetyczny to na pewno najbardziej ambitny plan ze wszystkich propozycji wyborczych i zakłada najszybsze tempo transformacji. PSL chce stabilizować energetykę odnawialną gazem, w tym ziemnym. Rozczarowuje z kolei mało konkretny plan na rozwiązanie problemu ze smogiem – brak omówienia kwestii termomodernizacji czy pomp ciepła jest dużym minusem. Dofinansowanie zakupów pieców w wysokości 70%-100% nie rozwiąże problemu smogu, a może zwiększyć ubóstwo energetyczne.

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.