Nie od dziś mówi się, że magazyny energii są niezbędnym elementem i podstawą do efektywnej zielonej transformacji. To dzięki nim możliwe jest bilansowanie systemu energetycznego dla energii powstałej z farm wiatrowych oraz fotowoltaicznych. Rozwój tego sektora to absolutna konieczność dla zeroemisyjnej przyszłości, a także bezpieczeństwa odbiorców i uniezależnienia się od czynników zewnętrznych – importowanych paliw, inflacji czy konfliktów zbrojnych. W Polsce rozwój magazynów nadal jest w początkowej fazie, ale potencjał jest ogromny.

Znaczenie magazynów energii

Poprzedni rok udało zakończyć się z bardzo dobrymi wynikami dla energii odnawialnej. Padły kolejne rekordy, a według Instytutu Fraunhofera w 2023 roku, aż 23,7% polskiej produkcji energii elektrycznej pochodziło ze źródeł odnawialnych. Rosnące zainteresowanie OZE w połączeniu ze sprzyjającymi warunkami atmosferycznymi (i nie mówimy tu wyłącznie o gorących, letnich dniach) coraz częściej prowadzi do wytwarzania energii elektrycznej, której nie mamy jak zagospodarować. Wszystko to z powodu przeciążeń sieci elektroenergetycznej i faktu, że instalacje są w stanie wyprodukować więcej prądu, niż jesteśmy w stanie magazynować.

Do tego warto wspomnieć o drastycznej liczbie odmów przyłączenia instalacji OZE do sieci. Według danych podanych przez URE, w 2022 roku wzrosła ona aż o 87%. Jaki był efekt? Do sieci elektroenergetycznej nie zostały włączone farmy fotowoltaiczne i wiatrowe, elektrownie wodne oraz magazyny energii o łącznej mocy ponad 51 GW.

– W celu usprawnienia systemu, musimy zwiększyć elastyczność sieci elektroenergetycznej. Magazyny energii elektrycznej mogą ustabilizować sytuację poprzez odbiór nadmiaru energii produkowanej w szczytach pogodowych i przechowując ją do czasu, gdy ta będzie potrzebna. Co więcej, możemy to robić nie tylko poprzez rozwój infrastruktury magazynowania energii elektrycznej, ale również ciepła i chłodu, które są najtańszą formą magazynowania energii, a odpowiednio wykorzystane pozwalają doskonale uelastycznić system elektroenergetyczny – wskazuje dr Kamil Kwiatkowski, Dyrektor ds. Projektów Badawczych w Euros Energy.

Ponad 26% prądu w styczniu pochodziło z OZE

Magazyny energii jako urządzenia wielofunkcyjne

Warto zaznaczyć, że magazyny energii mają różne zastosowanie, a ich miejsce w krajowym krajobrazie energetycznym jest zarówno w małej (u prywatnych prosumentów), średniej (przedsiębiorstwa), jak i dużej skali (magazyny podłączone do systemu krajowego). O tej elastyczności rynku wobec magazynów mówiła podczas tegorocznej konferencji POWERPOL Barbara Adamska, prezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Magazynowania Energii.

– Budowa konkretnych źródeł wytwórczych jest wynikiem polityki energetycznej, a jaki to będzie miks – nie ma znaczenia. Znaczenie ma to, jak zapewnimy bezpieczeństwo pracy systemu. I niezależnie od tego jak będzie wyglądał miks energetyczny i w jakim tempie będzie on się zmieniał magazyny energii odegrają kluczową rolę – mówiła Adamska.

Podczas swojego wystąpienia szefowa PSME zwracała też uwagę, że nie można ograniczyć użytkowania magazynów do tych kilku sytuacji w roku, kiedy przez nadwyżkę produkowanej energii należy ją w nich zgromadzić. Są to urządzenia wielofunkcyjne, ze znacznie większym potencjałem.

– To jest tak, jakbyśmy kupowali smartfona tylko po to, żeby telefonować – mówiła Adamska. – Z resztą przychody z rynku mocy przekładają się na bankowalność produktu, natomiast absolutnie nie są wystarczające. W związku z tym konieczne jest uzupełnianie tych przychodów z innych źródeł. Magazyn energii może brać udział w arbitrażu cenowym, rynku mocy i świadczyć usługi regulacyjne.

Czy dzięki OZE dom może być samowystarczalny energetycznie?

Mówiąc o transformacji sektora energetycznego, a także świadomie podchodząc do potrzeby zwiększenia efektywności energetycznej, należy mieć na uwadze aspekt magazynowania ciepła i chłodu. Co istotne, decydując się na elektryfikację ogrzewania i chłodzenia za pomocą pompy ciepła i magazynu ciepła i chłodu, możemy sprawić, że budynek stanie się niemal w pełni samodzielny energetycznie. Natomiast koszty zakupu energii są wówczas minimalne, a udział OZE sięga 80-90%, czyli zapewnia redukcję emisji CO2 na poziomie proponowanym przez Komisję Europejską na rok 2040. Jednocześnie w ten sposób znacząco zwiększamy elastyczność i stabilność sieci elektroenergetycznej. 

Warto przypomnieć, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska podjęło szereg działań służących wsparciu rozwoju technologii magazynowania energii, nie tylko edukacyjnych, ale również mających na celu zapewnienie finansowania inwestycji. Obecnie oczekujemy na decyzję rządu w kwestii uruchomienia programu Mój Prąd 6.0, którego nowa edycja została zakomunikowana dzień po zaprzysiężeniu nowej Rady Ministrów. Jeszcze poprzedni rząd wprowadził z kolei godzinowe rozliczanie prądu z fotowoltaiki, co również może wpłynąć na rynek magazynów energii.

– Przejście na nowy system rozliczania godzinowego sprzedaży energii elektrycznej dla posiadaczy instalacji fotowoltaicznych może wprowadzić pewne zmiany i wyzwania. System ten obejmuje indywidualne, godzinowe pomiary zużycia i produkcji energii elektrycznej, co wpływa na sposób rozliczeń. Zmiana systemu na pewno zachęca do rozważenia inwestycji w magazynowanie energii. Magazyny pozwolą na gromadzenie nadmiaru energii w okresach niskiego popytu i uwalnianie jej w okresach szczytowego zapotrzebowania. Rosnącą świadomość ekologiczna i potrzeba zrównoważonego rozwoju również mogą skłaniać konsumentów do inwestowania w magazyny energii – mówi Marta Miksa, manager ds. sprzedaży w EC Group.

Magazyn energii dla domu. Czy ta inwestycja się opłaca?

Przyspieszenie transformacji na horyzoncie

Znaczącą rolę w przyspieszeniu transformacji energetycznej odegrać może również zagęszczenie mikroinstalacji prosumenckich. Obecnie ilość źródeł odnawialnych podpiętych do lokalnej sieci dystrybucyjnej staje się dużym wyzwaniem dla jej prawidłowego funkcjonowania. Napięcie często przekracza dopuszczalne wartości, a to powoduje brak korzyści z generowanej energii.

– Obserwując stały wzrost mocy w odnawialnych źródłach energii, możemy łatwo wnioskować, że opracowanie nowych metod stabilizacji pracy sieci elektroenergetycznych jest wręcz koniecznością. Wspieranie źródeł odnawialnych magazynami energii umożliwia uzyskanie stabilnych i przewidywalnych źródeł energii w systemie energetycznym – tłumaczy dr Kwiatkowski.

Wiele wnieść mogą również odblokowane z KPO środki, które mają szansę usprawnić procedury wydawania pozwoleń na odnawialne źródła energii oraz usunąć bariery utrudniające przyłączanie odnawialnych źródeł energii do sieci. Warto podkreślić, że inwestycje w magazyny energii pozwolą na zmniejszenie liczby odmów przyłączeń do sieci, a także wpłyną pozytywnie na wykorzystanie energii powstałej z OZE w lokalnym środowisku.

Co z wielką skalą?

Oczywiście oprócz małych, przydomowych magazynów energii nieuniknioną perspektywą rozwoju są magazyny wielkoskalowe. Pozwolą one w zrównoważony sposób kontrolować przepływ energii w krajowych i lokalnych sieciach. Czy i kiedy pojawią się takie inwestycje?

– Perspektywy rozwoju wielkoskalowych magazynów energii w Polsce zależą od kilku czynników, takich jak rozwój technologii, regulacje rządowe, popyt na energię elektryczną oraz inwestycje w infrastrukturę energetyczną. W miarę wzrostu popytu na energię elektryczną, zwłaszcza z odnawialnych źródeł, większe magazyny mogą stać się strategicznym elementem w utrzymaniu stabilności dostaw i efektywnego zarządzania energią. Wsparcie ze strony rządu w postaci odpowiednich regulacji, zachęt finansowych i polityki energetycznej może być kluczowe dla rozwoju większych magazynów energii – mówi Marta Miksa z EC Group. – Zwiększone zainteresowanie ze strony przedsiębiorstw, może również oznaczać, że rynek dojrzał do wprowadzenia nowych rozwiązań w zakresie magazynowania energii. Czasami jedno pionierskie przedsiębiorstwo, które zdecyduje się na wdrożenie takiego rozwiązania, może stać się przykładem dla innych i przyczynić się do szybkiego rozwoju całego sektora – dodaje.

– Czytaj także: Rządowe dotacje na przydomowe wiatraki. Ile można zyskać?

Źródła: konferencja POWERPOL, EC Group, informacja prasowa – Euros Energy

Fot. Canva (alengo; Kittipong Jirasukhanont)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.