Niezależna ukraińska organizacja pozarządowa Clean Energy Lab opublikowała w połowie lutego tego roku analityczny przegląd rozpatrujący zagadnienia tamtejszych odnawialnych źródeł energii. Badanie przeprowadzono przy pomocy ukraińskiego oddziału Fundacji  im. Heinricha Bölla.

Eksperci skupili się na analizie tego, jak zmieniała się ukraińska energetyka na przestrzeni lat 2012-2018 oraz jak zmieniała się struktura miksu energetycznego i jaki miało to wpływ na poziom cen sprzedaży energii z odnawialnych źródeł i opłacalność podobnych inwestycji. Eksperci podkreślają, że rynek ukraiński pod względem podejścia do zielonej energii podąża za światowymi trendami – we wszystkich podstawowych technologiach OZE współczynnik wartości bieżącej netto obniżał się.

LCOE (levelized cost of energy) to wskaźnik wartości bieżącej  netto energii wyliczony na bazie danych rynkowych i szacowanych pozostałych kosztów wytworzenia jednej jednostki energii. Podstawowymi parametrami mającymi istotny wpływ na wielkość LCOE jest współczynnik wykorzystania mocy (коэффициент использования установленных мощностей – КИУМ) i średni ważony koszt kapitału (средневзвешенная стоимость капитала  – WACC).         Wskaźnik LCOE wykorzystuje się do porównywania cen energii wyprodukowanej za pomocą różnych technologii. Na całym świecie wskaźnik ten uważa się za informację określającą minimalną cenę za jednostkę energii elektrycznej niezbędnej dla zapewnienia opłacalności projektu w akceptowalnych dla inwestorów czasie.

Energia słoneczna

W roku 2018 w porównaniu do roku 2012 wskaźnik LCOE dla energii słonecznej okazał się być drastycznie niższy – z pułapu 403 euro zszedł do poziomu 116 EUR za jeden MW. To  oznacza zmniejszenie jednostkowego kosztu energii prawie trzykrotnie. Koreluje to z adekwatnym tempem zmniejszania się wielkości „zielonej taryfy” – z 465 euro w 2012 do 150,3 euro. Wskaźnik ten okazuje się jeszcze mniejszy, gdy weźmie się pod uwagę zmiany wyłącznie dla naziemnej fotowoltaiki (wykluczając instalacje dachowe), wynoszą one w takim wypadku 317 euro wobec 107 euro za jeden MW. Koszt projektowy spadł z 2200 euro do 850 euro za 1kW planowanej mocy.

Z kolei dachowe instalacje fotowoltaiczne, które na Ukrainie pojawiły się w 2016 r., mogą pochwalić się obniżeniem wskaźnika z 410 euro do 134 euro za MW. Koszt 1 kW planowanej mocy w takim projekcie spadł z 2300 euro do 900 euro.

Najważniejszym czynnikiem prowadzącym do obniżania się kosztów OZE jest zmniejszenie kosztów produkcji podzespołów, paneli słonecznych i turbin. Niemały wpływ na ostateczne koszty miało też obniżenie się stopy oprocentowania kredytów na realizację projektów OZE po 2015 r. Wtedy to coraz szersza świadomość dotycząca problematyki odnawialnych źródeł energii i zaangażowanie władz Ukrainy sprawiło, że banki zaczęły postrzegać inwestycje w OZE jako  obarczone mniejszym ryzykiem.

Zgodnie z danymi Państwowej Komisji pełniącej rolę regulatora ukraińskiej energetyki wydatki kapitałowe w projektach elektrowni słonecznych wyniosły średnio 708,8 euro za 1 kW. Kwota ta stanowiła średnio 63% ogólnego kosztu całego projektu. Wydatki operacyjne dla tych projektów są nieznaczne – wynoszą 12 euro na 1 kW.

Wartość współczynnika wykorzystania mocy dla fotowoltaiki naszego wschodniego sąsiada to 13,7% – podczas gdy średnia światowa wynosi 18%. Autorzy wskazują, że wpływ mogą mieć tutaj różne czynniki. Jak twierdzą badacze, większość elektrowni słonecznych początkowo była budowana na południu kraju, stosunkowo blisko linii brzegowej Morza Czarnego, ze względu na większe nasłonecznienie tych regionów. Obecnie, ze względu na malejące koszty realizacji projektów, stabilny poziom „zielonej taryfy” i wyczerpanie się bardziej atrakcyjnych lokalizacji, tego typu instalacje pojawiają się również na północy i zachodzie kraju.

Energia wiatrowa

Autorzy zebrali i przeanalizowali dane dotyczące 19 elektrowni wiatrowych w południowych rejonach Ukrainy. Koszt realizacji projektów w obszarze energetyki wiatrowej na przestrzeni lat 2012-2018 obniżył się o ok. 20%, z 1800 euro do 1450 euro za 1 kW planowanej mocy. Wskaźnik LCOE dla tego rodzaju inwestycji – obniżył się o 28%, z poziomu 107 euro do 77 euro za jeden MW.

Wartość współczynnika wykorzystania mocy turbin wiatrowych waha się pomiędzy 39% a 43%. Autorzy badania podkreślili, że to właśnie energia wiatrowa posiada współczynnik LCOE na poziomie najbardziej atrakcyjnym i zbliżonym do poziomu tradycyjnych elektrociepłowni.

Energia małych hydroelektrowni

Energia pochodząca z małych hydroelektrowni aktualnie okazuje się najdroższą ze wszystkich rodzajów odnawialnych źródeł energii. Również dynamika wzrostu ich udziału w miksie jest najniższa. Zgodnie z informacjami zebranymi przez autorów badania aktualnie na Ukrainie „zieloną taryfę” ma prawo naliczać jedynie 143 obiektów tego typu, generujących energię elektryczną z cieków wodnych.

Co ważne, większość z nich stanowią konstrukcje z lat 50-tych ubiegłego wieku, następnie poddanych generalnemu remontowi na początku lat 2000-nych. Wśród nowszych konstrukcji, powstałych już w drugiej dekadzie XXI w., większość stanowią obiekty tj. „mikrohydroelektrownie” o mocy do 200 kW. Wynika to z faktu, że dla takich właśnie obiektów ustanowiono najwyższy dopuszczalny limit wysokości „zielonej taryfy”.

LCOE tego rodzaju generacji obniżył się o niecałe 30%, z 271 euro do 177 euro za jeden MW. Za to koszt projektu nie zmienił się w istotny sposób – obniżył się, ale z poziomu rekordowych 3000 euro do 2800 euro za 1 kW planowanej mocy.

Współczynnik wykorzystania mocy dla małych hydroelektrowni wzrósł z 22,6% do 30% w 2018 r. Co ciekawe, w latach 2016 i 2017 raportowano osiągnięcie poziomu odpowiednio 42% i 38%, po których nastąpił wyraźny spadek.

Autorzy badania tłumaczą to znaczącymi kosztami kapitałowymi, zarówno samych projektów jako takich, jak i niezbędnych w większości przypadków generalnych remontów. Wskazuje się też na istotne problemy proceduralne – mała hydrogeneracja wymaga zgodnie z ukraińskim ustawodawstwem największej ilości dodatkowych zezwoleń i ma przez to najdłuższy średni czas ich uzyskiwania – do 30 miesięcy.

Eksperci wskazują też, że zgodnie z uzyskanymi przez nich danymi wyposażenie niezbędne do uruchomienia małej hydroelektrowni wahają się w istotnym zakresie, np. cena turbiny dla tego typu instalacji waha się od 70 000 euro do ponad 200 000 euro, a przez to koszt każdego planowanego kW może wahać się od 1500 euro do nawet 5000 euro.

Energia biogazu i biomasy

Biogaz i biomasa stanowią pewien wyjątek od ogólnego trendu. LCOE dla tego typu obiektów obniżył się z poziomu 168 euro do 104 euro za jeden MW, natomiast koszt każdego projektowanego kW wzrósł z 2114 do 2360 euro, a w rekordowym 2015 roku osiągnął pułap 2900 euro. Natomiast współczynnik wykorzystania mocy dla biogazu i biomasy waha się od 43 do 60%.

W badaniu obniżenie się wskaźnika LCOE tłumaczy się coraz lepszą efektywnością wykorzystywanych technologii. Natomiast nie przekłada się to na technologiczny rozwój sektora i wprowadzanie lepszych rozwiązań. Nie prognozuje się w tym obszarze obniżenia kosztu energii ze względu na specyfikę tego rodzaju paliwa – ze względu na przeważnie duże rozmiary obiektów i związane z tym koszty inwestorzy są niechętni eksperymentom, wybierają sprawdzone technologie. Dalsze obniżenie się wskaźnika LCOE może nastąpić w wyniku wzrostu współczynnika wykorzystania mocy, jest to jednak problematyczne. Natomiast w powszechnym użyciu jest technologia kogeneracji, przy której wskaźnik wykorzystania mocy jest niższy niż nominalny.

Prawdopodobne scenariusze rozwoju

Po dokonaniu analizy powyższych rodzajów generacji OZE pracownicy Clean Energy Lab opracowali kilka scenariuszy dalszego rozwoju odnawialnych źródeł energii na terenie Ukrainy. Aktualnie zielona energia stanowi około 1,8% w strukturze miksu energetycznego, generując przy tym 8,6% wszystkich kosztów związanych z sektorem produkcji energii elektrycznej.

Jak twierdzi Anna Mihajlenko, jeśli trend i tempo wzrostu zostaną utrzymane w ciągu trzech lat, do roku 2022, OZE będą stanowić 6,9% miksu, natomiast będą generować 22% wszystkich kosztów. Nawet wprowadzenie ustawy o zmianie mechanizmu finansowania nowych inwestycji w czystą energetykę na „zielone aukcje” pozwoli ograniczyć tę zawrotną liczbę jedynie do ok. 21%. Zmiana mechanizmu na system ulg podatkowych pozwoli osiągnąć większy efekt, redukcję kosztów do ok. 16% wszystkich nakładów na energię. Niemniej wciąż jest to poziom problematyczny dla osłabionej ukraińskiej gospodarki.

źródło: bin.ua, Aleks Myhailenko

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.