Czyste Powietrze ma zostać wznowione 31 marca 2025 roku. Do tej pory ma przejść niezbędne reformy. A jak do tej pory wpłynął na beneficjentów? Jak termomodernizacja poprawiła jakość życia osób, które z niej skorzystały?

Czym jest Czyste Powietrze?

Program polega na dofinansowaniu kompleksowej termomodernizacji budynków oraz wymiany starych i nieefektywnych źródeł ciepła na nowoczesne i przyjazne środowisku źródła ciepła. Jego celem jest poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez poprawę wydajności energetycznej gospodarstw domowych. Beneficjentami programu są osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą.

Program obecnie jest zawieszony i przechodzi konsultacje społeczne w związku ze zmianami, które mają w nim zajść. Po przejściu niezbędnych reform zostanie ponownie wdrożony 31 marca 2025 roku.

Zobacz też: Drugi etap konsultacji i prezentacja założeń nowej odsłony programu Czyste Powietrze

Jak termomodernizacja zmieniła życie beneficjentów programu?

Przykładem tego, jak termomodernizacja może odmienić życie beneficjentów Czystego Powietrza, jest historia pani Barbary z województwa lubelskiego. Do czasu termomodernizacji klientka paliła w tradycyjnym piecu, tzw. “kozie”, i tylko w jednym pomieszczeniu – na trzy użytkowe. Nie miała również kaloryferów w domu. Na zimę cała rodzina przenosiła się do jedynego ogrzewanego wówczas pomieszczenia. Wykonano u niej pełną termomodernizację, m.in. wymieniono źródło ciepła na kocioł na pellet i zamontowano siedem grzejników, w tym jeden w łazience.

– Dla tej klientki niesamowite było to, że można się wykąpać w ciepłej wodzie. Miała prysznic, ale nie było w nim ciepłej wody – opowiada ekspertka Magdalena Zwolińska, dyrektorka realizacji w Columbus Energy. – Niesamowitym odkryciem dla niej było również to, że na grzejniku można suszyć ręczniki, ponieważ Pani Basia w wieku około 60 lat nie znała faktycznego działania grzejników. 

Innym przypadkiem jest klientka z województwa świętokrzyskiego, u której przeprowadzono termomodernizację w trybie przyśpieszonym. Beneficjentka w wieku 90 lat, która nie miała już siły fizycznej, aby palić w piecu kaflowym drewnem, paliła…liśćmi i gałązkami. Cały proces tego typu ogrzewania trwał nawet kilka godzin. W ramach dotacji z programu Czyste Powietrze klientce zamontowano fotowoltaikę, oczyszczono dopływ wody, zamontowano również odpowiedni kocioł oraz ocieplono cały dom. Problemem w przypadku tej beneficjentki był jednak nie tylko brak odpowiedniego ocieplenia, ale również…nieumiejętność pisania. 

– Wysyłaliśmy do niej protokół kurierem, ale ona nie podpisywała go, ponieważ nie umiała pisać – mówi ekspertka. – Była więc wykluczona nie tylko cyfrowo, ale też pod kątem pisania, a powodem były wiek oraz to, że nie odebrała stosownej edukacji. Potrzebowała pomocy w podpisaniu protokołu potwierdzającego wszystkie prace termomodernizacyjne, z których była zadowolona. 

Ten przypadek pokazuje, że w przypadku programu Czyste Powietrze należy wziąć pod uwagę nie tylko kwestie finansowe i to, aby dotacje otrzymywały osoby najuboższe, ale również wykluczenia cyfrowe, społeczne oraz, tak jak w wyżej opisanym przypadku, związane z brakiem umiejętności pisania i niezaradności życiowej.

Inna historia, którą warto przytoczyć, miała miejsce w województwie wielkopolskim – beneficjent zachorował na raka i nie był w stanie wykonać niezbędnych prac samodzielnie. Koszty leczenia również pokryły wiele środków. Dochody rodziny kwalifikowały się do dotacji w ramach Czystego Powietrza, jednak ich sytuacja finansowa nie pozwalała na wykonanie termomodernizacji. 

– Wzruszyło nas to, jak termomodernizacja wpłynęła na życie klienta – mówi ekspertka. – Ta rodzina powiedziała nam wprost, że daliśmy im siłę do działania, a temu klientowi – do walki o zdrowie. 

Dotacje w ramach Czystego Powietrza odmieniają również życie osób z problemem alkoholowym. Taką przemianę przeszedł beneficjent z województwa lubelskiego, któremu ocieplono dom, wymieniono okna, zamontowano fotowoltaikę i pompę ciepła oraz zadbano o dopływ czystej wody. 

– Poprawa standardu życia tego klienta dała mu “kopa do działania” – opowiada ekspertka. – Trzy tygodnie po realizacji zadzwonił do kierownika projektu i powiedział, że znalazł pracę. Człowiek z problemem alkoholowym, który przez 12 lat nie miał stałej pracy – żył z tego, co zarobił podczas jakichś prac sezonowych, a którego dom stał się funkcjonalny dzięki programowi Czyste Powietrze, postanowił odmienić swoje życie.

Oczywiście, nie wszyscy beneficjenci reagują w taki sposób. Zdarzają się przypadki klientów z problemem alkoholowym lub narkotykowym albo agresywni, jak również skonfliktowani z prawem.

– Mieliśmy przypadek klienta, który po przybyciu zespołu mającego zamontować okna, rozbił je młotkiem. Były przypadki, kiedy klienci zmieniali zdanie i odwoływali wcześniejsze ustalenia, bo “rozmyślili się”. Albo otwierali drzwi i pokazywali montującym środkowy palec. Zdarzały się groźby – wymienia ekspertka. – Zdarzyło się również, że zespół przyjechał, aby dokonać niezbędnych prac, a po beneficjenta przyjechała policja – okazało się, że został on skazany na trzy lata więzienia i w tamtej chwili został zabrany na odbycie wyroku. 

Jednak, jak podkreśla ekspertka, poprawa jakości życia beneficjentów programu i ich wdzięczność wynagradzają wszystkie trudne przypadki.

– Te dobre historie dają wiele energii i siły, a także pokazują, że program Czyste Powietrze ma sens. Ci ludzie naprawdę tego potrzebują – niezależnie od problemów, które mają – mówi. – Ważne jest bowiem nie tylko to, że musimy przestać być emisyjnym krajem, który korzysta ze śmierdzących i nieekologicznych źródeł energii, ale przede wszystkim los każdej jednostki, której życie się zmieniło na lepsze dzięki dotacjom i naszej pracy, którą wkładamy w to, co robimy. 

Czytaj też: Czyste Powietrze działa, ale uważaj na pułapki! Praktyczny przewodnik dla beneficjentów

Źródło: Columbus Energy, NFOŚiGW

Fot.: Canva (AndreyPopov/Getty Images)

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.