W słynnym “Ptasim radiu” Julian Tuwim pokazał nam, jak ptaki mogą “ćwierkać, świstać, kwilić, pitpilitać i pimpilić”. Kiedy jednak w tej wyjątkowej rozgłośni można usłyszeć poszczególne audycje? Okazuje się, że poszczególne gatunki ptaków odzywają się o różnych porach dnia.

W jakim rytmie chodzi ptasi zegar?

„Ptasi zegar” to wykres, pomagający ludziom rozpoznać ptaki śpiewające o określonych porach dnia. Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku, w rozmowie z serwisem Nauka w Polsce i z PAP zastrzega, iż trudno jest precyzyjnie wskazać gatunki „przypisane” do konkretnych godzin. Podał jednak kilka wskazówek ułatwiających zidentyfikowanie gatunków nawet amatorom. Czas włączania kolejnych ptasich treli uzależniony jest od światła, zatem można się posłużyć analogią do zegara słonecznego.

– Pierwsze ptaki zaczynają śpiewać mniej więcej na godzinę przed wschodem słońca. Na początku wiosny pierwsze tony nadają te budzące się najwcześniej, jak kos, drozd śpiewak i rudzik. W późniejszym czasie do tych najwcześniejszych śpiewaków dołączają jeszcze słowiki szare i rdzawe. Wszystkie te ptaki łączy to, że mają duże, czarne oczy, które pozwalają im dobrze widzieć nawet przy najmniejszej ilości światła. To ważne, gdy jest się ofiarą, a nie drapieżnikiem. Śpiewanie z eksponowanych miejsc przy słabych warunkach oświetleniowych to dość ryzykowane zachowanie – mówi Adam Zbyryt.

Na temat tego, dlaczego ptaki śpiewają rano, jest kilka teorii. Jedna z nich mówi, że samce robią to, aby pokazać, że są sprawne, krzepkie i nadają się do spłodzenia silnego potomstwa. Ale czemu akurat rano? Ptaki mogą przestać ukrywać się przed nocnymi drapieżnikami, ale z drugiej strony jest jeszcze zbyt ciemno, aby udać się na poszukiwanie pokarmu. Poza tym wcześnie rano, czy też tuż przed świtem, nic nie zagłusza śpiewu ptaków – mogą swobodnie zaprezentować się swoim pobratymcom i potencjalnym partnerkom z jak najlepszej strony.

Wyrzucił szczeniaka z czwartego piętra. Teraz żąda niższego wyroku. “Zrobiłem to, bo szczekał”

Wilgi, sowy i kukułki – kiedy usłyszymy te ptaki?

Jak wyglądają kolejne minuty i godziny ptasiego zegara? To również tłumaczy Adam Zbyryt

– Gdy się rozjaśnia, dołączają inne gatunki, np. pokrzewki, sikory, strzyżyki, gołębie grzywacze i siniaki, zaś gdy jest już kompletnie jasno – włączają się zięby, piecuszki, pierwiosnki, świstunki leśne, muchołówki, wilgi, kukułki, dudki. Mniej więcej około godziny 8:00 chór cichnie, a ptaki zaczynają skupiać się na innych czynnościach, w tym głównie na żerowaniu czy budowie gniazd – mówi biolog. – W porze drugiego śniadania i przed południem śpiewają już nieliczne ptaki. Najbardziej charakterystycznym gatunkiem, którego można usłyszeć w tym czasie, jest trznadel – tłumaczy.

Trznadla co ciekawe można usłyszeć nawet przez cały dzień, podobnie jak kukułkę, zaganiacza, łozówkę czy kulczyka. Co ciekawe istnieją też ptaki, które swoje trele rozpoczynają również wieczorem. Należą do nich kosy, drozdy śpiewaki, rudziki i słowiki.

– W miastach słyszymy je przez cały rok, ponieważ mocno reagują na zanieczyszczenie światłem. Przy dużej jasności kosy, rudziki i drozdy śpiewają do późna w nocy. Innym gatunkiem, który wcześniej wstaje i późno się odzywa, są sowy – ich pohukiwania i głosy godowe też można słyszeć od zmierzchu do późnych godzin nocnych – tłumaczy Adam Zbyryt.

Oczywiście biolog mówi o tych gatunkach, które usłyszeć możemy w miastach, szczególnie w parkach czy na skwerach. W lasach i puszczach ptasi śpiew jest znacznie bogatszy, a o poranku jednocześnie odzywa się nawet kilkanaście różnych gatunków. Bieg ptasiego zegara różni się też w zależności do tego, na jakich terenach się znajdujemy:

– Na terenach podmokłych lub nad zbiornikami wodnymi wieczorem dołączają inne gatunki, niespotykane w miastach i lasach. Ich głosy są charakterystyczne dla mokradeł. Należą do nich strumieniówki, świerszczaki, trzciniaki, bąki, bączki, kropiatki, zielonki, derkacze, kszyki, dubelty. Niektóre ptaki związane z terenami podmokłymi odzywają się wyłącznie w godzinach wieczornych i nocnych, jak kropiatki czy dubelty – podsumowuje biolog.

– Czytaj także: Wróbel już nie taki zwyczajny? Ptaki te znikają z polskich miast

Źródła: PAP, naukawpolsce.pl

Fot. Canva (CreativeNature_nl)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.