Z roku na rok rośnie liczba odmów przyłączenia do sieci. Z najnowszego raportu Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wynika, że w latach 2021-2022 było ich 11 tys. To niemal dziewięciokrotny wzrost w porównaniu do lat 2019–2020. Niewydolność sieci przesyłowych to ogromna blokada rozwoju inwestycji w OZE, ale nie jedyna.

Rozwój OZE w Polsce

Zacznijmy od faktów. Na koniec 2022 roku do sieci elektroenergetycznych przyłączonych było ponad 1,2 mln mikroinstalacji, których łączna moc zainstalowana wyniosła ponad 9,3 GW. 99% z nich to instalacje fotowoltaiczne. W przypadku mikroinstalacji nie mamy do czynienia z odmową przyłączenia do sieci, chyba że prosument we wniosku zgłoszenia mikroinstalacji do sieci popełni jakiś błąd bądź nie posiada wystarczającej mocy przyłączeniowej. Jednak wtedy wniosek idzie po prostu do poprawy. To sprawia, że fotowoltaika prosumencka się rozwija. Co nie oznacza, że prosumenci nie mierzą się też z problemami – o czym przeczytasz w dalszej części artykułu.

Jednak duża liczba nowych mocy to powód, dla którego odmowa przyłączenia dużych instalacji fotowoltaicznych do sieci zdarza się coraz częściej.

Lawinowy wzrost liczby odmów przyłączeń do sieci

Z raportu Prezesa URE wynika, że w latach 2021-2022 odnotowaliśmy niezwykle wysoki wzrost odmów przyłączenia obiektów zarówno do sieci elektroenergetycznej, jak i gazowej. Oddziały terenowe URE otrzymały w tym okresie łącznie prawie 11 tys. powiadomień o odmowach przyłączenia obiektów do sieci energetycznej.

– Oznacza to ogromny, niemal dziewięciokrotny wzrost liczby odmów w porównaniu do okresu 2019–2020 (powiadomień było wtedy 1 209) przy jednoczesnym zwiększeniu łącznej wielkości mocy obiektów zgłoszonych do przyłączenia (było 5 667,739 MW) – czytamy w raporcie.

Według URE wzrost liczby odmów to wynik braku przejrzystych regulacji w aktach wykonawczych do prawa energetycznego oraz klarowności rozporządzeń i różnic w politykach działalności operatorów.

– Wzrost liczby odmów wskazuje na brak jasnych zasad i regulacji, które powinny szczegółowo określać warunki ekonomiczne i techniczne przyłączania do sieci. Stosowanie własnych założeń przez każdego z operatorów i brak klarownych rozporządzeń budzą obawy inwestorów – wyjaśnia Prezes URE.

W ciągu ostatnich lat odmówiono przyłączenia do sieci instalacji o mocy 65,6GW. To ogromna strata. Fundacja ClientEarth w wydanym w 2022 roku raporcie szacowała, że gdyby nie odmowa przyłączenia fotowoltaiki do sieci, nowe projekty mogłyby stanowić nawet połowę mocy zainstalowanej obecnie w całej polskiej energetyce.

• Dowiedz się więcej na temat raportu fundacji ClientEarth

Modernizacja potrzebna od zaraz

Z raportu Prezesa URE dowiadujemy się, że nakłady inwestycyjne pięciu największych operatorów sieci dystrybucyjnych (Enea Operator, PGE Dystrybucja, Energa Operator, Tauron Dystrybucja i Stoen Operator) oraz operatora sieci przesyłowej, spółki Polskie Sieci Elektroenergetyczne, wzrosły z 7,2 mld zł w 2021 roku do blisko 9,4 mld zł w 2022 roku. To wciąż za mało. 

Polskie sieć elektroenergetyczne wymagą kompleksowej modernizacji. Z danych URE wynika, że 89% polskich linii kablowych jest w wieku 20-40 lat, a 52% linii napowietrznych ma ponad 40 lat. W przypadku stacji elektroenergetycznych 55% ma ponad 40 lat. Co więcej, większość linii w Polsce to linie nadziemne, które są bardzo podatne na uszkodzenia w wyniku warunków pogodowych.

Stan sieci to nie jedyny problem. Nie najlepiej wygląda też ich gęstość. Według raportu ekspertów Forum Energii na każdy 1 000 km2 gruntu w Polsce przypada zaledwie 41 km linii energetycznych. 

Co na temat blokowania rozwoju OZE myśli branża i prosumenci?

Branża OZE zwraca uwagę na problemy prawne i proceduralne.

– Tu na pierwszy plan wysuwa się brak stabilności prawnej, będący rezultatem licznych nowelizacji przepisów, a także trudności w uzyskiwaniu przyłączeń nowych źródeł energii do sieci elektroenergetycznej związane ze stanem infrastruktury energetycznej i wynikającą z niego polityką operatorów sieci dystrybucyjnej – czytamy w komunikacie URE.

Prosumenci natomiast wymieniają m.in. problemy z niedochowaniem parametrów jakościowych energii elektrycznej, wymianą liczników na dwukierunkowe czy rozliczaniem umów.

– Z uwagi na pojawienie się na rynku znacznej liczby prosumentów, wpłynęło od nich ponad 500 skarg na parametry energii elektrycznej w sieci OSD wstrzymujące pracę mikroinstalacji – czytamy dalej w raporcie.

Czy jest szansa na zmiany?

W listopadzie 2022 roku Prezes URE i pięciu największych dystrybutorów energii w kraju podpisali Kartę Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki. Dokument zakłada m.in. kompleksową cyfryzację sieci elektroenergetycznej i jej dostosowanie do dynamicznie rosnącej liczby odnawialnych źródeł energii. Karta ma być odpowiedzią na konieczność zmian na rynku OZE. Efektem jej realizacji ma być m.in. zwiększenie do 2030 roku mocy zainstalowanej OZE do 50 GW, czyli o około 230% i 50% udział odnawialnych źródeł w miksie energetycznym.

Prezes URE w raporcie podaje ok. 30 rekomendacji dotyczących zmian otoczenia prawnego, które mają pozwolić między innymi na rozwiązanie narastającego problemu sporów pomiędzy operatorami sieci a odbiorcami, związanych z odmowami przyłączenia do sieci czy też na zwiększenie skuteczności nadzoru regulatora nad rynkiem energii i gazu.

Wśród rekomendacji są m.in.:

–  obowiązek wskazania przez operatora sieci dystrybucyjnej, w przypadku odmowy przyłączenia do sieci, kosztów tzw. komercyjnego przyłączenia do sieci;

– nadanie Prezesowi URE nowej kompetencji opracowywania wytycznych wskazujących kierunek rozwoju sieci oraz priorytetowe inwestycje;

– zwiększenie kontroli regulatora nad wydawanymi koncesjami, co pozwoli na ich modyfikacje bez wniosku ze strony przedsiębiorstw oraz cofnięcie w sytuacji, gdy koncesjonariusz nie wykonuje prawidłowo swojej działalności;

– poszerzenie zestawu przypadków, w których ze względu na interes publiczny Prezes URE może nakazać przedsiębiorstwu energetycznemu dalsze prowadzenie działalności objętej koncesją mimo zaistnienia okoliczności zmierzających do jej zakończenia. Mówimy tu o przypadku, gdy dana firma została sprzedana nowemu właścicielowi.

Specjaliści z branży energetycznej od dłuższego czasu apelują również o wprowadzenie rozwiązania, jakim jest linia bezpośrednia. Założeniem linii bezpośrednich jest połączenie wytwórcy i odbiorcy końcowego układem, który działa poza siecią publiczną. Tym samym mali i średni wytwórcy nie muszą się w tej sytuacji zmagać z problemami Krajowego Systemu Energetycznego, w tym przede wszystkim z problemami dotyczącymi możliwości przyłączenia do sieci. 

• Czytaj więcej na temat projektu linii bezpośrednich

Raport Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

Prezes URE co dwa lata opracowuje i publikuje raport podsumowujący sektor elektroenergetyczny i gazowy, a także poziom bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i gazu w naszym kraju. Opracowanie zawiera również informacje o inwestycjach realizowanych przez operatorów sieci.

Formalności związane z montażem fotowoltaiki – co, gdzie, kiedy? [ANALIZA]

Najnowsze, już siódme opracowanie dotyczy lat 2021‒2022 i przedstawia oraz ocenia warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej i paliw gazowych oraz poziom realizacji planów rozwoju operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych elektroenergetycznych i gazowych. Raport wskazuje również pożądane kierunki zmian legislacyjnych, które, według Prezesa URE, mogłyby przyczynić się do ułatwienia prowadzenia działalności na rynkach energii, a tym samym do efektywniejszej realizacji przez regulatora jego obowiązków.

• Czytaj także: Pierwsza mikrosieć z odnawialnymi źródłami energii w Polsce. Na czym polega i gdzie się znajduje?

Chcesz wiedzieć więcej? Pobierz raport. 

źródło: URE, clientearth.pl, PAP, ptpiree.pl

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.